Polityka stabilizacji gospodarki w Chile w latach 1973-1985
Na pocztku lat siedemdziesitych wadz w Chile przej Front Jednoci Ludowej z prezydentem Allende na czele. Jego program zakada centralne planowanie w gospodarce, pen nacjonalizacj górnictwa ( gówna ga eksportu ), przyspieszon reform roln. Nacjonalizacja wydobycia miedzi i gbokie zmiany wasnociowe doprowadziy do eskalacji konfliktów wewntrznych . W wyniku tego, po dwóch latach do dobrych wyników gospodarczych gospodark Chile ogarn cakowity chaos. W roku 1973 wadz obja wojskowa junta, odsuwajc prezydenta Allende od wadzy w wyniku zamach stanu. Junta na czele z generaem Pinochetem zdecydowaa si zastosowa w gospodarce teori neoliberaln, aby przeprowadzi konieczne reformy stabilizujce gospodark.
W pocztkowym okresie rzdów junty podstawowym problemem gospodarczym bya szalejca hiperinflacja sigajca 1340 procent w roku 1973, spowodowana ogromnym deficytem budetowym sigajcym 25% PKB oraz uwolnieniem wczeniej kontrolowanych cen. Aby przywróci równowag budetow radykalnie obniono wydatki na cele socjalne i utrzymanie nadmiernie rozbudowanego sektora pastwowego. Aby zwikszy wpywy budetowe zdecydowano si na reform systemu podatkowego: wprowadzono VAT, zwikszono podatek dochodowy o 10%. Zniesiono równie liczne przywileje podatkowe i subwencje stosowane wczeniej wobec gazi produkcji preferowanych przez poprzedni rzd. Powanym ródem dochodów okazay si równie wpywy z prywatyzacji.
Restrykcyjna polityka finansowa pocigna za sob zmniejszenie popytu krajowego i inwestycji, i co za tym idzie spadek produkcji i wzrost bezrobocia.
W wyniku czynników zewntrznych, a mianowicie poprzez czterokrotny wzrost ceny ropy naftowej w 1974 i spadek ceny miedzi o 50 % sytuacja gospodarcza Chile pogarszaa si w dalszym cigu. Gwatownie zmniejszya si wielko rezerw dewizowych i Chile stano w obliczu kryzysu patniczego. Wówczas rzd zdecydowa si na dewaluacj peso, aby dziki temu poprawi sytuacj w bilansie handlowym. Dewaluacja spowodowaa dalsze zaostrzenie i tak ju restrykcyjnej polityki finansowej. Polityka taka suya wyeliminowaniu potencjalnych zagroe inflacyjnych.
W wyniku owej ostrej polityki stabilizacyjnej w roku 1975 absorpcja gospodarki chilijskiej zmniejszya si o 21%, PKB spad o 13%, bezrobocie wzroso do 16%. Inflacja jednak, cho bardzo wysoka systematycznie spadaa, a budet pozosta zrównowaony.
Ju w 1976 roku mona byo zaobserwowa pierwsze pozytywne oznaki w sytuacji gospodarczej, spowodowane nieugit polityk stabilizacyjn. Kolejny rok przyniós dalsze oywienie gospodarcze: wzrós PKB o 10%, bezrobocie spado z 16 do 13%.
Najwiksz bolczk dla gospodarki bya wci wysoka 60 % inflacja, spowodowana nie racjonalnymi powodami, lecz inercj oczekiwa inflacyjnych. Walka z tego typu inflacj jest z zasady trudna. Rzd Chile do walki z ni zastosowa metod zalecan przez teori racjonalnych oczekiwa i polegajc na wczeniejszym ogaszaniu harmonogramu i skali przyszych dewaluacji waluty. System ten zosta nazwany tablita.
W latach 1977-1978 system tablita okaza si bardzo skuteczny, inflacja rzeczywicie dostosowaa si do skali zapowiadanych przez rzd dewaluacji. Spowodowane byo to dwoma czynnikami:
skuteczna polityka równowaenia budetu uwiarygodnia dziaania rzdu.
- zastosowano prawo jednej ceny obniajc ca importowe rednio z 90 do 15%.
Dziki temu tempo inflacji w 1978 roku obniyo si do 30%, co naley uzna za sukces.
