Kir Bułyczow

Spotkanie tyranów pod Równem

Suus szedł z przodu. Był w długiej, białej burce generała Skobielewa, spod której wystawał, zaczepiając o trawę, czubek kozackiej szabli. Suus pogwizdywał marsz konnych grenadierów. Humor miał doskonały. Bo jaki może mieć humor dyplomant szkoły desantowej, któremu udało się uciec z mechaniki kwantowej, właśnie w taki jasny wiosenny dzień?

Hil tupał z tyłu, kręcił ostrym nosem, jak lufą blastera, podejrzewał, że przebiegli Śniadolicy zastawili pułapkę. Na szyi dyndał mu wycięty z plastyku, pokryty tuszem Krzyż Żelazny.

- Miejcie się na baczności, wredni Turcy! - zaryczał Suus i zaczął z rozmachem rąbać szablą twarde, proste łodygi grutisu. Żółte kwiaty hojnie padały na burą wiosenną trawę.

Cień orbitalnej stacji Sztuk Powszechnych na sekundę zasłonił słońce. Było widać, jak na tle oślepiająco niebieskiego nieba leciały ku niej kropki flaerów i pitekorów. Za godzinę zacznie się koncert symfoniczny harmonijnej doskonałości.

- Ale nuda! - powiedział nagle Suus. - Wszystko zrobione, ustalone i zatwierdzone. Żebyśmy już stąd wreszcie odlecieli... I do roboty.

- Wiesz, co czeka nas dziś czeka po wysokokalorycznej kolacji? - uśmiechnął się Hil.

- Coś strasznego?

- Będziemy rozpatrywać fatalny postępek dwóch wyrostków z sekcji przygotowawczej, którzy podeptali klomb przed wideoteką.

- I tym samym naruszyli ekologiczny bilans naszego ogródka - z przesadnym obrzydzeniem w głosie wyjęczał Suus.

Usiedli na skraju opuszczonej szosy. W szczelinach pomiędzy betonowymi płytami przebijały się miękkie igły riusy.

- Dobrze, że w Galaktyce jest jeszcze tyle do zrobienia. - odezwał się Hil. - Wystarczy dla nas.

- Wyobraź sobie - Suus rozłożył na trawie białą burkę i położył się na niej, patrząc w niebo, - nasze spotkanie po jakichś czterdziestu, pięćdziesięciu latach. Wilki kosmiczne.

- Władcy.

- Niosący sprawiedliwość...

- Wyższą sprawiedliwość

- Harmonię wszechświata.

- Obdarzeni tajną świadomością wyższego celu.

I obaj zaczęli chichotać i okładać się pięściami, przy szumie motorów zbyt nisko lecącego modułu kapsułowego „Równik - Biegun”.

1.

Trzeci dzień lał deszcz.

Krople zrywały się z liści siny, a one, uwolnione od ciężaru chłodnej wody, drgały i prostowały się.

Na leśnym lotnisku nie było już partyzantów. Gdy skończyli oczyszczać pole i ubijać kretowiska, pod konwojem desantowej grupy SMERSZ, zaprowadzono ich w głąb lasu. Tam, w ziemiankach, mieli czekać. Może jeszcze będą potrzebni.

O 23.40, z dwuminutowym opóźnieniem, rozległ się warkot motorów.

Żołnierze, skuleni pod pelerynami, czatowali przy ogniskach Na sygnał latarki, która rozbłysła pod gałęziami starego świerku, chlusnęli benzyną na drewno i rozpalili ogniska.

„Douglas” pojawił się ponad wierzchołkami i zaczął schodzić do lądowania.

Jeszcze przez minutę czy dwie słychać było buczenie osłaniających go myśliwców.

Śmigła „Douglasa” obracały się jeszcze, gdy na polanę wbiegły cienie żołnierzy z grupy specjalnej.

Luk „Douglasa” otworzył się, z samolotu na mokrą trawę padł owal słabego, żółtego światła. Trap brzęknął o okrągłą burtę, przygniatając trawę. Człowiek, który pojawił się w luku za pilotem, zatrzymał się, wpatrując się w ciemność.

- Wszystko w porządku - odezwał się major.

Jego słowa zagłuszył trzask motoru niemieckiej zdobycznej tankietki.

W tankietce było zimno i trzęsło. Bardzo trzęsło. Stalin dłuższy czas próbował rozpalić fajkę, ale zapałki gasły.

Siedzący obok major, bardzo uważając, aby nie dotknąć ramienia Stalina, podał mu zapalniczkę, zrobioną z naboju karabinowego.

Stalin wziął ją w milczeniu, ale odechciało mu się palić.

