Podaj dwie definicje polityki gospodarczej Polityka gospodarcza jest dyscypliną naukową dotyczącą wiedzy o oddziaływaniu państwa na gospodarkę, przy czym bada ona funkcjonowanie mechanizmów ekonomicznych w oparciu o istniejące teorie makroekonomiczne (np. operowanie stopą procentową, wpływ podatków na zagregowany popyt, stymulowanie dopływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich etc.). Polityka gospodarcza to świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową, na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz jego relacje gospodarcze z zagranicą.Podstawowe domeny współczesnej polityki gospodarczej.Podstawowe domeny polityki gospodarczej współcześnie:-w przypadku krajów wysoko rozwiniętych polityka stabilizacyjna, tj. przeciwdziałanie inflacji i bezrobociu i stagnacji gospodarczej;- w przypadku krajów rozwijających się - polityka wzrostu gospodarczego, tj. przyspieszenie wzrostu gospodarczego z uwzględnieniem obszarów zainteresowania polityki krajów wysoko rozwiniętych..Główne cechy PG państwa w warunkach globalizacji.Lata 70 i 80XXw to lata, w których uznano, że konkutencja i liberalizacja gospodarek na świecie są najważniejszymi czynnikami postępu ekonomicznego. . Państwo oddziałuje na gospodarkę prowadząc politykę ekonomiczną oraz zagraniczną politykę ekonomiczną. Duże znaczenie na przebieg procesu globalizacji ma stopniowa deregulacja narodowych systemów finansowych oraz usprawnienie międzynarodowego rynku finansowego oraz liberalizacja handlu międzynarodowego. Prywatyzacja gospodarek a zwłaszcza krajów postkomunistycznych ułatwia ekspansję wielkich grup kapitałowych dając im dostęp do nowych zasobów i rynków. Globalizacja w ciągu ostatniego półwiecza poczyniła wielkie postępy np. w dziedzinie handlu, ekspansji inwestycji zagranicznych, komunikacji czy rynku finansowego. Podstawy prawne Planu Balcerowicza-Ustawa o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych-usuwała gwarancję istnienia wszystkich przedsiębiorstw państwowych niezależnie od ich wyników finansowych i efektywności produkcji, umożliwiała przeprowadzenie postepowania upadłościowego wobec przedsiębiorstw nierentownych.- Ustawa o prawie bankowym-zakazywała finansowania deficytu budżetowego przez bank centralny.- Ustawa o kredytowaniu-znosiła preferencje kredytowe przedsiębiorstw państwowych wiążąc stopę oprocentowania ze stopą inflacji.- Ustawa o podatku odponadnormatywnych wynagrodzeń-wprowadzała popiwek, czyli ograniczenie wzrostu nominalnych płac w przedsiębiorstwach w stosunku do rzeczywistego wzrostu cen.-Ustawa o nowych zasadach opodatkowania -ujednolicała zasady płacenia podatków we wszystkich sektorach gospodarczych.- Ustawa o działalności gospodarczej prowadzonej przez inwestorów zagranicznych- znosiła popiwek dla zagranicznych inwestorów oraz zobowiązywała ich do odsprzedaży państwu walut wymienialnych po kursie ustalonym przez bank centralny. Stworzono perspektywę repatriacji zysków w przyszłości.- Ustawa o prawie dewizowym wprowadzała wewnętrzną wymienialność złotego i znosiła państwowy monopol w handlu zagranicznym.- zobowiązywała przedsiębiorstwa do odsprzedawaniapaństwu określonych limitów walut obcych. Zakładała w przyszłości wymienialność zewnętrzną złotego.- Ustawa o prawie celnym-ulednolicała zasady clenia importowanych towarów dla wszystkich podmiotów gospodarczych.