Referendum gminne p. nr 125

Referendum przeprowadza się na wszystkich szczeblach ustroju samorządu terytorialnego. Należy zatem rozróżniać: referendum gminne, powiatowe i wojewódzkie. Referendum gminne dzieli się na obligatoryjne i fakultatywne. Pierwsze z nich odbywa się w sprawach samoopodatkowania mieszkańców na cele publiczne oraz odwołania rady przed upływem jej kadencji. Referendum fakultatywne może być przeprowadzone "w każdej innej sprawie ważnej dla gminy" (zob. art. 3 ustawy z 11 października 1991 r. z późn. zm., tekst jedn. Dz. U. 1996, nr 84, poz. 386).Referendum zarządza rada gminy bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby radnych. Jednakże wymogi prawne związane z samym zarządzeniem referendum, a następnie z uznaniem jego wyniku za wiążący zależą od tego, czy chodzi o referendum obligatoryjne, czy fakultatywne. Jako szczególny przypadek referendum obligatoryjnego ustawa traktuje głosowanie w sprawie odwołania ciała. Jest ono przeprowadzane wyłącznie na wniosek mieszkańców, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy od dnia wyborów lub od dnia ostatniego referendum w sprawie odwołania rady gminy przed upływem kadencji. Wniosek musi poprzeć co najmniej 1/10 mieszkańców uprawnionych do głosowania (art. 13 ustawy o samorządzie). O przeprowadzeniu referendum decyduje Wojewódzki Komisarz Wyborczy. Głosowanie takie jest ważne, jeśli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania. Wynik referendum staje się rozstrzygający, jeżeli za jednym z rozwiązań oddano więcej niż połowę ważnych głosów (art. 30 ustawy o referendum gminnym). W wyniku takiego referendum następuje odwołanie rady gminy, równoznaczne z rozwiązaniem zarządu gminy. Prezes Rady Ministrów wyznacza wówczas osobę, która do czasu wyborów nowych organów pełni funkcję organów odwołanych. W drugim przypadku referendum obligatoryjnego, tj. w sprawie samoopo­datkowania się mieszkańców na cele publiczne, wynik referendum jest rozstrzy­gający, jeżeli za samoopodatkowaniem padło co najmniej 2/3 ważnych głosów. W przypadku referendum fakultatywnego wymóg jego ważności stanowi ­jak w referendum obligatoryjnym - udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania. Przeprowadza się je już na wniosek 1/10 mieszkańców gminy, ale jego wynik staje się rozstrzygający, jeżeli za jednym z rozwiązań oddano więcej niż połowę ważnych głosów.