W tej sytuacji podstawowym problemem dotykajcym chilijsk gospodark pozostawao bezrobocie utrzymujce si uporczywie na poziomie 14%. Byo to bezrobocie strukturalne powstae w wyniku zmniejszenia liczby zatrudnionych w administracji pastwowej oraz spadkiem zatrudnienia w nieefektywnych przedsibiorstwach nie chronionych ju przed konkurencj zagraniczn. Junta Pinocheta postanowia nie walczy z bezrobociem strukturalnym w klasyczny sposób, lecz zastosowa nowe elementy w polityce gospodarczej.
W roku 1979 Chile wprowadzono:
otwarcie gospodarki na napyw kredytów zagranicznych
- staego kurs walutowy
100% indeksacj pac ( pace realne nie mogy spa)
Nieograniczony napyw kredytów zagranicznych spowodowa wzrost inwestycji, które podtrzymay wysokie tempo wzrostu dochodu narodowego. Dziki temu spado równie bezrobocie. Zaczto wtedy mówi o chilijskim cudzie gospodarczym i sukcesie polityki monetarystycznej.
Szybko pojawiy si jednak zagroenia. Wprowadzenie staego kursu walutowego oraz 100% indeksacja pac wywoaa zjawisko rosncego przeszacowania waluty. Pocztkowo nie powodowao to negatywnych skutków. Szybko jednak skala przeszacowania staa si tak dua, e nastpio zaamanie si eksportu i szybki wzrost importu. Spowodowao to uzasadnione oczekiwania na dewaluacj, która moga doprowadzi do zrównowaenia obrotów handlowych. Oczekiwania na dewaluacj doprowadziy do spekulacji na rynku dewizowym. Kupowano dewizy i lokowano je w bankach zagranicznych liczc na obnienie wartoci peso, co z kolei powodowao podniesienie oprocentowania w bankach chilijskich. Wzrós równie popyt na kredyty krajowe wykorzystywane do spekulacji na rynku dewiz.
Najprostszym rozwizaniem byoby dokonanie dewaluacji, co zahamowaoby spekulacje i spadek stóp procentowych. Dewaluacja oznaczaaby jednak wzrost inflacji i odnowienie inercji oczekiwa inflacyjnych. Rzd uwaa ponadto, i Chile jest w peni zintegrowane z rynkiem wiatowym i dziaa tu prawo jednej ceny i dewaluacja nie zwikszy konkurencyjnoci eksportu. Byo to jednak twierdzenie nie prawdziwe, gdy w rzeczywistoci stopie integracji nie by, a tak wysoki.
Sdzono, e automatycznie nastpi zrównowaenie bilansu handlowego. Wysoki poziom stóp procentowych mia wywoa spadek inwestycji i ogólnej wielkoci wydatków krajowych i tym samym wzrost eksportu i zmniejszenie si importu. Niestety przewidywania nie sprawdziy si i nadal rós spekulacyjny zakup towarów importowanych powodowany powszechnym oczekiwaniem na dewaluacj.
Brak nadzoru bankowego mona uzna za jedn z waniejszych przyczyn nadchodzcego zaamania. Rzd bowiem nie zdawa sobie sprawy, e brak oznak sabnicia popytu na kredyt mimo wysokich realnych stóp procentowych zwizany by z pojawieniem si faszywego popytu na kredyt. Wysoki poziom stopy procentowej i wysoki kurs peso spowodowa gwatowny spadek zysków przedsibiorstw, w wyniku czego przedsibiorstwa aby spaca stare kredyty zacigay nowe.
Banki bojc si zmniejszenia wykazywanego w ich bilansach kapitau, a nawet cakowitej niewypacalnoci, godziy si na udzielanie nowych kredytów zaduonym ju przedsibiorstwom. cilejszy nadzór nad bankami pozwoliby na lepsze monitorowanie dziaalnoci banków, tak aby przestrzegay one zasad rónicowania portfela kredytowego.
Banki chilijskie poyczay pienidze na kredyty refinansowe od banków zagranicznych. Nie obawiay si dewaluacji gdy Bank Narodowy udziela im gwarancji kursowych. W wyniku napywu zagranicznych kredytów nie nastpowa spadek rezerw walutowych i dewaluacja nie wydawaa si dla rzdu konieczna.
