Pobieranie próbek

Pobieranie zeskrobiny lub wycinka skórno-mięśniowego

Materiał do badania pobierany jest ze zmian powierzchownych (najczęściej ze skóry), przy toczących się procesach zapalnych, grzybiczych lub nowotworowych. Lekarz wycina drobny fragment skalpelem lub pobiera zeskrobinę do tzw. pierwszej kropli krwi. Robi to "od zewnątrz" - czyli ma do dyspozycji jedynie zewnętrzną powłokę ciała. Pobrany w ten sposób materiał poddaje się następnie badaniom cytologicznym, bakteriologicznym, mykologicznym lub histopatologicznym.

Pobieranie płynów z jam ciała

Do zwiększenia ilości płynu w jamach ciała dochodzi tylko w sytuacjach patologicznych. Gromadzący się płyn jest nieprawidłowością wynikającą z choroby toczącej się w danym narządzie i może powstawać na skutek zmian zapalnych, zaawansowanej niewydolności krążenia albo zmian nowotworowych. Nadmierne gromadzenie się płynu w jamach ciała powinno być zawsze wskazaniem do wykonania badań laboratoryjnych.

Do analizy można pobierać płyn z jam: opłucnowej, otrzewnowej, osierdzia lub z torebek stawowych (maź stawowa). Płyny pobiera się zazwyczaj w ilości 2-10 ml, poprzez nakłucie zewnętrznych powłok ciała (punkcja) odpowiednio przygotowanego i poddanego miejscowemu znieczuleniu pacjenta. Uzyskany w ten sposób materiał poddaje się następnie ocenie cytologicznej lub/i bakteriologicznej.

Pobieranie fragmentu tkanki

Fragment tkanki pobierany jest w przypadku konieczności oceny zmian guzowatych (nowotwory, zmiany zapalne, krwiaki), do różnicowania zmian zapalnych w węzłach chłonnych lub do oceny charakteru zmian w narządach wewnętrznych.

Materiał do badania może być pobierany przez lekarza w różny sposób: skalpelem w trakcie zabiegu operacyjnego (wycinek tkanki), za pomocą specjalistycznych narzędzi podczas badania endoskopowego lub za pomocą igły i strzykawki (punkcja lub biopsja). Biopsja może być ślepa, tzn. lekarz musi wcelować w miejsce, gdzie znajduje się badany narząd, kierując się topografią anatomiczną i własnym doświadczeniem lub ukierunkowana, czyli wykonywana pod kontrolą USG, tomografii komputerowej lub RTG.

W zależności od grubości igły, którą wykonywany jest zabieg wyróżnia się biopsję gruboigłową (oligobiopsja), której celem jest uzyskanie do badań materiału tkankowego (histologicznego) oraz biopsję cienkoigłową (BAC) pozwalającą na pobranie i analizę materiału komórkowego (cytologicznego).

Pobieranie krwi

Przygotowanie pacjenta:

* W dniu poprzedzającym unikać podawania nadmiaru wody i nietypowego pożywienia

* Nie pobierać krwi od zwierząt zmęczonych i silnie przestraszonych

* Pobierać krew na czczo, minimum 6 godzin od ostatniego karmienia, przed podaniem jakichkolwiek leków

* Przed badaniem profilu lipidowego zachować stałą dietę przez 2 tyg. oraz odstęp 14 godz. od ostatniego posiłku

* Przed badaniem krwi utajonej w kale stosować dietę bezmięsną przez 3 dni

Krew żylną do badania morfologicznego (minimum 20 ul) należy pobrać:

* Odrzucając pierwsze krople

* Do probówki z EDTA-K2/K3 (fioletowy korek) o pojemności 1 lub 2 ml

* Do kreski zaznaczonej przez producenta na probówce, nie więcej - bo powstaną skrzepy, nie mniej - bo nadmiar antykoagulantu uszkodzi krwinki

* Delikatnie przelewać ze strzykawki do probówki, by nie spowodować hemolizy

* Po zakorkowaniu zawartość wymieszać bardzo starannie, ale delikatnie - aby nie spowodować hemolizy

* Pozostawić probówkę w niskiej temperaturze pokojowej

* Zawiadomić laboratorium o konieczności odbioru próbki w czasie nie przekraczającym 2 godzin

* Próbka transportowana dłużej powinna być przechowywana w lodówce.

* Do badania morfologicznego można także pobrać krew włośniczkową, ale jest ona bardziej rozrzedzona

Krew do badania OB:

Przygotowanie pacjenta:

* Powinna być pobrana do probówki o pojemności 1 lub 2 ml na 3,2% cytrynian sodowy (czarny korek)

* Dopuszczane jest pobranie do probówki z EDTA-K2/K3 (razem z morfologią)

* Do badania OB potrzebne jest minimum 1 ml krwi

Krew do oznaczeń biochemicznych należy pobrać ”na skrzep”:

* Do czystej, suchej probówki (czerwony korek), nie mieszać, ustawić w pionie

* Delikatnie przelewać ze strzykawki do probówki, by nie spowodować hemolizy

* Po powstaniu skrzepu (ok. 15 min.) wstawić do lodówki.

* Do każdego badania biochemicznego potrzebna jest inna ilość surowicy: od 10 do 50 ul, stąd z 1 ml krwi po uzyskaniu maximum 300 ?

l surowicy można wykonać 6 różnych oznaczeń

* Do badania glukozy krew powinna być pobierana na EDTA-K2 z fluorkiem sodowym (szary korek)

* Krew ”na skrzep” do oznaczenia stężenia bilirubiny należy chronić przed światłem

Krew do niektórych oznaczeń biochemicznych wykonywanych w osoczu wersenianowym należy pobrać tak, jak do badania morfologicznego (EDTA-K2/K3)

Krew do oznaczeń koagulogramu

* Do probówki z 1,7% cytrynianu sodowego (niebieski korek)

* Nie stosować opaski uciskowej