METODY OCHRONY ROŚLIN
Metody pośrednie (profilaktyczne)
Kwarantanna roślin - system organizacyjno-kontrolny mający na celu ochronę terytorium kraju przed zawleczeniem z zagranicy nowych agrofagów (kwarantanna zewnętrzna) jak również niedopuszczenie do rozwleczenia po terenie kraju gatunku, który w określonych miejscach już wystąpił (kwarantanna wewnętrzna).
Lista organizmów kwarantannowych (np. bakterioza pierścieniowa ziemniaka, śnieć karłowa pszenicy, rak ziemniaka, mątwik ziemniaczany, kanianka koniczynowa).
Organizmy kwarantannowe podlegają obowiązkowi zwalczania.
Urzędowe kontrole produktów roślinnych lub przedmiotów, w tym podłoży, opakowań, środków transportu, w zakresie występowania organizmów szkodliwych.
Metoda agrotechniczna - zabiegi agrotechniczne stwarzające optymalne warunki wzrostu i rozwoju roślinom uprawnym (zwiększające żywotność i odporność roślin na choroby, szkodniki i zachwaszczenie) a ograniczające rozwój agrofagów.
Profilaktyczne badanie gleb (szkodniki, choroby), dobór gatunków i odmian do warunków siedliska i najmniej podatnych na choroby i szkodniki, zdrowy materiał siewny, odpowiedni siew (termin, gęstość, głębokość), zasiewy mieszane, uprawa współrzędna roślin, zmianowanie roślin, właściwa uprawa roli oraz nawożenie organiczne i mineralne.
Metoda hodowlana - uzyskiwanie i wprowadzanie do praktyki rolniczej odmian odpornych czy mniej wrażliwych na poszczególne choroby i szkodniki a także herbicydy.
Perspektywy roślin zmodyfikowanych genetycznie (transgenicznych).
Brak odmian całkowicie odpornych (pojawianie się z czasem nowych biotypów patogenów i szkodników).
Metody bezpośrednie (interwencyjne)
Metody fizyczne - wykorzystywanie różnych form energii: wysokie i niskie temperatury, światło, ultradźwięki, promieniowanie. Np. termiczne odkażanie gleby w szklarniach i inspektach (parowanie), wypalanie chwastów, stosowanie promieni (ultrafiolet, podczerwień, gamma) oraz ultradźwięków wysokiej częstotliwości do zwalczania szkodników w magazynowanych produktach spożywczych oraz w owocach.
Metody mechaniczne - najstarsza metoda ochrony roślin. Zbieranie i niszczenie szkodników, przynęty i pułapki na szkodniki, czyszczenie ziarna, mechaniczne i ręczne odchwaszc7.anie. niszczenie żywicieli pośrednich. itd.
Metody biologiczne - wykorzystanie organizmów żywych - wrogów naturalnych, np. drapieżnych i pasożytniczych owadów, nicieni, chorobotwórczych mikroorganizmów (wirusy, bakterie, grzyby), owadożernych ptaków, w celu ograniczenia występowania oraz zwalczania szkodników, chorób i chwastów.
¨ Ochrona pożytecznych organizmów bytujących na danym terenie i sprzyjanie procesom samoregulacyjnym w agrocenozach, np. stosowanie selektywnych preparatów chemicznych oszczędzających organizmy pożyteczne; uprawa sprzyjających entomofagom roślin miododajnych jak facelia, gryka, trędownik; miedze, zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne, pasy z roślinnością wokół pól; dokarmianie ptaków zimą.
¨ Introdukcja, czyli wprowadzanie na dany teren gatunków pożytecznych, których tam dotąd nie było. Osiec korówkowy - parazytoid bawełnicy korówki.
¨ Okresowa kolonizacja - polega na uwalnianiu w szklarniach, na polach i w sadach organizmów pożytecznych (pasożytów, drapieżców lub mikroorganizmów) wyhodowanych w laboratoriach.
§ Uwalnianie inokulacyjne: dobroczynek szklarniowy (należący do drapieżnych roztoczy) zwalczający przędziorki, dobrotnica szklarniowa (pasożytnicza błonkówka) zwalczająca mączlika szklarniowego.
§ Uwalnianie zalewowe: kruszynek do zwalczania omacnicy prosowianki i niektórych szkodników w sadach.
¨ Biopreparaty wirusowe, bakteryjne czy też zawierające grzyby i służące do zwalczania chorób, szkodników i chwastów. Przykłady biopreparatów: bakteria Bacilluc thuringiensis do zwalczania stonki ziemniaczanej (preparat Novodor) oraz gąsienic motyli (Biobit, Dipel, Bacilan, Thuridan), mykoherbicyd DeVine.
Metody biotechniczne - Wykorzystanie substancji pochodzenia roślinnego i chemicznych informatorów owadzich. Przykłady: atraktantv - substancje wabiące zwierzęta (można zmieszać z pestycydami lub umieszczać w pułapkach); feromony (płciowe) wabią osobniki płci przeciwnej (pułapki feromonowe); antyfidantv i reoelentv - substancje, które hamują żerowanie szkodników albo składanie jaj;
Metoda chemiczna - polega na stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów) do zwalczania chorób, szkodników lub chwastów. Metodę chemiczną stosuje się również profilaktycznie: zaprawianie materiału siewnego, zapobiegawcze opryski roślin przeciw chorobom W Polsce 0,67 kg/ha substancji biologicznie czynnej, w UE (15) - 2,3 kg/ha.