-Ustawa o zatrudnieniu-wprowadzała możliwość zwolnień z pracy przez przedsiębiorstwa, ustanawiała system pośrednictwa pracy, dopuszczała istnienie bezrobocia i uchylała ustawę o osobach uchylających się od pracy.Ustawa o szczególnych warunkach zwalniania pracowników - uzupełnienie ustawy poprzedniej, miała na celu ochronę ludzi przed zwolnieniami, zwłaszcza grupowymi, zapewniając jednocześnie odprawy finansowe i okresowe zasiłki dla bezrobotnych. Miała być stabilizatorem sytuacji materialnej rodzin dotkniętych skutkami transformacji..Podstawowe założenia i kierunki realizacji \planu Balcerowicza.Przewrót polityczny w Polsce, który miał miejsce w roku 1989 zapoczątkował zasadnicze reformy systemowe w tym transformację ustroju społeczno-ekonomicznego. Leszek Balcerowicz, który był wówczas wicepremierem oraz ministrem finansów w rządzie T.Mazowieckiego, Balcerowicz podjął działania zmierzające do zmniejszenia wydatków budżetu państwa, ograniczenia dotacji dla deficytowych przedsiębiorstw, amniejszenie dynamiki płac poprzez osłabienie indeksacji wynagrodzeń. Założenia planu Balcerowicza to walka z inflacją, przywrócenie równowagi rynnkowej, otwarcie gospodarki polskiej na import, wynegacjowwanie korzystnych warunków kredytowych w europejskich i światowych instytucjach finansowych. Wprowadzenie dodatniej realnej stopy oprocentowania depozytów. zachęcało to do oszczędzania, podnosiło cenę kredytu i ograniczało bieżącą konsumpcję.. Program zmian systemowych dot. przekształceń własnościowych-prywatyzacja części przedsiębiorstw państwowych oraz częściowa ich restrukturyzacja. Skutki pozytywne i negatywne Planu Balcerowicza.. Pozytywne skutki-stopa inflacji z trzycyfrowej obniżyła się do dwucyfrowej. Rozpoczął się i postępuje wzrost wydajności pracy i konkurencyjności polskich podmiotów i gospodarki. Otwarcie na zagranice i wzrost eksportu do krajów wysoko rozwiniętych. Zniesienie dominującej roli państwa w gospodarce. Rola państwa została ograniczona do ustanawiania prawa regulującego działalność podmiotów gospodarczych.Stabilizacja złotego przywróciła zaufanie do waluty krajowej.Wprowadzono swobodę działalności gospodarczej dla wszystkich podmiotów.Pojawiło się wymuszanie efektywności przedsiębiorstw państwowych pod groźbą upadłości.Negatywne: Kosztami działań stabilizacyjnych w znacznym stopniu zostało obciążone społeczeństwo: zmniejszyły się realne dochody ludności, pojawienie się zjawiska bezrobocia oraz biedy, Pojawiła się głęboka recesja -kilkunastoprocentowy spadek produkcji przemysłowej i dochodu narodowego. Konieczność spłaty kredytów przy nowym, wysokim poziomie oprocentowania.. Wyjaśnić dualny charakter Planu Balcerowicza, co oznacza, że był on planem stabilizacyjnym i planem transformacji gospodarczej. Na początku 1990 r. ówczesny rząd sprecyzował program stabilizacyjny, celem tego programu było osiągnięcie równowagi, zlikwidowanie nadwyżki popytu nad podażą, zdławienie inflacji.. Plan transformacji gospodarczej -przejście z gospodarki nakazowej na gospodarkę rynkową. Główny kierunek ustrojowych przeobrażeń gospodarki były przekształcenia własnościowe. W lipcu 1990r. Sejm uchwalił ustawę o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. 