Temat: Wprowadzenie do ekonomii.
Definicja ekonomii Paula Samuelsona: „(…) ekonomia jest nauką o tym, jak jednostki i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów - które mogą mieć także inne alternatywne zastosowania - w celu wytworzenia różnych dóbr i rozdzielenia ich na konsumpcję obecną i przyszłą pomiędzy różne osoby i różne grupy w społeczeństwie”.
Zasoby gospodarcze, o których mowa jest w powyższej definicji ekonomii, można również podzielić na kilka podstawowych kategorii:
naturalne - surowce mineralne, lasy, ziemia, rzeki, morza, oceany, a nawet powietrze;
ludzkie - siła robocza, pracownicy, jak również ich wiedza oraz nabyte doświadczenie;
kapitałowe - przetworzone przez człowieka dobra (nie koniecznie pieniądze).
Ekonomia pozytywna i normatywna
Ekonomia pozytywna odpowiada za opis faktów, okoliczności i wzajemnych zależności między różnymi elementami gospodarki, ale bez subiektywnej oceny czy taki jej stan jest zły czy dobry. Głównym narzędziem ekonomii pozytywnej jest pomiar różnych wielkości ekonomicznych, jak na przykład, określenie wielkości bezrobocia, inflacji itd.
Ekonomia pozytywna - zajmuje się opisem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności bez ich subiektywnej oceny.
Ekonomia normatywna wykorzystuje techniki ekonomiczne do subiektywnej oceny stanu gospodarki lub danego jej elementu, ukierunkowana jest na podjęcie pewnych działań w celu polepszenia efektów gospodarczych. Tutaj w grę wchodzi etyka i sądy wartościujące. Ekonomia normatywna odpowiada na pytanie czy dana wielkość bezrobocia, czy inflacji, jest właściwa, jaka byłaby optymalna i jakie kroki trzeba przedsięwziąć, aby otrzymać lepsze efekty gospodarcze.
Ekonomia normatywna - zajmuje się opisem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności oraz ich subiektywną oceną z punktu widzenia etyki i sądów wartościujących.
Makroekonomia i mikroekonomia
Mikroekonomia - zajmuje się badaniem poszczególnych elementów tworzących gospodarkę (przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe) oraz analizowaniem sposobu działania i zachowania poszczególnych uczestników życia gospodarczego.
Makroekonomia - zajmuje się badaniem agregatowych wielkości ekonomicznych dotyczących całej gospodarki (takich jak całkowita produkcja i konsumpcja) oraz badaniem wielkości ekonomicznych, dających się zidentyfikować tylko w skali „makro” (np. inflacja, bezrobocie).
Podsumowując: mikroekonomia patrzy na gospodarkę narodową przez pryzmat przedsiębiorstw i konsumentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści, podczas gdy makroekonomia w analizie gospodarki posługuje się w swych badaniach wielkimi agregatami.
PROCES GOSPODAROWANIA
Proces gospodarowania odbywa się w ściśle określonych warunkach: materialnych, społecznych, instytucjonalnych i politycznych - to system gospodarczy jako układ stosunków i organizacji, które kształtują prawa rządzące działalnością gospodarczą, określają prawa własności czynników produkcji. Mamy 2 typy gospodarki: naturalną i towarową.
Gospodarowanie jest działaniem w warunkach ograniczonych. Ludzie gospodarując osiągają założone przez siebie cele. Racjonalne gospodarowanie posiada 2 aspekty tzn. maksymalizujemy efekt przy danych nakładach lub minimalizujemy nakłady przy danym efekcie. Ludzie gospodarują, aby uzyskać środki do zaspokojenia potrzeb biologicznych, które w zależności od ich rodzaju, człowiek z różną siłą i w różnej zależności.
Środki zaspakajania potrzeb nazywamy dobrami.
Dobra można podzielić na dobra konsumpcyjne i produkcyjne.
Dobra konsumpcyjne zaspokajają potrzeby ludzkie w procesie konsumpcji, jednorazowo lub w dłuższym okresie. Dobra produkcyjne służą do konsumpcji pośrednio, a mianowicie służą do wytwarzania dóbr konsumpcyjnych. Dobra możemy podzielić również na dobra ekonomiczne - powstające w procesie produkcji i mające charakter ograniczony oraz dobra wolne występujące w nieograniczonej ilości i dostarczane bezpośrednio przez przyrodę (woda, słońce).
Metody badań ekonomicznych:
obserwacja, pomiar - dotyczące wielu zjawisk ekonomicznych (np. bezrobocie, inflacji);
analiza modeli ekonomicznych - modelem nazywamy teoretyczne uogólnienie określonego odcinka badanej rzeczywistości, które w sposób syntetyczny i w jakimś stopniu uproszczony stara się odwzorować zachodzące w nim procesy ekonomiczne;
formułowanie praw ekonomicznych - mówiących o wzajemnych zależnościach różnych części gospodarki. Prawa ekonomiczne sprawdzające się jedynie jako pewna przeciętna, a nie jako ścisła i dokładna zależność (zasada niepewności w życiu gospodarczym);
formułowanie i weryfikacja hipotez.
Podstawowe problemy ekonomiczne:
Rzadkość - ograniczoność zasobów.
Koszt alternatywny - to koszt zaniechanych możliwości. Mierzony jest wartością tej produkcji, której nie realizujemy, lub z której rezygnujemy w tym celu, aby zwiększyć produkcję innych dóbr lub innych wartości.
Substytucyjność - dwa dobra lub usługi są względem siebie substytucyjne, gdy mają podobne właściwości i mogą zamiennie służyć zaspokajaniu tej samej potrzeby.
Komplementarność - dwa dobra są względem siebie komplementarne, gdy posiadanie jednego z nich powoduje zapotrzebowanie na drugie (np. benzyna jest komplementarna względem samochodu).