Dopiero w1982 roku rzd przeprowadzi kilkunastoprocentow dewaluacj spowodowan wyranym zaamaniem eksportu i produkcji. Prawdopodobnie mogo to cakowicie uleczy sytuacj gospodarcz w Chile, gdyby nie kryzys walutowy.
We wrzeniu 1982 roku Meksyk ogosi niewypacalno, co spowodowao ustanie napywu kredytów dla krajów rozwijajcych si. Banki chilijskie zostay pozbawione funduszy na udzielanie kredytów refinansowych, co spowodowao liczne bankructwa przedsibiorstw, a nastpnie niewypacalno kredytujcych ich banków. ródem pienidzy potrzebnych do przerwania cigu bankructw musiay si sta kredyty banku centralnego.
Spowodowao to jednak skokowy wzrost poday i nasilenie si inflacji kreowanej dodatkowo przez dewaluacj. Lekarstwem na nie bya restrykcyjna polityka finansowa, która doprowadzia do spadku PKB o 14% i wzrosty bezrobocia do 22%. W tym momencie przerwano stosowanie polityki monetarnej i zdecydowano si na aktywn rol pastwa w gospodarce.
Z pomoc Chile przyby MFW udzielajc poyczki stabilizacyjnej w ramach porozumienia stand-by. Pomoc bya jednak uwarunkowana ograniczeniem deficytu obrotów biecych do 7% PKB i utrzymania deficytu pozafinansowego sektora pastwowego na poziomie 2% PKB.
To jednak nie wystarczyo do poprawy sytuacji gospodarczej , zrezygnowano wic z indeksacji pac i zaostrzono jeszcze bardziej polityk restrykcyjn. Dziki temu uda si nie dopuci do pojawienia si hiperinflacji, ale za cen gbokiej recesji w gospodarce w latach 1982-1984.
Program stabilizacyjny z1985 roku uzgodniony przez Chile i MFW zakada ograniczenie inflacji i uzyskanie umiarkowanego wzrostu gospodarczego. Suy temu miao zredukowanie deficytu obrotów biecych i zrównowaenie budetu pastwa. Udzielone zostay dla Chile poyczki przez MFW i Bank wiatowy. Program polega gównie na ograniczeniu poday pienidza w gospodarce poprzez restrykcyjn polityk oraz na zwikszeniu podatków porednich tak aby zrównoway budet. Zrównowaenie budetu byo jednak niezwykle trudne z powodu duego ciaru obsugi zaduenia sigajcego niejednokrotnie 20% wydatków budetowych . Dokonanie szeregu dewaluacji doprowadzio do poprawy bilansu handlowego i wzrostu napywu kapitaów zagranicznych. W stosunku do duej czci olbrzymiego zaduenia zagranicznego pochodzcego gównie z lat 70 zastosowano mechanizm konwersacji na kapita akcyjny, co zostao cile powizane z procesem prywatyzacyjnym i w efekcie doprowadzio do znacznego odduenia kraju. Trzeba zaznaczy, i drugiej poowie lat 80 nastpia dla gospodarki Chile równie znaczna poprawa terms of trade .
Program stabilizacyjny z roku 1985 nie spowodowa recesji, co mona uzna za peen sukces. Od tego czasu gospodarka Chile rozwija si w sposób stabilny i jest stawiana jako wzór nie tylko w swoim regionie, ale dla wszystkich pastw rynków wschodzcych.
Autor
Przemysaw Kuk
2. Program stabilizacyjny gospodarki argentyskiej w latach 1976-1985
Polityk stabilizacyjn zgodn z zaleceniami monetarnej teorii bilansu patniczego zdecydowano si wprowadzi w Argentynie w marcu 1976 roku kiedy to wadz przeja junta wojskowa. W wyniku nierozwanej polityki finansowej poprzednich rzdów sytuacja w kraju bya do trudna. Najwaniejszym problemem bya bardzo wysoka, sigajca 500%, inflacja. Niestety nowy rzd nie chcc straci poparcia wród spoeczestwa nie zdecydowa si (tak jak to miao miejsce w Chile) na stabilizowanie gospodarki kosztem spadku dochodów realnych i wzrostu bezrobocia. W zamian postanowiono zmniejszy udzia emisji pienidza (w postaci kredytów banku centralnego) w finansowaniu wydatków rzdowych. ródem finansowania deficytu budetowego staway si emitowane na coraz szersz skal weksle skarbowe. W zwizku z tym, e Argentyna od wielu lat posiadaa dobrze rozwinity rynek finansowy, weksle atwo zdobyway nabywców. Aby jeszcze bardziej zachci ludzi do oszczdzania podwyszono stop procentow. Nastpia stabilizacja poday pienidza, niestety, za cen wzrostu wielkoci dugu wewntrznego.