- Długo będziemy jechać? - zapytał.

- Zaraz będzie droga - odpowiedział major.

Tankietka wpełzając na nasyp, zadarła przód do góry i Stalin przygniótł majora. Nie odezwał się, ale major powiedział:

- Nic nie szkodzi.

- Dają sygnały - powiedział kierowca tankietki.

Tankietka zamarła.

- To oni? - zapytał Stalin.

- Dwa błyski. Jeden. Jeszcze dwa. Oni. - odparł major.

Stalin milcząc przesunął się w stronę luku.

Major pomógł go otworzyć. Chciał coś powiedzieć Z trudem się powstrzymał.

- Nie denerwujcie się - powiedział Stalin. - Czekajcie, tak jak było ustalone. Będę za dwie godziny.

Stalin zrobił kilka kroków w stronę ciemnej plamy na szarej, mokrej drodze. Zatrzymał się. Wyjął z kieszeni płaszcza zapalniczkę, ale znowu nie zapalił. Czuł na plecach wzrok i strach majora.

Przy niskim, czarnym mercedesie stali ludzie w lśniących, czarnych płaszczach. Połysk płaszczy sprawiał wrażenie, że są przedłużeniem samochodu.

Jeden z nich zręcznie i nawet elegancko otworzył drzwi. Stalin nie patrzył na ich twarze.

Drzwi zamknęły się. Mercedes ruszył. Stalin odnotował, że resory Mercedesa są lepsze niż zisowskie.

Jechali około 40 minut. Obok Stalina siedział oficer w lśniącym płaszczu. Duże, ciężkie dłonie spoczywały na kolanach. Stalin widział cyferblat jego zegarka z zielonkawymi fosforyzującymi cyframi.

Zatrzymali się raz, przy punkcie kontrolnym. Człowiek obok kierowcy opuścił szybę i od razu zrobiło się rześko. Podał hasło. Stalin nie słuchał. Gdy dojechali na miejsce, Stalinowi zdrętwiała noga. Wychodząc z mercedesa omal nie krzyknął z bólu. Zachwiał się. Oficer w lśniącym płaszczu zdążył podać mu dłoń i Stalin oparł się na niej. Przed jego twarzą znalazły się naszywki oficera. Lśniące sześciany. Stalin pomyślał, że po powrocie trzeba będzie się zapoznać z dystynkcjami SS. Zresztą, wątpliwe, żeby ta informacja kiedykolwiek się przydała

Hitler powitał go na schodach bunkra

Drzwi na górze zadźwięczały, wsuwając się w ścianę.

- Nie ma tu nikogo - powiedział Hitler. - Tylko ja i ty. Rozbieraj się, pomogę ci.

Hitler powiesił płaszcz Stalina na wieszaku z jelenich rogów. Ściany były szare. Po środku długiego, niskiego pokoju bez okien stał stół. Na nim leżała duża mapa.

- Mój Szaposznikow oddałby pół życia, za jedno spojrzenie na to - uśmiechnął się Stalin.

Objęli się. Hitler zmienił się przez te miesiące, gdy się nie widzieli. Worki pod oczami, drgający policzek...

- Ty też nie odmłodniałeś - Hitler odgadł myśli Stalina. - Podejdź tu.

Przeszli do następnego pomieszczenia. Stała tam czarna, skórzana kanapa i kilka krzeseł. Na niskim stole dziwne zestawienie: butelki z winem i sokiem, i mleko w kryształowej karafce.

- Obsłuż się sam. - powiedział Hitler. - Jest tutaj twoje wino.

- A z ciebie ciągle taki abstynent? - zapytał Stalin.

- Muszę się podleczyć - powiedział Hitler. - Tutaj nie ma lekarzy, sami znachorzy. Nawiedzeńcy.

- Wytrzymaj.

Nalał pełen kielich kinsmarauli. Ciągle nie mógł się rozgrzać. W bunkrze było ciepło, ale w kościach czuł jeszcze chłód podróży.

- Jak się tu dostałeś? - zapytał Hitler.

- Normalnie. Nawet się zdrzemnąłem w samolocie.

- Leciałeś „Douglasem”?

- Tak.

- Namierzyli cię - powiedział Hitler. - Zameldowano mi. Dobrze, że zrobili to zanim zaczęli strzelać.

- Miałem niezłe myśliwce. Asy.

- „Jaki”?

- Tajemnica wojskowa - uśmiechnął się Stalin.

Można już było zapalić.

Hitler skrzywił się.

- Dym z fajki też ci przeszkadza?

- To szkodliwe

- Starzejemy się - powiedział Stalin. - Jak nasi?

