46. Trawienie białek

Trawienie białek zaczyna się dopiero w żołądku, gdzie komórki główne komórek gruczołowych żołądka wydzielają nieczynny enzym pepsynogen. Komórki okładzinowe wydzielają kwas solny, w obecności którego pepsynogen przekształca się w postać czynną – pepsynę. W jelicie cienkim działają trypsyna i chymotrypsyna, które rozkładają cząsteczki polipeptydów do tripeptydów i dipeptydów. Te z kolei rozkładane są przez peptydazy ściany jelita cienkiego do aminokwasów, które zostają wchłaniane do krwi za pomocą odpowiednich przenośników znajdujących się w rąbku szczoteczkowym i żyłą wrotną wędrują do wątroby. Stamtąd większość aminokwasów dalej dostaje się z krwią do komórek ciała. Nadwyżka pozbawiana jest reszt aminowych, przez co powstaje amoniak i ketokwasy. Amoniak przekształcany jest w mniej toksyczny mocznik, który z krwią odtransportowywany jest do nerek. Natomiast ketokwasy mogą zostać wykorzystane do syntezy cukrów i niektórych aminokwasów, zużyte na cele energetyczne bądź przekształcone w tłuszcze zapasowe.

47. trawienie tłuszczy

Trawienie tłuszczy odbywa się w dwunastnicy i jelicie cienkim pod wpływem enzymów lipolitycznych (lipazy, fosfolipazy). Enzymy te działają jedynie na powierzchni tłuszczy (gdyż nie rozpuszczają się w nich). W celu zwiększenia powierzchni tłuszczu dostępnej dla enzymów, woreczek żółciowy wydziela do dwunastnicy żółć (w miarę zapotrzebowania). Żółć powoduje emulgację tłuszczu, co oznacza, że ulegają one rozbiciu na emulsję. Zostają one następnie poddane działaniu enzymów trzustki, czyli lipaz (enzymy aktywne w zasadowym środowisku). Enzymy te powodują rozbicie cząsteczek tłuszczu na kwasy tłuszczowe i glicerol. Strawione tłuszcze przenikają z jelita cienkiego do żyły wrotnej i dalej do komórek wątroby.

48. układ moczowy , wydalniczy

Dwie nerki stanowią filtry, które usuwają nadmiar wody i produktów przemiany materii z krwi

i wydalają je w postaci moczu. Mocz jest stale produkowany.

Moczowody - Od każdej nerki odchodzą cienkie przewody, które łączą się z pęcherzem. Mocz spływa moczowodami w dół – z nerek do pęcherza. Moczowody mają jednokierunkowe zwieracze, zatem mocz nie może cofać się z pęcherza do nerek.

Pęcherz moczowy – to elastyczny worek mięśniowy, w którym gromadzi się mocz. Ściany pęcherza są utworzone przez mięsień nazywanym wypieraczem. Kiedy jesteśmy gotowi oddać mocz, mięsień - wypieracz pomaga wyprzeć, usunąć mocz z pęcherza. Pojemność pęcherza wynosi do 350-700 cm3. Dolna część pęcherza, przechodząca w cewkę moczową, nazywana jest szyją pęcherza moczowego. Mięśnie zwieracze – wyróżniamy zwieracz zewnętrzny i wewnętrzny. Tworzą one dookoła cewki moczowej pierścień, utrzymujący mocz w pęcherzu. Kiedy jesteśmy gotowi do oddania moczu, zwieracze rozluźniają się i pozwalają na swobodny jego wypływ z pęcherza. Cewka moczowa - jest małym przewodem, przez który mocz wypływa z pęcherza na zewnątrz ciała.

49. rozmnażanie bepłciowe i płciowe

ROZMNAZANIE BEZPLCIOWE (podzial, pączkowanie) z jednego osobnika rodzicielskiego powstaja conajmniej dwa osobniki potomne, o cechach identycznych z cechami rodzicow. Np. jamochlony- rozmnazaja sie bezplciowo poprzez fragmentacje (dzielenie ciala na czesci z ktorych odtworza sie cale organizmy.