Innym problemem Argentyny bya silna, bo trwajca od wielu lat inflacja inercyjna. Ludzie przyzwyczajeni do inflacji uwzgldniali j w zawieranych transakcjach, co nie pozwalao na skuteczne jej zwalczenie. W celu przezwycienia tego zjawiska w roku 1979 Argentyna wprowadzia system „tablita”- harmonogram przyszych zmian kursu walutowego. Kurs walutowy sta si w ten sposób „kotwic nominaln” - jedynym stabilizatorem gospodarki argentyskiej.
Powanym bdem rzdu bya niekonsekwentna polityka budetowa. Drugim, po emisji weksli skarbowych, ródem finansowania deficytu budetowego byy zacigane przez rzd kredyty zagraniczne. Wpywy ze sprzeday dewiz na rynku krajowym pokryway wydatki rzdowe. W ten sposób nie wywoywano inflacji i stabilizowano rynek krajowy. Jednak cz dewiz trafiaa do banków komercyjnych, które posiadajc wiksze rezerwy zwikszay akcje kredytowe, a co za tym idzie take poda pienidza. Co wicej wadze zachcay banki do zacigania kredytów za granic, udzielajc im gwarancji kursowych. W efekcie w roku 1979 wielko rezerw zwikszya si o ponad 4 mld dol. Wzrosa take poda pienidza. W celu neutralizacji tego wzrostu, monetarna teoria bilansu patniczego zaleca podjcie restrykcyjnej polityki monetarnej. Niestety, wadze Argentyny zlekcewayy te zalecenia.
Zreszt caa reforma bya przeprowadzana chaotycznie i niekonsekwentnie. Wprowadzenie „tablity” byo przedwczesne. Rzd nie zliberalizowa polityki handlowej i podatkowej, przedsibiorstwa nadal korzystay z ochrony celnej i przywilejów podatków. Nie sprzyjao to wprowadzeniu „prawa jednej ceny”. Konkurencja zagraniczna nie bya w stanie zahamowa wzrostu cen krajowych, które rosy silniej ni byo to przewidziane w „tablicie”. Rzd nie wprowadzi tych zmian i nie otworzy gospodarki na wymian, gdy ujawnioby to panujce bezrobocie strukturalne i wywoaoby fal niepokojów spoecznych. Ta krótkowzroczna polityka doprowadzia, jak si okazao, do katastrofy ekonomicznej.
Wprowadzenie „tablity” byo nieskuteczne take dlatego, e Argentyczycy nie uwierzyli, e rzd zdoa opanowa inflacj do wyznaczonego poziomu. Ogromny deficyt budetowy grozi tym, e rzd wkrótce nie bdzie w stanie go finansowa emisj weksli i bdzie musia dodrukowa nowe pienidze, co spowoduje powrót wysokiej inflacji. Dlatego w zawieranych umowach i kontraktach zakadano wysze tempo inflacji. Wkrótce z tego powodu kurs argentyskiego peso sta si przeszacowany, nawet do 40% w 1980 roku.
Pocztkowo, jednak, kryzys nie uwidoczni si. Przesoniy go, bowiem, pierwsze sukcesy polityki stabilizacyjnej, a wic spadek inflacji w 1980 roku ze 149% do75%, a take wzrost pac realnych. Tymczasem pojawi si deficyt w bilansie handlowym, a przeszacowanie peso spowodowao siln spekulacj na spadek jego wartoci. Banki komercyjne bronic si przed masowym wycofywaniem wkadów w walucie krajowej zmuszone byy do podniesienia stóp procentowych, zwaszcza, e gwatownie wzrós take popyt na kredyty krajowe, wykorzystywane nastpnie do zakupu walut obcych-gównie dolarów amerykaskich.
