Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.
Podstawowe zasady prawa:
* Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy.
* Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.
* Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.
* Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę.
* Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.
* Pracodawca, jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
* Pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników.
* Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
* Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nie określony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Pojęcie stosunku pracy:
* Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
* Zatrudnienie w warunkach określonych w pkt. 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.
* Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w pkt 1.
* Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na warunkach określonych pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat.
* Pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących: imię (imiona) i nazwisko, imiona rodziców, datę urodzenia, miejsce zamieszkania (adres do korespondencji), wykształcenie, przebieg dotychczasowego zatrudnienia.
* Pracodawca ma prawo żądać od pracownika podania także: innych danych osobowych pracownika, a także imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy; numeru PESEL pracownika
Umowy o pracę:
** na okres próbny- umowa terminowa, jest zgodnym oświadczeniem woli pracownika i pracodawcy. Zawierając taką umowę należy spełnić wymagalną procedurę w zakresie formalnym. Treść umowy powinna zawierać; strony, które ją zawierają, wykazywać, że jest to umowa na okres próbny a także określać warunki pracy, miejsce pracy, wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia pracy i gratyfikacje. Okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy, ale może trwać krócej. Toteż zakazane jest zawieranie umowy na okres dłuższy, jak również jej ponawianie przez tego samego pracodawcę (art. 25 § 2 k.p.). Okres próbny rozpoczyna się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli tego terminu nie określono - w dniu zawarcia umowy (art. 26 k.p.). Zatrudnienie pracownika na podstawie umowy na czas próbny jest nieobowiązkowe. Umowa na okres próbny rozwiązuje się z upływem okresu, na jaki została zawarta, jeżeli oczywiście nie uległa wcześniejszemu wypowiedzeniu, rozwiązaniu bez wypowiedzenia, rozwiązaniu na mocy porozumienia stron. Okres wypowiedzenia takowej umowy wynosi:
3 dni robocze w przypadku 2-tygodniowego okresu próbnego,
7 dni w przypadku okresu 2 tygodni, oraz
14 dni w czasie 3-miesięcznego okresu próbnego.

** na czas określony- Kodeks pracy nie przewiduje ograniczenia co do długości trwania umowy na czas określony. Jednakże konieczne jest określenie terminu zakończenia współpracy (chociażby w przybliżeniu) - ażeby zdarzenie wyznaczające koniec stosunku pracy było pewne i obiektywnie łatwe do ustalenia w czasie. Umowa na czas określony rozwiązuje się z mocy prawa po upływie okresu, na który została zawarta. Pracownik zatrudniony na umowę na czas określony nie jest objęty ochroną trwałości stosunku pracy oraz ewentualnym prawem do odprawy, chyba, że zakończenie zatrudnienia następuje z przyczyn niedotyczących pracownika.
Wypowiedzenie umowy o pracę powinno zostać złożone drugiej stronie w formie pisemnej. Podkreślić należy jednak, że umowa na czas określony rozwiązuje się z mocy prawa po upływie okresu, na który została zawarta. Toteż bezprawne jest rozwiązanie jej za wypowiedzeniem chyba, że owa umowa zawiera w swojej treści deklarację o prawie do wypowiedzenia tzw. klauzula o wypowiedzeniu. Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony nie wymaga uzasadnienia żadnej ze stron stosunku pracy. Przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą uwzględnić wcześniejsze rozwiązanie za 2-tygodniowym wypowiedzeniem.
** na czas nieokreślony Rodzaj umowy o pracę, w której nie określa się daty jej zakończenia. Rozwiązanie takiej umowy musi być poprzedzone określonym działaniem jednej lub obu stron zainteresowanych. Kodeks Pracy przewiduje trzy sposoby rozwiązania umowy na czas nieokreślony: podpisanie porozumienia o rozwiązaniu umowy, jej wypowiedzenie przez jedną ze stron lub rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia. Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron może nastąpić w każdej chwili i dowolnie określać datę końca umowy. Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony wymaga złożenia pisemnego oświadczenia jednej ze stron, tak aby druga strona miała sposobność zapoznania się z dokumentem. Jeśli wypowiedzenie następuje z zachowaniem okresu wypowiedzenia to obie strony muszą przestrzegać odpowiednich terminów. Tzw. okresy wypowiedzenia zależą od czasu zatrudnienia u obecnego pracodawcy i wynoszą:
* dwa tygodnie jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż sześć miesięcy,
* miesiąc jeśli był zatrudniony co najmniej sześć miesięcy,
* trzy miesiące jeśli pracownik był zatrudniony dłużej niż trzy lata.
Bieg wypowiedzenia rozpoczyna się z początkiem kolejnego miesiąca lub tygodnia. Przepisy prawa pracy dopuszczają skracanie okresów wypowiedzenia w określonych sytuacjach. Pracodawca wypowiadając umowę na czas nieokreślany jest zobowiązany do podania przyczyny wypowiedzenia, pracownik nie ma takiego obowiązku. Zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą rozwiązać umowę na czas nieokreślony - bez wypowiedzenia, co oznacza, że zrywają postanowienia umowy w trybie natychmiastowym. Jest to skuteczne jedynie wtedy, gdy mają ku temu uzasadniony powód - a jest nim naruszenie przez stronę przeciwną praw lub niedopełnienie obowiązków (np. nieusprawiedliwiona nieobecność pracownika lub opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia ze strony pracodawcy). Każda ze stron może się w takiej sytuacji odwołać do sądu pracy. Dodatkowo, umowa na czas nieokreślony zostaje rozwiązana w sytuacji nieprzyjęcia przez pracownika warunków wypowiedzenia zmieniającego lub może wygasnąć np. w przypadku śmierci pracownika.