- Prawie nikogo nie widuję - westchnął Hitler. - Miałem depeszę od Yamamoto. Nie jest zadowolony z McArthura.

- Ledwo odradziłem Maotsouce - powiedział Stalin, - uderzenie na Daleki Wschód. On to ma dziwne pomysły.

- Zastanawiałeś się - powiedział Hitler, - jak styl życia, codzienne otoczenie, nas zmienia? Zaczynamy serio traktować swoje obowiązki.

- Mnie to nie dotyczy - mruknął Stalin.

- Słusznie, niech się tym zajmują analitycy w domu.

- Strasznie się stęskniłem za domem.

- Jeszcze trzy lata - Hitler ostrożnie nalał mleka do szklanki. - Dobre mleko tu mają. Krowy jedzą leśne trawy.

- Tobie trzy. A mnie, prawdopodobnie dużo więcej. Obawiam się, że całe dziesięć.

- Wrócę i postaram się wyciągnąć ciebie - powiedział Hitler.

Przeszli do większego pokoju, do stołu.

- Nie zgadzam się z centralą - rzekł Stalin. - Dlatego prosiłem cię o spotkanie.

- Domyśliłem się - odpowiedział Hitler. - Podejrzewam nawet, o co będziesz prosił.

Stalin postukał fajką w środek mapy. Na mapę upadła iskra i Hitler szybko strzepnął ją na podłogę.

- To Stalingrad - odezwał się Stalin. - Nie oddam ci go.

- Ale w centrali uważają, że powinieneś zatrzymać mnie przed Uralem - odparł Hitler.

- A twoim zdaniem?

- Egoistycznie zgadzam się z tobą - odezwał się Hitler - zajęcie Stalingradu przedłuży wojnę o pół roku. To znaczy, o pół roku później będę w domu. Boję się, że po prostu nie dożyję.

- Egoistycznie - powtórzył Stalin. - Nie mówimy teraz o twoim egoizmie, mały chłopczyku.

- Twoje argumenty?

- Spełniliśmy demograficzne żądania centrali - powiedział Stalin. - Obliczyłem niedawno: począwszy od 1914 roku Rosja straciła 50 milionów ludzi, prawie połowę ludności.

- Rosjanie szybko się rozmnażają - zauważył Hitler.

- Ty też miałeś w to swój wkład.

- Nie dużo więcej, niż było zaplanowane.

- Dobrze im siedzieć przy komputerach - powiedział Stalin z nieoczekiwaną goryczą. - Kraj doszedł do kresu wytrzymałości! Gdy planujemy zagładę japońskich samurajów i rozrzucamy nosicieli genetyki samurajstwa - japoński korpus oficerski - po wyspach Oceanu Spokojnego, żeby wytępić go rękami McArthura, wiem, że to słuszne. Gdy katastrofalnie osłabiamy Rosję, rozumiejąc, że w przeciwnym wypadku stanie się ona zagrożeniem dla dalszego rozwoju ziemskiej cywilizacji, że pochłonie demokracje Zachodu, idę na to. Gdy podrywamy i zgniatamy niemiecki militaryzm, organizując pierwszą wojnę światową, popierając faszyzm, rzucając twoje armie w maszynkę do mięsa, logika centrali jest dla mnie jasna. Ale teraz doszło do nadwyżki. Zagłada moich armii pod Stalingradem, likwidacja ludności na Powołżu i Zakaukaziu nie dają już efektu progresu. Niewykluczone, że twoje armie dotrą do Uralu i Azji Środkowej - a przecież właśnie tam odesłaliśmy te mózgi kraju, które przydadzą się w przyszłości.

- Człowiek nie ma szans w pojedynku z komputerem - powiedział Hitler. - Uczyli nas tego w szkole, mój Suus. Z wiekiem stałeś się sentymentalny. Obawiam się, że zacząłeś utożsamiać się z krajem, do którego cię wysłano. Przyznaj się, że od czasu do czasu miło jest być bożyszczem, żywym bogiem.

- Widziałem niedawno kronikę. Stoisz na trybunie. Dosłownie szalejesz. Ohydne widowisko.

- A widzisz, dopiekłem ci do żywego - uśmiechnął się Hitler. - Napij się mleka. Tutejsze krowy jedzą leśne trawy.

- Powtarzasz się.

Stalin patrzył na mapę.

- Dziwna i straszna planeta - odezwał się Hitler. - Gdyby to zależało ode mnie, skreśliłbym ją z listy progresu. Niech się nawzajem pozjadają. Ile wart jest ten chorobliwy kult tyranów! Im więcej ludzi zabijasz, tym bardziej cię uwielbiają.