Sytuacja bya o tyle niebezpieczna, e te niekorzystne zjawiska zwikszay popularno rzdu, gdy Argentyczycy mogli wtedy kupowa tanie towary importowane lub lokowa swoje oszczdnoci na bardzo wysoki procent w banku. Dlatego wanie rzd nie chcia porzuca polityki przynoszcej pierwsze sukcesy gospodarcze i rosnc popularno w spoeczestwie. Co wicej zdecydowa si j broni pod pretekstem obrony kursu peso. Postanowiono przeama spekulacj na spadek peso. rodkiem ku temu miaa by interwencja na rynku dewizowym. eby tego dokona rzd musia zacign za granic due kredyty, co nastpnie pozwalao na sprzeda odpowiedniej iloci waluty obcej. Tymczasem przedsibiorcy bardziej ni dewaluacji obawiali si rosncego zaduenia i koniecznego w pewnym momencie dodruku nowych pienidzy, a wic rosncej inflacji. Dlatego chtnie kupowali tanie, bo dostarczane przez rzd, amerykaskie dolary, która nastpnie lokowali w zagranicznych bankach, nieruchomociach i przedsibiorstwach.
Tak wic polityka rzdu spowodowaa masow ucieczk kapitau krajowego i due zaduenie zagraniczne.
W tym wanie czasie okazao si, e wadze Argentyny przeliczyy si z wasnymi moliwociami. Biorc sobie za wzór sposób finansowania deficytu budetowego przez USA, nie uwzgldniy faktu, e deficyt budetowy Argentyny by- w stosunku do wielkoci dochodu narodowego- wielokrotnie wyszy ni w USA. Skutki tego bdu ujawniy si w 1981 roku, kiedy to realnej aprecjacji peso towarzyszy wzrost stopy procentowej, zwizany z oczekiwaniem na dewaluacj. Coraz bardziej niekorzystny kurs oraz coraz wyszy poziom stopy procentowej spowodoway gwatowne obnienie si zysków przedsibiorstw. To spowodowao zaamanie si produkcji krajowej i spadek wpywów budetowych, co w powizaniu ze wzrostem wydatków budetu na obsug zaduenia zmusio rzd do zwikszonej emisji weksli skarbowych. Nastpia eksplozja dugu publicznego.
Ostateczne zaamanie si polityki gospodarczej nastpio w roku 1982, kiedy to wybuch midzynarodowy kryzys zadueniowy i usta napyw kredytów zagranicznych. Pastwa zachodnie obawiay si by sytuacja z Meksyku (gdzie pastwo stao si niewypacalne) nie powtórzya si w innych krajach i wstrzymay udzielanie kredytów. Rzd musia w tej sytuacji dokona gbokiej dewaluacji peso, aby móc nadal gromadzi rezerwy dewizowe niezbdne do obsugi zaduenia zagranicznego. Harmonogram „tablity” przesta by aktualny.
Zaduenie zagraniczne Argentyny byo w wikszoci zadueniem budetu, a koszty obsugi zaduenia zwikszay si z kad dewaluacj. Ju w roku 1983 mimo wielu oszczdnoci (cicia w wydatkach inwestycyjnych oraz socjalnych) deficyt sign 20% wielkoci dochodu narodowego. Tak olbrzymi deficyt nie móg ju by pokryty przez emisj weksli i rzd zosta zmuszony do finansowania deficytu kredytem banku centralnego. Rzd straci wic kontrol nad poda pienidza, nastpi skokowy wzrost inflacji do ponad 360%. Wzrost inflacji spotgowany zosta jeszcze przez zjawisko „dolaryzacji”, czyli gwatowny spadek popytu na pienidz krajowy (w cigu 4 lat od1980 do 1984 roku przecitny udzia zapasów peso w dochodach przedsibiorstw i gospodarstw domowych zmniejszy si z 25 do 4%). Wzrostu inflacji nie udao si zahamowa i w roku 1985 przekroczya ona 570%.
Przez kilka nastpnych lat sytuacja pogarszaa si coraz bardziej. Zrealizowany w 1986 roku program stabilizacyjny tzw. „Plan Australa” zakada:
Zamroenie cen i pac (po uprzedniej podwyce cen sektora pastwowego);
Zmniejszenie nominalnej stopy procentowej do 4% miesicznie;
Wprowadzenie restrykcyjnej polityki pieninej;
Wprowadzenie nowej waluty- australa w wyniku dewaluacji waluty i zamroenia kursu (miaa ona na celu przywróci zaufanie do rodzimej waluty).