-ROZMNAZANIE PLCIOWE- biora udzial dwa osobniki rodzicielskie. Kazdy z nich wytwarza specyficzne komorki zwane plciowymi (komorka jajowa, plemnik). W wyniku polaczenia tych komorek (zaplodnienia) powstaje zygota, czyli zaplodnina komorka jajowa. Zygota dzielac sie, daje poczatek nowemu organizmowi. Potomek nie jest wierna kopia zadnego z rodzicow, ale kombinacja cech pochodzacych zarowno od ojca jak i od matki. Mozliwosc takich kombinacji cech dziedzicznych przyczynia sie do powstania osobnikow o coraz to innych cechach, czyli zminnosci , wystepujacej w obrebie jednego gatunku. dzieki zdolnosci osobnikow do wydawania potomstwa mozliwe jest zachowanie gatunku. np. czlowiek.

50. wewn meskie narzady plciowe

Do narządów płciowych męskich wewnętrznych zaliczamy:

-jądra,

-najądrza,

-nasieniowody,

-pęcherzyki nasienne,

- gruczoł krokowy.

51. zewn meskie narzady plciowe

Do narządów płciowych męskich zewnętrznych z kolei zaliczamy:

prącie (czyli członek męski, penis)

oraz mosznę (czyli torbę mosznową, inaczej - worek mosznowy lub worek skórno-powięziowy).

52. plemniki

Plemnik, spermatozoid – gameta męska, haploidalna komórka rozrodcza wytwarzana przez gonadę osobnika płci męskiej służące do rozmnażania płciowego. Plemniki występują zarówno u zwierząt, jak i u roślin, choć różnią się budową. U zwierząt plemnik jest zwykle ruchliwy, o długości zależnej od gatunku: od 40, u waleni, do 250 mikrometrów u niektórych chrząszczy (u człowieka długości ok. 50–60 µm).

U człowieka zwykle w jednej porcji nasienia wydalanego podczas wytrysku jest od 100 do 500 milionów plemników.

Plemnik ssaka składa się z główki, w której zawarty jest materiał genetyczny i akrosom, wstawki i witki która wprawia go w ruch. We wstawce znajdują się liczne mitochondria, co także związane jest z poruszaniem się (ludzkie plemniki poruszają się z szybkością ok. 0,1 mm/s). Witka ma typową dla wici budowę 9x2.

53. wewn zenskie narzady plciowe

2) Narządy płciowe żeńskie wewnętrzne => i ich funkcje, jajniki ---> tworzą komórki jajowe, jajowód ---> miejsce zapłodnienia, macica ---> rozwój zarodka, Pochwa ---> połączenie układu ze środowiskiem zewnętrznym

54. zewn zenskie narzady plciowe

1) wzgórek łonowy,

2) wargi sromowe większe

3) wargi sromowe mniejsze,

4) łechtaczka,

5) przedsionek pochwy,

6) opuszka przedsionka

7) gruczoły przedsionkowe większe.

55. antykoncepcja

Antykoncepcja - metody i techniki zapobiegające zapłodnieniu. Tą nazwą określa się także środki, które przeciwdziałają trwałemu zagnieżdżeniu się embrionu ludzkiego wewnątrz macicy, czym powodują jego obumarcie. Metody antykoncepcji: tabletki hormonalne dwufazowe i jednofazowe, spirala, środki plemnikobójcze, prezerwatywa, sterylizacja, metoda naturalna, objawowo -termiczna

56. owulacja

Owulacja, jajeczkowanie (łac. ovulatio) – proces polegający na wytwarzaniu gamet żeńskich (komórek jajowych). U ssaków w jego trakcie pęka pęcherzyk Graafa, do jajowodu lub jamy ciała uwalniana jest komórka jajowa oraz następuje wydzielenie hormonu hamującego następną owulację, która u większości kręgowców odbywa się w regularnych cyklach. U kobiet owulacja występuje co ok. 28 dni, mniej więcej między 13. a 15. dniem przed wystąpieniem krwawienia. Niepoprawnym jest stwierdzenie, że jajeczkowanie ma miejsce w połowie cyklu, ponieważ długości jego trwania są zróżnicowane. Najczęściej do owulacji dochodzi na 14 dni przed krwawieniem. Wystąpienie owulacji uwarunkowane jest również czynnikami zewnętrznymi.