30 XI 90r rozpoczęto proces prywatyzacji, ogłaszając sprzedaż 5 wielkich przedsiębiorstw państwowych. Główne instrumenty polityki antyinflacyjnej zastosowane w Planie Balcerowicza. Podniesiono wysokość stopy procentowej do poziomu wskaźnika inflacji. Oraz uległa zmniejszeniu kwota kredytów przyznawanych na preferencyjnych warunkach. W celu zahamowania wzrostu płac wprowadzono wysokie podatki od przyrostu wynagrodzeń przekraczających określone normy. Ograniczono do 20% ceny regulowane przez państwo i znacznie je podniesiono oraz uwolniono ceny pozostałe. Przeczyny niepowodzenia Planu Balcerowicza w VIII.09r. W połowie 90r. zaczęła się podnasic fala protestów niezadowolenia społeczeństa, które dotkliwie odczuło skutki Planu Balcerowicza, co doprowadziło pod koniec roku 09 do upadku rządu T.Mazowieckiego. Wybory prezydenckie wygrał wówczas L. Wałęsa, od tego czasu rozpoczał się okres rozwiązywania kryzysów politycznych przez częste zmiany ekip rządowych. Pojęcie i klasyfikacja szarej strefy oraz jej związek z rachunkiem DNB/PKB Szara strefa to określenie nie zarejestrowanej działalności gospodarczej: nieformalnej lub nielegalnej. Inaczej mówiąc, działalności nie wyjętej spod prawa, ale nie zgłoszonej do opodatkowania, lub działalności przestępczej.Wielkość szarej strefy jest szacowana, ale nie jest wliczana do rachunku DNB, ponieważ nie jest ujęta w ewidencji statystycznej państwa. Szara strefa obejmuje dwa rodzaje działalności gospodarczej: nielegalną (przestępczą, np. rynek narkotykowy) oraz działalność nie wyjętą z pod prawa , ale nie zarejestrowaną w celach podatkowych. Rachunki narodowe wykluczają wszelkie formy nielegalnej działalności jako elementów składowych uwzględnianych w toku mierzenia dochodu narodowego. Rosnący dynamicznie rynek narkotykowy nie ma prawa wstępu ani jako składnik DNB jak również PKB. Co do drugiego źródła podziemnej działalności. Produkcja ukryta prowadzona jest bez uiszczania świadczeń i podatków, składek na ubezpieczenia społeczne, ceł, opłat koncesyjnych i ekologicznych, co skutkuje do zafałszowaniem statystyki - nie wiadomo przecież, ile tak naprawdę gospodarka produkuje, jaki jest rzeczywisty poziom cen, zatrudnienia itp. Jaka jest tendencja rozwojowa szarej strefy w epoce globalizacji. W związku z otwarciem granic oraz rozszerzenia Uni Europejskiej problem szarej strefy będzie się pogłębiał. Przykładem tej tendencji może być np. emigracja związana z poszukiwaniem lepiej płatnej pracy, nowych członków UE do krajów gospodarczo rozwiniętych . Często można spotkać się z przypadkami zatrudniania na czarno,. Przykładem krajów, w których zatrudnienie w szarej strefie jest wysokie, są w Europie Włochy, Grecja, Hiszpania. W Stanach zjednoczonych problem szarej strefy jest bardzo istotny ze względu na dużą liczbę sezonowych zagranicznych robotników sezonowych oraz pracowników nielegalnie pracujących. Pojecie miękka szara strefa oraz twarda szara strefa.. Szara strefa obejmuje dwa radzoje działalności gospodarczej :nielegalną -przestępczą taką jak działania na rynku narkotykowym produkcji alkoholi bez zezwolenia, fałszowaniu i puszczaniu w obieg pieniędzy, handlu bronią, podrabianiu znaków towarowych, przemytu na skalę handlową, stręczycielstwie, czyli dotyczy tego wszystkiego, co jest niedopuszczalne z punktu widzenia prawa oraz działalność nie wyjętą z prawa , ale nie zarejestrowaną w celach podatkowych.Polityka gospodarcza w dziedzinie ograniczenia i likwidowania szarej strefy. W zakresie polityki zapobiegawczej podstawowymi instrumentami