Aleksandra Pilarska
Scenariusz lekcji muzyki
klasa V
(przewidziany na dwie jednostki lekcyjne)
Temat: Higiena głosu.
Działy programowe:
- odtwarzanie muzyki (śpiewanie)
- słuchanie
- wiadomości
Cele szczegółowe
Uczeń:
∼ potrafi zapamiętać fakty poprzez poszukiwanie, segregowanie wiadomości oraz
przedstawienie ich w postaci plakatu
∼ zna zasady przestrzegania prawidłowej higieny głosu
∼ rozpoznaje utwory muzyczne:
W.A. Mozart - Aria Królowej Nocy z opery Czarodziejski flet
S. Moniuszko - pieśń Dumka
S. Moniuszko - Aria Skołuby z opery Straszny dwór
wyk. A. Bocelli - Time to say goodbye
∼ potrafi wymienić głosy śpiewacze
∼ dostrzega różnice pomiędzy barwami poszczególnych głosów
∼ zaśpiewa pieśń Co to za kwiatek S. Moniuszki
∼ uczy się samodzielnego zdobywania wiedzy
∼ uczy się odpowiedzialności za efekt pracy w grupie
∼ uczy się oceny i samooceny
Formy:
∼ zbiorowa
Formy muzyczne:
∼ słuchanie muzyki
∼ śpiewanie
Metody:
∼ organizowanie i rozwijanie działalności muzycznej U
∼ problemowo - twórcza
∼ problemowo - analityczna
∼ ekspozycji
Pomoce dydaktyczne:
∼ arkusze kolorowego papieru, mazaki
∼ odtwarzacz płyt CD, płyty CD
∼ kartka z zapisem pieśni Co to za kwiatek S. Moniuszki
∼ pianino
Przebieg lekcji:
CZYNNOŚCI WSTĘPNE:
- przywitanie klasy
- sprawdzenie listy obecności
- przygotowanie materiałów do lekcji
WPROWADZENIE NOWYCH WIADOMOŚCI ORAZ PREZENTACJA UTWORÓW:
1. N przeprowadza z U pogadankę na temat głosu (pyta, co to jest głos).
Mówimy i śpiewamy od najmłodszych lat i wydaje się nam to całkiem naturalne. Dlaczego?
Ponieważ natura wyposażyła człowieka w głos. Służy on nie tylko do komunikowania się. Jest też
pierwszym instrumentem w dziejach ludzkości, a wielu znawców twierdzi, że odpowiednio
wyszkolony głos jest piękniejszy i bardziej wyrazisty od dźwięku instrumentów muzycznych.
Żaden instrument nie jest w stanie dorównać głosowi. Tylko on potrafi mówić, szeptać,
krzyczeć, śpiewać, naśladować różne dźwięki i odgłosy.
Głos powinien być sprawny i dlatego należy o niego dbać.
2. Zastosowanie metody aktywizującej: MAPA POJĘCIOWA
N dzieli klasę na dwie grupy. Każdej z nich rozdaje po jednym arkuszu kolorowego papieru,
na środku którego napisane jest hasło HIGIENA GŁOSU.
Zadanie dzieci polega na wymyśleniu i wypisaniu haseł, które kojarzą im się z dbaniem o higienę
głosu. N poleca U wyznaczenie w każdej grupie 1 osoby, która będzie zapisywać hasła na plakacie. Pozostałe dzieci wspólnie dyskutują o swoich pomysłach i decydują, w jaki sposób rozmieścić materiał na plakacie (np. w postaci rysunków, haseł, zwrotów czy symboli).
N informuje U, że czas na wykonanie plakatu nie może przekroczyć 10 minut.
Po skończeniu U prezentują przygotowany materiał, oceniają swoje prace.
3. Podsumowanie (uzupełnienie) przez N wiadomości związanych z higieną głosu:
Należy dbać o swój głos, ponieważ GŁOS MASZ JEDEN NA CAŁE ŻYCIE. Jest on naszym instrumentem: ma pudło rezonansowe (jama ustna i gardło), struny (głosowe). Nie posiadamy jednak klawiszy, jak fortepian, czy smyczka, jak skrzypce. To wszystko musi zastąpić nasza wyobraźnia, która steruje głosem.
Głos można uszkodzić np. gdy:
krzyczy się lub bardzo głośno śpiewa,
pije się zimne, gazowane napoje lub je lody, gdy jest się spoconym,
oddycha się przez usta na mrozie (należy oddychać przez nos, ponieważ powietrze doprowadzane do płuc podczas oddychania jest w nim ogrzewane),
dużo się śpiewa lub mówi z chorym gardłem.