Niestety, po krótkotrwaej poprawie sytuacja znowu si pogorszya.
Do koca lat 80-tych nic si nie poprawio. Dopiero bardziej zdecydowane i konsekwentne dziaania na pocztku lat 90-tych przyniosy popraw i stopniow stabilizacj gospodarki.
autor
Robert Postek
3. Podsumowanie i wnioski z dowiadcze polityki stabilizacyjnej w Chile i Argentynie
Zarówno w Chile jak i w Argentynie zastosowano polityk stabilizacyjn, zgodn z zaleceniami monetarnej teorii bilansu patniczego. Konsekwencje zastosowania tej polityki w obu krajach róniy si midzy sob w sposób zasadniczy.
W Chile eksperyment z zastosowaniem doktryny neoliberalnej zakoczy si ostatecznie powodzeniem. Wprawdzie w roku 1982 eksperyment chilijski zosta przerwany, niemniej jednak pozytywnym nastpstwem dokonanych przez szereg lat reform gospodarczych byo zracjonalizowanie mechanizmu funkcjonowania gospodarki. Wybuch midzynarodowego kryzysu zadueniowego nie okaza si dziki temu dla Chile tak dotkliwym wstrzsem, jak miao to miejsce w innych krajach. Z drugiej jednak strony eksperyment z zastosowaniem doktryny neoliberalnej, a szczególnie przedwczesna pena liberalizacja przepywów kapitaowych spowodowaa, e Chile stao si w cigu kilku lat krajem nadmiernie zaduonym.
W przypadku Argentyny eksperyment z zastosowaniem doktryny monetarystycznej zakoczy si katastrofalnie. Rzd Argentyny zastosowa polityk gospodarcz, na któr mog pozwoli sobie kraje ustabilizowane i bdce integraln czci rynku wiatowego. Polityka stabilizowania poday pienidza kosztem wzrostu zaduenia budetu przyniosa zaamanie gospodarcze, z którego Argentyna nie moga podnie si przez szereg nastpnych lat. Kraj, który osiga nadwyki handlowe sta si jednym z najwikszych duników. Kryzys zadueniowy spowodowa dugotrway kryzys gospodarczy.
Wspólne elementy przebiegu eksperymentu z zastosowaniem doktryny neoliberalnej w Chile i Argentynie przedstawia schemat 5.5 w aneksie (pt. Przyczyny zaamania si eksperymentu). Pokazuje on zalenoci, które sprawiy, e w obu krajach nastpio zaamanie gospodarcze i konieczno zmiany polityki ekonomicznej.
Przyczyn rónic w rezultatach z zastosowaniem teorii monetarnej w Chile i Argentynie wynika midzy innymi std, e polityka Chile bya bardziej realistyczna i konsekwentna. W przeciwiestwie do tego co stao si w Argentynie, rzd Chile nie zdecydowa si na zastosowanie polityki stabilizacyjnej, na któr mog sobie pozwoli kraje wysoko rozwinite.
Podstawowym bdem polityki gospodarczej w obu krajach bya przedwczesna liberalizacja obrotów kapitaowych. Negatywne konsekwencje tego, czyli przeszacowanie kursu walutowego, wzrost poziomu stopy procentowej, ujawniy si bardzo szybko w wyniku wystpowania w tym okresie relatywnego nadmiaru poday kapitau na midzynarodowym rynku finansowym. Banki krajów wysokorozwinitych poszukiway wówczas rynków zbytu dla nadmiaru posiadanych funduszy. Napyw kredytów zagranicznych sprawi, e Chile i Argentyna w cigu kilku lat doczyy do krajów silnie zaduonych.
Eksperyment zosta przeprowadzony w niesprzyjajcym okresie. W omawianym czasie dostp do kredytów zagranicznych by bardzo atwy. Spowodowao to zjawisko przeszacowania walut obu krajów i zosta uruchomiony negatywny acuch wydarze.
Dowiadczenia polityki gospodarczej Argentyny i Chile wykazay, jak ryzykowna moe by zbyt pospieszna liberalizacja obrotów dewizowych w krajach posiadajcych niedostatecznie rozwinite rynki finansowe.
Wielko napywu kredytów zagranicznych staje si nieracjonalna, jeeli w celu zneutralizowania jego inflacyjnych nastpstw bank centralny zostaje zmuszony do podniesienia stopy procentowej do wysokoci, która powoduje ograniczenie rozmiarów inwestycji i wielkoci produkcji krajowej.