są:1. proste i szybko działające zasady tworzenia i rejestracji przedsiębiorstw, przy relatywnie niskich opłatach rejestracyjnych;2. niskie podatki lub tzw. wakacje podatkowe w pierwszym okresie działania przedsiębiorstw;3. ulgi podatkowe przy podejmowaniu przez przedsiębiorstwo inwestycji, wprowadzaniu nowych technologii, podejmowaniu działalności eksportowej i tworzeniu nowych stanowisk pracy;4. możliwości korzystania - zwłaszcza przez małe i średnie przedsiębiorstwa - z państwowych lub samorządowych centrów wspierania przedsiębiorczości: biznes parki, inkubatory przedsiębiorczości, systemy doradztwa prawnego i finansowego;5. stosowanie przez państwo w długim okresie w stosunku do całej gospodarki zasady niskich podatków.W systemie represyjnym stosuje się kary pieniężne lub inne formy karania przedsiębiorców:1. egzekucje podatkowe za niepłacenie podatków przez przedsiębiorstwa działające całkowicie lub częściowo w szarej strefie, aż do całkowitej konfiskaty mienia włącznie oraz stosowanie kar pozbawienia wolności;2. podobne systemy karne za nielegalne zatrudnianie pracowników i unikanie opłacania składek ubezpieczeniowych; 3. deportacje stosowane wobec przedsiębiorców działających w szarej strefie, jeśli są oni obywatelami obcych krajów;4. deportacje cudzoziemców - pracowników firm legalnych lub działających w szarej strefie, jeżeli pracowali oni w danym kraju bez wymaganych zezwoleń; 5. kary pieniężne wobec pracodawców działających w szarej strefie, jeżeli stosowali oni wyjątkowo niekorzystne pod względem warunków pracy, stopnia jej uciążliwości i wysokości wynagrodzeń warunki zatrudniania pracowników. Wpływ polityki podatkowej na kształtowanie się szarej strefy. .- niskie podatki lub tzw. wakacje podatkowe w pierwszym okresie działania przedsiębiorstw;-- ulgi podatkowe przy podejmowaniu przez przedsiębiorstwo inwestycji, wprowadzaniu nowych technologii, podejmowaniu działalności eksportowej i tworzeniu nowych stanowisk pracy;-. możliwości korzystania - zwłaszcza przez małe i średnie przedsiębiorstwa - z państwowych lub samorządowych centrów wspierania przedsiębiorczości: biznes parki, inkubatory przedsiębiorczości, systemy doradztwa prawnego i finansowego; Krzywa Laffera Krzywa Laffera przedstawia współzależności między wielkością dochodów budżetu państwa z tytułu podatków a wysokością stopy podatkowej. Krzywa ta zaczyna się na poziomie zerowym, ponieważ przy stopie podatkowej równej „0” dochody budżetu państwa równałyby się „0”.
W miarę wzrostu stopy podatkowej dochody państwa rosną mniej niż proporcjonalnie, gdyż im większa stopa podatkowa, tym wolniej wzrastają dochody z tytułu podatków. W punkcie maksimum dochody budżetu osiągają najwyższy poziom, przy określonej wysokości stopy podatkowej, która jest akceptowana przez podatników. Jednak po przekroczeniu pewnego poziomu maksymalnego dalsze zwiększanie stopy podatkowej będzie prowadziło do sukcesywnego spadku dochodów z podatków. Definicja polityki handlowej, instrumenty polityki handlowej.
Polityka handlowa jest to całokształt przedsięwzięć i działań państwa, których celem jest uzyskanie określonego wpływu na wielkość obrotów towarowych oraz strukturę eksportu i importu danego kraju.
Elementy polityki handlowej: wymiana towarowa, wymiana usług, obroty kapitałowe. Instrumenty: Cła i polityka celna, bariery pozataryfowe, polityka kursu walutowego,.