57. wedrowka niezaplodnionej kom jajowej

cykl jajnikowy obejmuje kolejne etapy dojrzewania komórki jajowej, jej uwolnienie (owulację) oraz zabliźnienie pękniętego pęcherzyka jajnikowego. Co miesiąc w pęcherzyku jajnikowym dojrzewa jedna komórka w jednym z jajników. Pęcherzyk pęka, komórka zostaje uwolniona i wychwycona przez strzępki jajowodu. W miejscu pęknięcia tworzy się tzw. ciałko żółte. Jeśli podczas wędrówki komórka jajowa napotka plemniki, dojdzie do zapłodnienia i zygota zagnieździ się w macicy. Jeśli do zapłodnienia nie dojdzie, bezużyteczna już komórka obumiera.

Cykl maciczny natomiast obejmuje zmiany zachodzące w śluzówce macicy. Podczas dojrzewania komórki jajowej błona śluzowa przygotowuje się do przyjęcia zapłodnionego jaja - rozrasta się, staje się bardziej pulchna i silniej ukrwiona. Jeśli jednak do zapłodnienia nie dojdzie, śluzówka złuszcza się wraz z naczyniami krwionośnymi i zostaje wydalona przez pochwę. To właśnie obserwujemy jako miesiączkę.

To odrębne traktowanie obu cykli jest jedynie uproszczeniem, bowiem zmiany te zachodzą równolegle, a oba cykle znajdują się pod kontrolą hormonów wydzielanych przez jajniki, co jest kontrolowane - również hormonalnie - przez przysadkę mózgową. Widocznym objawem zachodzących w organizmie kobiety zmian jest miesiączka, czyli krwawienie z dróg rodnych, powtarzające się mniej więcej co 28 dni. Dlatego tez całość tych cyklicznych zmian nazywa się cyklem miesiączkowym.

58. zaplodnienie

Zapłodnienie – połączenie się komórek rozrodczych (komórki męskiej i żeńskiej) w wyniku czego powstaje nowa komórka nazywana zygotą.

U ssaków, w tym człowieka, zapłodnienie może być skutkiem kopulacji pomiędzy osobnikami przeciwnych płci. Warunkiem zapłodnienia jest wniknięcie plemnika do komórki jajowej. Ma to miejsce w bańce jajowodu, aczkolwiek do zapłodnienia może dojść w innym odcinku układu rozrodczego kobiety.

59. rozwoj plodowy

– Rozwój jest procesem, który obejmuje wszystkie zmiany zachodzące w życiu osobniczym (ontogenezie) od chwili poczęcia do śmierci.

– Ontogeneza obejmuje rozwój embrionalny i postembrionalny.

– Rozwój embrionalny podzielić można na trzy okresy:

1. bruzdkowanie i gastrulacja trwa od zapłodnienia do końca 3 tygodnia,

2. faza rozwoju zarodkowego trwa 5 tygodni (od 4 do 8 tygodnia),

3. faza rozwoju płodowego trwa od 9 tygodnia do końca ciąży.

60. ciaza

Ciąża, brzemienność – u samic ssaków łożyskowych oraz torbaczy okres od zapłodnienia do porodu oraz całokształt zmian zachodzących w tym okresie w organizmie zapłodnionej samicy.W prawidłowym przebiegu ciąży zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się w ścianie macicy, przechodzi okres zarodkowy, okres płodowy, a następnie jest wydalana poza organizm matki.

W ciąży ustaje menstruacja, a u większości gatunków ciałko żółte ciążowe powstrzymuje rozpoczęcie nowego cyklu płciowego. Macica wielokrotnie powiększa swoje rozmiary, powstaje łożysko, zachodzą zmiany w funkcjonowaniu gruczołów wydzielania wewnętrznego, narządów płciowych, powiększają się sutki. W końcowym etapie pojawia się siara, a w wyniku uwolnienia oksytocyny następuje poród. Ciąża u ludzi trwa 9 miesięcy.