Należy również unikać picia alkoholu, palenia papierosów (oraz przebywania w zadymionych pomieszczeniach), przegrzewania gardła.
4. Wyjaśnienie, jak powstaje głos oraz jakimi głosami śpiewają ludzie.
a.) Powietrza niezbędnego do powstania dźwięku dostarczają płuca.
b.) Krtań to właściwy instrument głosowy, w niej znajdują się tzw. struny głosowe, ale... nie są to naprawdę struny, tylko fałdy głosowe, a dokładniej mówiąc, mięsień głosowy i więzadło. Męskie struny głosowe są dłuższe i grubsze, dlatego głos mężczyzny jest zwykle niższy od kobiecego.
c.) Ostateczny kształt nadaje głosowi nasada. Tu znajdują się rezonatory - jama ustna i kości czaszki, które rezonują jak wzmacniacze, nadając głosowi barwę i dźwięczność.
5. N zwraca U uwagę na fakt, że głosy poszczególnych osób różnią się wysokością (co U
z pewnością zauważyli). Dziewczynki mają głosy wyższe, chłopcy niższe. Jak wcześniej zostało wspomniane, zależy to od więzadeł głosowych.
W muzyce wyróżnia się dwa głosy żeńskie oraz dwa głosy męskie.
6. Wysłuchanie dwóch fragmentów utworów:
W. A. Mozart - Aria Królowej Nocy z opery Czarodziejski flet (sopran),
S. Moniuszko - pieśń Dumka (alt).
N pyta, czym różnią się głosy w poszczególnych utworach. U zauważają, że w pierwszym wysłuchanym fragmencie głos był bardzo wysoki, a w drugim niższy.
Wyjaśnienie przez N, że wysoki głos żeński to SOPRAN natomiast niski - ALT.
N tłumaczy, że głosy męskie dzielimy podobnie: wysoki głos męski to TENOR, niski - BAS.
Wysłuchanie fragmentów utworów:
S. Moniuszko - Aria Skołuby z opery Straszny dwór (bas),
wyk. A. Bocelli - Time to say goodbye (tenor).
Po wysłuchaniu U samodzielnie określają, jakim głosem męskim zaśpiewane były poszczególne fragmenty utworów.
7. Wyjaśnienie, że niezależnie od tego, jakim głosem śpiewamy, trzeba pamiętać o prawidłowym oddychaniu, dykcji oraz odpowiednim przygotowaniu się do śpiewania. Ważne są wstępne ćwiczenia, ponieważ jeśli śpiewak nie rozgrzeje strun głosowych łatwiejszymi ćwiczeniami przed wykonaniem trudnego utworu, będzie to niezdrowe dla jego aparatu głosowego.
8. Rozśpiewanie uczniów przed nauką pieśni. N poleca powstanie i wykonanie kilku
ćwiczeń:
Swobodne „kłapanie” żuchwą, aby usta dobrze się otworzyły.
Wargi ułożyć w ryjek, jak do cmokania, potem rozluźnić, znów ściągnąć, rozluźnić, itd.
Ćwicz. oddechowe: wypuszczanie powietrza ustami, wymawiając z przerwami spółgłoskę „s”.
Śpiewanie mormorando krótkiego schematu melodycznego podanego przez N. Ćwiczenie śpiewać sekundami w górę
„Wędrowanie” głosem od najniższego dźwięku, jaki U mogą zaśpiewać, do najwyższego
i z powrotem.
9. Nauka pieśni: S. Moniuszko Co to za kwiatek
- N prezentuje pieśń (śpiewa z akompaniamentem fortepianu).
- U czytają po cichu tekst. Po czym następuje krótka pogadanka na temat treści i charakteru pieśni.
- Ponowne zaśpiewanie pieśni przez N.
- Podczas kolejnego wykonania U starają się włączyć do śpiewu.
- Po nauczeniu U pieśni, N prosi o powstanie i zaśpiewanie jej zgodnie z zasadami poprawnego śpiewania (prawidłowy oddech, dykcja, postawa), z akompaniamentem fort.
ZAKOŃCZENIE LEKCJI
Podsumowanie wiadomości o higienie głosu. Ponowne wysłuchanie poznanych na lekcji fragmentów utworów w kolejności:
- S. Moniuszko - Aria Skołuby z opery Straszny dwór (bas),
- S. Moniuszko - pieśń Dumka (alt).
- wyk. A. Bocelli - Time to say goodbye (tenor).
- W. A. Mozart - Aria Królowej Nocy z opery Czarodziejski flet (sopran).
U samodzielnie określają, w jakiej kolejności pojawiły się poszczególne głosy.
CZYNNOŚCI ORGANIZACYJNE
- spakowanie przyborów
- pożegnanie klasy
1