i zebrać materiały do projektowania scenografii. Bardzo moż­liwe, że był to jedyny przypadek aż do czasów obecnych, gdy Hollywood wysiliło się tak przy produkcji filmu, którego akcja osadzona jest w Polsce. Niestety, film nie zyskał popularności i stał się jedną z największych klęsk finansowych MGM w tym okresie. Nie został też dobrze przyjęty przez krytyków.

Conąuest był prawdopodobnie jedynym przed wojną filmem hollywoodzkim, którego akcję osadzono w Polsce, co zaskakuje, jes'li wziąć pod uwagę jej pełną zawirowań i romantyczną historię oraz znaczną liczbę emigrantów w Ameryce. Jest to uderzające nawet na tle krajów Europy Wschodniej, systematycznie po­mijanych w amerykańskim kinie. Nic dziwnego, że niepokoiło to polskich obserwatorów. Dla porównania, istniał, jak wspo­mniano, odrębny gatunek filmów o Rosji, a niewielkie Węgry były przed 1939 rokiem miejscem akcji aż siedmiu filmów⁷¹.

W pierwszej połowie lat trzydziestych pogarszająca się sytu­acja w Europie i powstanie nazizmu zaczęły przyciągać uwagę Hollywood, choć wytwórnie reagowały na to bardzo niechętnie. Większos'ć wytwórni, nawet tych prowadzonych przez Żydów, wahała się przed krytyką niemieckiego reżimu ze względu na swoje „przeczucia, że takie scenariusze zwróciłyby uwagę na ich żydowskie pochodzenie, problematyczne w epoce narastającego antysemityzmu zarówno w Europie, jak i w Ameryce, gdzie po­pularny był izolacjonizm". Ta ostrożność odzwierciedlała stano­wisko administracji Roosevelta⁷². Co więcej, obrażanie Niemców oznaczało utratę lukratywnego rynku zbytu dla amerykańskich

⁷¹ Samo tylko First National nakręciło The Stolen Bride i The Whip Woman
w 1927 roku, Yellow Lily w 1928 roku i The Sattallw 1929 roku Uniyersal wy­
puściło filmy Dracula w 1931 roku i The Black Catw 1934 roku. W wytwórni
MGM powstał w 1940 roku wysokobudżetowy The Shop arounełthe Comer.

⁷² Jack R. Fischel, Reds and Radicah in Hollywood, „Yirginia Quarterly Re-
view", Winter 2003, http://www.vqronline.org/articles/2003/winter/fi-
schel-reds-radicals-hollywood/.

82

l 'olska obecność w amerykańskim kinie przed rokiem 1939

filmów⁷³. Wyjątek stanowiło Warner Brothers. Prezes Harry Warner był od początku zaciekłym przeciwnikiem nazizmu l otwarcie popierał ujawnianie i potępianie antysemityzmu re­żimu Hitlera, co w Hollywood wczesnych lat trzydziestych uchodziło za nierozważne. Harry był przekonany, że Warner Brothers może pokazać zło nazizmu i ostrzec amerykańskie społeczeństwo przed podwójnym zagrożeniem ze strony agresywnych Niemiec w Kuropie i sympatyków nazizmu w Stanach Zjednoczonych.

Stanowisko takie stanowiło częs'ciowo kontynuację postawy Warner Brothers w latach trzydziestych: eksponowania problemów społecznych. Wytwórnia kręciła filmy o przestępstwach i gangsterach, przemocy w więzieniach i ciemnych stro­nach wielkomiejskiego życia. Rasizm i natywizm w Ameryce, podobnie jak powstanie faszyzmu za granicą, były po prostu kolej­nymi tematami, uznanymi przez Warner Brothers za godne ukazania społeczeństwu w kinie z odpowiednim komentarzem. An­tynazistowska kampania Harry'ego przed drugą wojną światową odzwierciedlała jego przekonanie, że kino może być potężnym środkiem ostrzegania i oświaty, co stanowi zawoalowaną defi­nicję propagandy. Dlatego Warner Brothers jako jedyna duża wytwórnia tworzyło filmy otwarcie krytyczne wobec nazizmu, y, których pierwszym był słynny Confessions of a Nazi Spy^7Ą.

W 1937 roku Warner Brothers nakręciło kolejny film mający uczulić społeczeństwo na zagrożenia rodzimego faszyzmu, świa­domie utrzymany w dydaktycznym tonie Black Legion ze wscho­dzącą gwiazdą - młodym Humphreyem Bogartem⁷⁵. Jest to

^/1 Jack Warner podkreśla znaczenie tego czynnika w swoich pamiętnikach.

^M Confessions ofa Nazi Spy pokazywano w Polsce tuż przed wojną. Było bar­dzo popularne, mimo ze Niemcy próbowali doprowadzić do zakazu jego wyświetlania. Później zabili osoby odpowiedzialne za pokazy filmu.

" Film oparto na prawdziwych wydarzeniach. Pierwotnie w roli głównej miał wystąpić Edward G. Robinson, ale odrzucono go jako zbyt „cudzo­ziemskiego z wyglądu.