2.

3 października 2001.

Nauki teoretyczne - ustalają związki między zjawiskami (socjologia wychowania, pedagogika, medycyna, psychologia zachowania). Nauki praktyczne wykorzystują tą wiedzę. Ten podział istniał już w tradycji myśli pedagogicznej (przez Arystotelesa zostały wyróżnione, również przez Bacona).

Psychologia jako nauka teoretyczna ustala związek między frustracją a agresją. Agresja jest następstwem frustracji. Pedagogika ustala te prawa ustalone przez psychologię do ustalenia pewnych celów (jak eliminować frustrację). Nauki te przewidują przyszłość (teoria plus praktyka). Ustalone prawo przewiduje, co zrobić, gdy pojawiają się określone okoliczności.

Nauki teoretyczne - nie aprobuje się, nie ocenia się tego, co ma nastąpić. Wiedza o przyszłości jest uzależniona od tego, co było i co jest, inaczej niż w naukach praktycznych. Tam przyszłość interesuje te nauki. Przyszłość jest poddawaniem sposobności urzeczywistnienia tego, co zostało ocenione pozytywnie, ocena stanu przyszłego. Jest to zadaniem pedagogiki.

Nauki praktyczne opierają się na dwóch elementach:

na zadaniach oceniających - powinnościowych (powinno się dziecko uspołecznić),

ustaleniu zależności między faktami.

Oceny - to, co zostało zaaprobowane. Jeśli stwierdzamy pewne zależności między faktami, to one informują nas, jakich środków użyć, by osiągnąć określony cel (np. ograniczyć agresję).

Wypowiedzi nauk praktycznych muszą zawierać łącznie ocenę i opis. To dopiero wyznacza działanie. Są one powiązane specyficznie tak, aby stanowiły semantyczną całość; powiązanie dokonuje się przez spójnik "jeżeli to", "aby", "należy"; koniunkcja wyznacza działanie. Np. jeżeli chcemy wyeliminować agresję wśród młodzieży, to...

Mamy do czynienia z oceną właściwą (nie są zdaniami w sensie logicznym, nie podlegają kryterium prawdy i fałszu, są to zdania nieweryfikowalne). Np. Powinno się wszechstronnie rozwijać. Tego zdania nie można sprawdzić empirycznie. Np. Powinno się kształcić specjalistów. Te zdania nie wchodzą do nauki, bo są nienaukowe (wszystkie zdania powinnościowe). Zawierają one powinności, nie orzekają o rzeczywistości.

Oceny utylitarne - są zdaniami w sensie logicznym. Można orzec, czy są prawdziwe czy fałszywe. Na tę ocenę składają się dwa elementy: czy zdania opisowe są prawdziwe i czy została przyjęta ocena właściwa. Jeśli zdanie opisowe jest prawdziwe, to zdanie zawierające ocenę utylitarną jest prawdziwe. Jeśli zdanie opisowe jest prawdziwe, oceniamy tu ocenę metody. Np. Prawdą jest, że frustracja wywołuje agresję. (Oceniamy skuteczność metody). A więc stosujemy metody i oceniamy ich skuteczność.

Do nauk praktycznych wchodzą tylko oceny utylitarne, do nauk teoretycznych żadne. Nauki praktyczne nie zajmują się słusznością ocen. Pedagogika jako nauka praktyczna nie ocenia tego, czy dobrze jest, jak nie ma agresji. Dla niej nauki praktyczne podają sposoby osiągnięcia celów, a więc dla niej ważne są metody, które by tę frustrację pomogły wyeliminować.

Pedagogika składa się z 3 części.

Aksjologia pedagogiczna (nauka o wartościach) – wartości, z których mają być wyprowadzane cele wychowania; spójność tych celów i ich uzasadnienie przez odwołanie się do współzależności (określonych celów wartości);

Teoria wychowania – część naukowa, pedagogika jest nauką, ma badać sposoby i warunki wywoływania zmian w psychice człowieka (metody wywoływania zmian w psychice człowieka); w jakich warunkach dana metoda jest skuteczna.

Technologia wychowania )zadaniem jest łączenie tych celów, które formułuje aksjologia pedagogiki ze sposobami ich osiągnięcia); aksjologia plus teoria wychowania.

Pedagogika nie może się obejść bez psychologii. Ostatecznym zadaniem pedagogiki jest projektowanie dzielności wychowawczej. Ma zmierzać do wywołania zmian psychicznych, które rozumie jako zmiany behawioralne. Mają być zachowane zmiany. (wyrazem zmian w psychice człowieka – jego strukturach regulacyjnych).

Skuteczność metody nagradzania, jeśli to spowoduje uznanie w oczach wychowawcy, to dziecko nauczyło się zachowywać zgodnie z oczekiwaniami wychowawcy (pedagogika oparta na behawioryzmie).

Kult empirii postulował zniesienie podziału na socjologię, psychologię; twierdzenia tych nauk dotyczą tego samego przedmiotu. Różnią się stopniem ogólności. Należy znać pewne podstawowe mechanizmy psychologiczne leżące u podstaw ludzkich zachowań.

Otoczenie wywiera na nas presję, my zmieniamy nasze przekonania.