Podaj główne cele stosowania ceł. Cło jest opłatą nakładaną przez państwo na towar w chwili przekroczenia przez niego granicy danego państwa. Ochrona poszczególnych gałęzi przemysłu, ochrona poziomu cen wewnętrznych, ochrona bilansu płatniczego.. Cel fiskalny polega na uzyskiwaniu wpływów finansowych do budżetu państwa. Podstawowe rodzaje taryf celnych. Podstawowe narzędzie techniczne, które służy państwu do ustalania wysokości opłat celnych, to taryfa celna stanowiąca zestaw klasyfikacji towarów i odpowiadających im stawek celnych, które mogą być podawane także jako stawki maksymalne i minimalne. Jednokolumnowa taryfa celna stosowana jest wówczas, gdy dany kraj traktuje importowane towary jednakowo, to znaczy bez względu na kraj pochodzenia towaru. Wielokolumnowe taryfy celne są stosowane wówczas, gdy państwo prowadzi politykę różnicowania ceł w zależności od pochodzenia towarów z różnych grup krajów. Stosuje się np. niższe stawki celne dla towarów pochodzących z określonych krajów lub określonych grup krajów, w porównaniu ze stawkami dla towarów z pozostałych krajów. Takie przywileje oznaczają, że państwo stosuje wobec niektórych krajów preferencje celne.Wielokolumnowe taryfy celne stanowią zatem następstwo stosowania preferencji celnych, a każda z kolumn zawiera stawki celne odnoszące się do towarów pochodzących z określonej grupy krajów.
Podstawowe rodzaje barier pozataryfowych. Subwencje eksportowe-premie, ulgi i ułatwienia udzielane przez państwo przedsiębiorstwom krajowym w celu poprawienia eksportu ich produktów.
Subwencje bezpośrednie -polegają na wypłaceniu eksporterom pewnych premii proporcjonalnych do wielkości eksportu, zwrocie różnicy miedzy ceną krajową eksport. towaru a jego ceną eksportową. Pośrednie subwencjonowanie eksportu-państwo nie wypłaca żadnych premii ale udziela ulgi podatkowe, zwrot opłat z tytułu ceł importowych. Dumping.-oznacza sprzedaż towaru za granicę poniżej ceny wewnętrznej kraju eksportera.Ograniczenia ilościowe -określa się ilość dopuszczalnego importu lub eksportu poszczególnych towarów. Ograniczenia dewizowe-obejmujące całość obrotów z zagranicą.. Co to jest embargo oraz kto i kiedy je stosuje. To zakaz przywozu określonych towarów do lub z danego państwa, czyli ograniczenie handlu i innych stosunków z określonym państwem i jego bojkot na arenie międzynarodowej np. embargo nałożone na Kubę przez USA,.
Cele i główne elementy polityki stabilizacyjne. Polityka stabilizacyjna obejmuje przede wszystkim działalność państwa, które zmierza do utrzymania wielkości produkcji na poziomie bliskim zapewnienia pełnego wykorzystania czynników produkcji, a zwłaszcza umożliwiającego osiągniecie pełnego zatrudnienia
Polityka stabilizacyjna dzieli się na dwie części:Politykę fiskalną (inaczej budżetową) prowadzoną przez rząd,Politykę monetarną prowadzoną przez bank centralny.
Celem polityki stabilizacyjnej jest m.in. przeciwdziałanie wstrząsom, które zakłócają normalny tok działania gospodarki.
Schemat dochodów i wydatków budżetu państwa, deficyt budżetowy nadwyżka mbudżetow.
Budżet państwa stanowi plan finansowy państwa, obejmujący z jednej strony wszystkie dochody państwa, a z drugiej - zamierzone przez nie wydatki.
Dochody: podatek dochodowy, podatki od zysków,składki na fundusz ubezpieczeń. Wydatki: Świadczenia społeczne, ochrona zdrowia, wydatki na obronę narodową, administracja rządowa, odsetki od długu publicznego ,pozostałe wydatki państwa. Deficyt budżetowy-to nadwyżka wydatków państwa nad jego dochodami. Nadwyżka budżetowa-nadwyżka dochodów państwa nad jego wydatkami.