Dopóki rynki finansowe danego kraju nie s dostatecznie rozwinite, nie kontrolowany napyw kredytów zagranicznych moe zmusi bank centralny do znacznego podniesienia stopy procentowej, by przeciwstawi si nasileniu zjawisk inflacyjnych. Zagroenie to jest tym wiksze, im mniej rozwinity jest krajowy rynek pieniny.
W roku 1979 wadze monetarne Argentyny i Chile uczyniy to, z czym kraje wysoko rozwinite wstrzymyway si przez wiele lat. Zniosy wszelk kontrol nad wielkoci przepywów kapitaowych. W rezultacie wadze monetarne sabo rozwinitych krajów musiay si przeciwstawi wpywowi, jaki na krajow poda pienidza zacz wywiera napyw kredytów zagranicznych.
Bank Argentyny nie zdecydowa si na zastosowanie dostatecznie restrykcyjnej polityki pieninej. Bank Chile zdoa dostosowa wielko akcji kredytowej banków krajowych do wielkoci napywu kredytów zagranicznych, ale zostao to osignite kosztem utrzymania stopy procentowej na wysokim poziomie.
Wysoko stóp procentowych wzrosa do poziomu, który spowodowa zaamanie si produkcji. Oba kraje musiay wróci w swej polityce dostosowawczej do zalece absorpcyjnej teorii bilansu patniczego.
Autor
Micha Olszewski
4. Bibliografia :
Sawiski - „Polityka stabilizacyjna a bilans patniczy”, PWN 1992
U. uawska - „Stabilizowanie gospodarki a wzrost”
5. Aneks
5.1 Podstawowe dane statystyczne dotyczce gospodarki chilijskiej / wzrost w % /
|
1974 |
1975 |
1976 |
1977 |
1978 |
1979 |
1980 |
1981 |
|
|
-5.5 |
1.1 |
-12.9 |
3.5 |
9.8 |
8.2 |
8.3 |
10.5 |
5.6 |
|
606 |
369 |
343 |
198 |
84 |
37 |
38 |
31 |
10 |
|
1340 |
419 |
355 |
110 |
61 |
21 |
15 |
0 |
0 |
|
51.4 |
51.4 |
51.4 |
51.4 |
51.4 |
51.4 |
16.6 |
12.8 |
38.8 |
|
24.6 |
10.5 |
2.6 |
2.3 |
1.9 |
0.9 |
-1.7 |
-0.6 |
-3.0 |
|
b.d. |
570 |
214 |
307 |
-224 |
-524 |
-324 |
-453 |
-2458 |
|
b.d. |
17.4 |
15.4 |
12.7 |
13.3 |
14.6 |
15.6 |
17.6 |
19.5 |
|
3.3 |
8.3 |
15.3 |
17.1 |
13.9 |
13.7 |
13.4 |
12.0 |
9.0 |
ródo: U. uawska Stabilizowanie gospodarki a wzrost
5.2 Stabilizowanie gospodarki w Chile
Faza pierwsza 1973-1974
PROBLEM |
ROZWIZANIE |
SKUTKI |
|
|
|
Faza druga: 1974-1977
|
|
|
|
Dewaluacja waluty-peso
|
Wzrost rezerw dewizowych Wzrost realnej stopy procentowej o 26% W 1975 roku spadaj:
|
Faza trzecia Tablita:1977-1978
|
|
|
|
Zastosowanie teorii racjonalnych oczekiwa - informacje o planowanym poziomie poday pienidza i skali przyszych dewaluacji Zrównowaenie budetu Zastosowanie dziaania prawa jednej ceny- spadek ce z 90 do 15%-konkurencja zagraniczna |
Spadek inflacji do 30% w 1978 roku
|
Faza czwarta: 1979-1981
|
|
|
|
Otwarcia gospodarki na napyw kredytów zagranicznych - ródo finansowania inwestycji Zastosowanie staego kursu walutowego Wprowadzenie 100% indeksacji pac - pace realne nie mog spa |