Ze względu na zakres stosowania, wyróżnia się następujące grupy środków ochrony roślin:
l )Zoocydy do ochrony roślin przed szkodnikami, a wśród zoocydów wyróżniamy:
a)insektycydy - środki owadobójcze,
b)nematocydy - środki nicieniobójcze,
c)akarycydy - środki roztoczobójcze,
d)moluskocydy - środki ślimakobójcze,
e)rodentycydy - środki gryzoniobójcze,
2)Funglcydy - środki grzybobójcze,
3)Bakteriocydy - środki bakteriobójcze,
4)Herbicydy - do zwalczania chwastów,
5)Regulatory wzrostu i rozwoju roślin - substancje chemiczne wpływające na fizjologiczne i biochemiczne procesy roślin w kierunku pożądanym przez człowieka (przeciwdziałanie wyleganiu, regulacja procesów ukorzeniania, kwitnienia, zawiązywania i dojrzewania owoców, hamowanie kiełkowania lub jego stymulacja, hamowanie wzrostu ),
6)Defolianty - środki wywołujące przedwczesne opadanie liści,
7)Desykanty - środki wywołujące szybkie usychanie rośliny,
8)Atraktanty - substancje chemiczne wabiące owady lub gryzonie,
9)Repelenty - substancje chemiczne odstraszające owady, ptaki lub gryzonie,
10)Chemosterylanty - substancje powodujące sterylność płciową owadów,
11)Hormony syntetyczne - zakłócają cykl rozwojowy owadów,
l2)Adiuwanty, np. środki zwiększające zwilżalność i przyczepność pestycydów-dodawane do cieczy użytkowej niektórych preparatów w celu podwyższenia skuteczności zabiegu lub obniżenia dawki środka ochrony roślin,
13) Feromony - chemiczne informatory owadów w ramach gatunku.
Integrowana ochrona roślin (metody integrowane)
Harmonijne i łączne wykorzystanie w zwalczaniu szkodników, chorób i chwastów wszystkich dostępnych metod, a więc agrotechnicznej, hodowlanej, biologicznej, chemicznej a także pozostałych metod (przy czym użycie chemicznych ś.o.r. powinno być ograniczone do niezbędnego minimum), w celu skutecznego, bezpiecznego dla środowiska i opłacalnego ograniczenia liczebności agrofagów do poziomu poniżej ekonomicznej szkodliwości.
Integracja zakłada wykorzystanie w jak największym stopniu naturalnych procesów samoregulacyjnych występujących w agrocenozach a także ich wspomaganie.
Integrowana ochrona roślin wymaga znajomości:
l) biologii agrofaga,
2) biologii jego wrogów naturalnych i antagonistów,
3) biologii chronionej rośliny,
4) współzależności między powyższymi elementami a środowiskiem,
5) przewidywania pojawu agrofaga, jego nasilenia i wyrządzania przez niego szkód,
6) przewidywania skutków chemicznego zwalczania dla środowiska i zdrowia ludzi,
7) wpływu agrotechniki i pogody na rozwój populacji agrofaga i jego wrogów naturalnych.
W centrum uwagi integrowanej ochrony roślin znajduje się chroniona roślina a nie agrofagi. Integracja metod zwiększa skuteczność ochrony roślin oraz ogranicza negatywne skutki powszechnie stosowanej metody chemicznej, która w systemach integrowanej ochrony roślin podlega następującej modyfikacji:
¨ podjęcie właściwej decyzji o potrzebie zwalczania agrofaga z uwzględnianiem m.in. progu ekonomicznej szkodliwości
¨ preparaty o szerokim zakresie działania zastępowane są preparatami selektywnymi, mniej toksycznymi dla wrogów naturalnych i człowieka, stosowanymi w niewielkich dawkach i szybciej rozkładającymi się w środowisku
¨ w odniesieniu do szkodników nalatujących z miejsc zimowania przeprowadzanie zabiegu tylko na brzeżnej części plantacji
¨ prawidłowe sygnalizowanie terminów zwalczania agrofagów
¨ profilaktyczne stosowanie pestycydów w sytuacji, gdy niewykonanie zabiegu pociągnie za sobą utratę całego plonu lub znacznej jego części (:zaprawianie nasion, zapobiegawcze opryskiwanie roślin przeciw chorobom, np. przeciw zarazie ziemniaka)
¨ stosowanie herbicydów w dawkach dzielonych
¨ stosowanie środków zwiększających zwilżalność i przyczepność, co ogranicza wielkość dawki pestycydów
¨ zmianowanie pestycydów
¨ zapewnienie sprawności technicznej opryskiwaczy (atestacja) i odpowiedniej jakości wykonywanych zabiegów
¨ szkolenie wszystkich wykonawców zabiegów ochrony roślin.
Źródło:http://webcache.googleusercontent.com/