Polczyk – „Skale Sugestybilności Interrogatywnej Gudjonssona”
Skale Gudjonssona mierzą do jakiego stopnia osoba składająca zeznanie jest skłonna:
dostosowywać swoje odpowiedzi do sugestii zawartych w pytaniu przesłuchującego
zmieniać swoje odpowiedzi pod wpływem negatywnej informacji zwrotnej, dotyczącej jakości składanych zeznań
Skale te mierzą cechę osobową, którą Gudjonsson nazwał sugestybilnością interrogatywną i zdefiniował jako stopień, w jakim podczas formalnego przesłuchania, mającego postać zamkniętej interakcji społecznej, osoba akceptuje informacje komunikowane jej przez przesłuchującego, w wyniku czego na jej odpowiedzi zaczynają mieć wpływ te informacje.
Główne założenie teorii sugestybilności interrogatywnej:
sugestybilność zależy od strategii radzenia sobie, do jakich mogą uciec się ludzie, kiedy znajdą się w obliczu 3 istotnych aspektów sytuacji przesłuchania:
niepewności – przesłuchiwany nie wie na pewno, jaka jest poprawna odpowiedź
zaufania do interlokutora – przesłuchiwany sądzi, że intencje przesłuchującego są uczciwe i w przesłuchaniu nie ma żadnych „tricków”; nieufność oznacza odporność na sugestie nawet w sytuacji niepewności
oczekiwania sukcesu – przesłuchiwany sądzi, że oczekuje się od niego, iż będzie w stanie udzielić poprawnej odpowiedzi na otrzymane pytania
Gudjonsson i Clark – niepewność i zaufanie interpersonalne są koniecznym, ale niewystarczającym warunkiem do wystąpienia akceptowania sugestii. Wielu ludzi nie potrafi bowiem przyznać się do niepewności. Zatem przy wystąpieniu trzech przesłanek większość ludzi będzie sugestybilna.
Stopień sugestybilności zależy od:
poznawczej oceny sytuacji
strategii radzenia sobie
Ważnym elementem przesłuchania jest informacja zwrotna, która dotyczy jakości udzielanych zeznań. Gudjonsson i Clark definiują ją jako sygnał przekazany świadkowi po tym, jak ten odpowiedział na serię pytań, którego celem jest wzmocnienie lub zmiana dalszych odpowiedzi udzielanych przez świadka.
Sygnał ten może być pozytywny lub negatywny, może też mieć postać „niejawną” (np. powtórzenie jakiegoś pytania).
Sygnał negatywny powoduje powstanie tendencji do zmieniania odpowiedzi oraz większą wrażliwość na sugestie.
Procedura badania Skalami Sugestybilności Gudjonssona:
(test przedstawia się jako narzędzie do badania pamięci)
czyta się (lub odtwarza z taśmy) osobie badanej krótkie opowiadanie
prosi się osobę badaną o opowiedzenie wszystkiego, co z opowiadania zapamiętała (w celu zorientowania się w jakości pamięci badanego)
50 minut przerwy, po której badany jeszcze raz opowiada historyjkę
zadaje się 20 pytań dotyczących opowiadania – 15 z nich subtelnie wprowadza w błąd, 5 odnosi się w sensowny sposób do historyjki
jeśli badany ulegnie sugestii zalicza się punkt do wskaźnika ulegania sugestii (tzw. Yield 1); w sumie badany może zdobyć 0-15 pkt
po zadaniu pytań badanemu mówi się, bez względu na jego wyniki, że zrobił dużo błędów
zadaje się pytania ponownie i rejestruje się każdą zmianę odpowiedzi; suma zmian odpowiedzi daje tzw. wskaźnik Shift – wskaźnik skłonności do zmiany zeznań pod wpływem negatywnej informacji zwrotnej; jednocześnie rejestruje się też wskaźnik Yield 2 – liczbę zaakceptowanych sugestii