Kość (anatomia)

Kość długa (k. łokciowa)

Kość, tkanka kostna (łac. textus osseus, os- kość) – rodzaj tkanki łącznej, która jest tkanką podporową. Z kości zbudowany jest szkielet organizmu (układ kostny).
Tkanka kostna składa się z komórek (osteocytów, osteoblastów, osteoklastów) oraz substancji zewnątrzkomórkowej, która składa się z kolei z części organicznej – włókien kolagenu i innych białek oraz mineralnej (związki wapnia, magnezu i fosforu – głównie hydroksyapatyt). Nauką zajmującą się kośćmi jest osteologia.

Budowa

Chemicznie kość zbudowana z materiałów kompozytowych, czyli ze składników organicznych tworzących osseinę, dzięki której kość jest sprężysta, oraz składników nieorganicznych, czyli soli wapnia i fosforu (dwuhydroksyapatytów), dzięki którym kość jest twarda. Histologicznie kość jest narządem złożonym z wielu różnych tkanek. Głównym składnikiem jest tkanka kostna (zespół komórek kostnych i substancji międzykomórkowej), ale zawiera ona także tkankę tłuszczową, krwiotwórczą, chrzęstną i inne. Każda kość pokryta jest okostną, a powierzchnie kości przylegające do siebie w obrębie stawu pokrywa chrząstka stawowa. Część zewnętrzną kości stanowi istota zbita, wewnętrzną zaś istota gąbczasta. Ze względu na kształt kości dzieli się na długie, krótkie, płaskie i różnokształtne.

Kość długa (np. udowa, piszczelowa, ramienna) składa się z trzonu i dwóch końców zwanych nasadami. Na nasadach występują powierzchnie stawowe pokryte chrząstką. Wewnątrz trzonu kości długiej jest jama szpikowa wypełniona szpikiem kostnym odpowiedzialnym za produkcję krwinek. Kości krótkie (np. nadgarstka i stępu) są różnokształtne. Przykładami kości płaskich są: łopatka, mostek i kości sklepienia czaszki. Wyróżnia się także kości zawierające przestrzenie wypełnione powietrzem tzw. kości pneumatyczne (np. kość klinowa, czołowa, sitowa).

Kości powstają w procesie kostnienia, który zaczyna się w życiu płodowym, a kończy się po osiągnięciu przez organizm dojrzałości. U człowieka następuje to po 20 roku życia. Kości mają zdolności regeneracyjne, które zmieniają się z wiekiem. U zdrowych, młodych ludzi do 30 roku życia kości są mocne, zawierają dużo składników mineralnych, po 45 roku życia mogą stawać się kruche (dlatego częściej dochodzi do złamań), a ze względu na zakończony proces wzrostu występują trudności w wytworzeniu zrostu z czym np. nie ma problemu u dzieci, kiedy w nasadach kości zachodzi czynny proces wzrostowy.

Skład

0. związki organiczne (osseomukoid i osteoalbuminoid): 30-50%

1. związki nieorganiczne (mieszanina soli wapniowych): 30-35%

2. woda: 15-40%

Funkcje

Podstawowymi funkcjami kości są:

0. ochrona narządów głębiej leżących (szkielet kostny) – czaszka, klatka piersiowa, miednica,

1. bierny narząd ruchu – wsparcie dla mięśni – kości kończyn i obręczy: barkowej i miednicznej,

2. jako magazyn jonów wapniowych i fosforanowych w ustroju i udział w homeostazie,

3. pośrednio krwiotwórcza (w kościach znajduje się szpik kostny).

Kościec

Kości połączone stawami i więzadłami tworzą kościec (szkielet), który dzieli się na następujące części:

0. kości czaszki,

1. kości tułowia (kręgosłup i kości klatki piersiowej),

2. kości kończyny górnej,

3. kości kończyny dolnej.

Kości można podzielić na:

0. długie: np. udowa, kość ramienna,

1. płaskie: np. łopatka, mostek,

2. różnokształtne: np. kręgi,

3. krótkie: np. kość nadgarstka, kość stępu,

4. pneumatyczne (wypełnione powietrzem): np. kość klinowa, kość sitowa, kości czaszki.

Pełniejszy podział kości , w oparciu o ich rozwój, budowę i czynności, dzieli je na:

0. kości rurowate (powstające w wyniku kostnienia chrzęstnego), kości mające kształt rur (długich lub krótkich) zbudowanych z istoty zbitej i gąbczastej, wypełnione są szpikiem kostnym; spełniają funkcję podporową, krwiotwórczą i obronną

1. kości gąbczaste (powstające w wyniku kostnienia chrzęstnego), zbudowane są z istoty gąbczastej pokrytej istotą zbitą oraz trzeszczki, dzielą się na długie (np. żebra, mostek) i krótkie (np. kręgi), pełnią funkcję krwiotwórczą, stanowią miejsce początku i przyczepu mięśni

2. kości płaskie (powstają przez kostnienie chrzęstne lub łącznotkankowe), są zbudowane z istoty gąbczastej lub zbitej, pełnią funkcję osłaniającą i krwiotwórczą.