- Pod tym względem w porównaniu ze mną jesteś malutki

- Być może. Dlatego nawet trąby głośniej trąbią na twoją cześć.

Stali i patrzyli na mapę.

Potem odezwał się Hitler:

- Czas na ciebie.

- Kiedy się połączysz z centralą? - spytał Stalin.

- Dziś w nocy. Poprę twoją prośbę. Tak bardzo chcę do domu...

Odprowadził Stalina do schodów.

- Pamiętasz, jak byliśmy chłopcami, marzyliśmy o bitwach i bohaterskich czynach.

- Nie wiedzieliśmy wtedy, jak pachną rzeki krwi - powiedział Stalin.

- Ale służymy wielkiej i szlachetnej sprawie. Kiedyś, gdy ziemska cywilizacja osiągnie harmonię, będą nas sławić.. Już nie jako tyranów.

- Bywa - mruknął Stalin.

- Poprę twoją prośbę.

Stalin wyszedł na deszcz. Mercedes stał przy wejściu do bunkra. Płaszcz nie zdążył wyschnąć, było w nim zimno i wstrętnie. Bardzo wysoko, pod niewidocznymi przez chmury gwiazdami, narastał niewyraźny huk. Lecą „SB”, pomyślał Stalin. Dałem rozkaz nalotu na Berlin i prawie o tym zapomniałem. A one lecą.

Niemieccy oficerowie zamarli patrząc w niebo.

Już w tankietce, wracając na partyzanckie lotnisko i odwracając się od majora, którego nagle chwycił atak kaszlu, Stalin pomyślał, że należałoby zwiększyć racje pisarzom, ewakuowanym do Czystopola. W nawale spraw ciągle o tym zapominał. A zresztą, jeżeli ci powymierają, znajdą się inni. W gruncie rzeczy to nieistotne.

2.

Siedzieli na skraju opuszczonej, zapomnianej szosy. Pomiędzy starymi, betonowymi płytami rosły krzaki riusy. W promieniach zachodzącego słońca lecący wysoko pitekor rozbłyskiwał niczym iskra.

Suus zerwał źdźbło trawy i zaczął je żuć.

- Wiesz, za czym tęsknię? - powiedział. - Za łykiem gruzińskiego wina.

- Nie mogę podzielić twojej tęsknoty - odparł Hil. Zdrowy tryb życia i kilka udanych operacji zrobiło swoje. Wydawał się o wiele młodszy niż trzydzieści lat temu, według chrześcijańskiej rachuby czasu jesienią 1942 roku, w bunkrze pod Równem. - Myśl o tej planecie jest dla mnie wstrętna.

- Wiem czemu - Suus pogładził siwe wąsy. Nawet po powrocie do domu nie mógł z nich zrezygnować. - Bo poniosłeś klęskę. Pamiętasz, robiłeś mi wyrzuty, że na pewnym etapie zacząłem utożsamiać się z socjumem, którym kierowałem?

- Nie chodzi o klęskę. Zawsze wstrętny był mi ustrój, który musiałem stworzyć i maska, którą nosiłem.

Hil położył się na plecach i mrużąc oczy patrzył na niebieskie niebo.

- Możliwe - powiedział po przerwie, - że to z powodu strachu. Strachu przed śmiercią w kwietniu 45-go.

- Nasi wyciągnęli cię w ostatniej chwili. - przyznał Suus. - Jakie wiadomości z Ziemi?

- Wiesz przecież.

- Wiem. Ale myślę, że robimy błąd.

- A ja podzielam stanowisko centrali.

- Ale tyle wysiłku! Tyle ofiar! Jeśli się nie mylę, w ciągu tych lat zginęło tam szesnastu naszych.

- Siedemnastu - poprawił Hil.

- Takie ofiary i wszystko na próżno. Nie trzeba było przerywać kontaktu.

- W naszym wielkim dziele zdarzają się błędy - powiedział Hil. - Jeśli cywilizacja zabrnęła w ślepą uliczkę, dalsze ofiary nie mają sensu.

- To znaczy, że kiepsko pracowaliśmy.

- Pracowaliśmy dobrze - nie zgodził się Hil. - Oddaliśmy Ziemi najlepsze lata życia. Staraliśmy się...

- Kiedy doprowadzą się do zagłady, według obliczeń centrali?

- Za dwadzieścia lat...

- Do diabła! - wykrzyknął po rosyjsku Suus. - Pół życia za kielich kinsmaraunli!

- Powinieneś pójść do psychiatry - wygłosił mentorskim tonem Hil.

Przetłumaczyła E. Skórska