|
Faza pita: 1981-1982
|
Rozwizanie |
Skutki |
|
Odejcie od polityki monetarnej na rzecz polityki dewaluacyjnej poczonej z polityk stabilizacyjn
|
Wzrost inflacji Wzrost bezrobocia do 22% Spadek absorbcji krajowej o 22% |
Faza szósta: Plan MFI z 1982
|
|
|
|
PLAN MFI
|
Niedopuszczenie do hiperinflacji
|
Faza siódma plan stabilizacyjny MFI z 1985
|
|
|
|
Zredukowanie deficytu obrotów biecych Zrównowaenie budetu pastwa:
|
Oywienie gospodarki
|
5.3 Argentyna. Wybrane wskaniki
|
1977 |
1978 |
1979 |
1980 |
1981 |
1982 |
1983 |
||||||||||||||||
|
Inflacja ( w %) |
||||||||||||||||||||||
Wzrost cen Poda pienidza |
149 144 |
146 146 |
149 131 |
75 116 |
110 54 |
256 196 |
361 288 |
||||||||||||||||
|
Wzrost gospodarczy (w %) |
||||||||||||||||||||||
Stopa procentowa/ inflacja Pace realne Dochód narodowy Inwestycje/ GDP Bezrobocie |
0,8 76 6,0 28,8 3 |
0,7 77 -3,9 26,8 3 |
0,7 86 6,8 27,7 2 |
0,8 100 0,7 28,0 2 |
1,5 91 -6,2 21,9 5 |
0,8 79 -5,2 17,5 5 |
0,6 103 3,1 16,7 5 |
||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||
Saldo Emisja pienidza |
-11,8 12,2 |
-13,6 7,0 |
-10.5 4,5 |
-13,0 3,2 |
-16,7 0,7 |
-16,4 - |
-19,6 9,6 |
||||||||||||||||
|
Zaduenie zagraniczne (w mld dol.) |
||||||||||||||||||||||
Ogóem W tym: budet sektor prywatny |
9,6
6,0 3,6 |
12,5
8,4 4,1 |
19,1
10,0 9,1 |
27,2
14,5 12,7 |
35,6
20,0 15,6 |
43,6
28,6 15,0 |
45,0
31,7 13,3 |
||||||||||||||||
5.4 Argentyna. Bilans patniczy (w mld dol.)
|
1976 |
1977 |
1978 |
1979 |
1980 |
1981 |
1982 |
1983 |
Rachunek biecy |
|
|||||||
Saldo |
0,7 |
1,1 |
1,9 |
-0,5 |
-4,8 |
-4,7 |
-2,4 |
-2,4 |
W tym obroty towarowe eksport import |
1,2 3,9 2,8 |
1,9 5,7 3,8 |
2,9 6,4 3,5 |
1,8 7,8 6,0 |
-1,4 8,0 9,4 |
0,7 9,1 8,4 |
2,8 7,6 4,8 |
3,7 7,8 4,1 |
Rachunek kapitaowy |
|
|||||||
Saldo |
-0,8 |
0,7 |
0,0 |
4,7 |
1,9 |
0,9 |
-2,5 |
-2,8 |
W tym kredyty dugoterminowe lokaty krótkoterminowe |
-0,3 -0,2 |
0,3 0,1 |
1,1 -1,6 |
2,7 1,1 |
3,6 -2,3 |
7,9 -8,7 |
1,5 -4,0 |
-1,4 -1,7 |
Ogólne saldo |
-0,1 |
1,8 |
1,9 |
4,2 |
-2,9 |
-3,8 |
-4,9 |
-5,2 |
Kredyty refinansowe, restrukturyzacja zaduenia |
1,0 |
0,0 |
0,3 |
0,2 |
0,2 |
0,4 |
4,1 |
2,8 |
Rezerwy dewizowe wzrost spadek |
0,9
|
1,8
|
2,2
|
4,4
|
2,7 |
3,4 |
0,8 |
2,4 |
5.5 Przyczyny zaamania si eksperymentu w Chile i Argentynie
przedwczesna relatywny nadmiar funduszy
pena liberalizacja na midzynarodowym rynku
obrotów kapitaowych finansowym
duy napyw kredytów zagranicznych
przeszacowanie kursu walutowego
oczekiwania na dewaluacj niewypacalno przedsibiorstw
wzrost realnej
stopy procentowej
„faszywy”
popyt na kredyt
kryzys gospodarczy
konieczno przeprowadzenia realnej
dewaluacji i przywrócenia ogranicze
w obrocie dewizowym