NICIENIE Char. ☻najczęściej małe, dwubocznie symetryczne, niesegmentowane ☻PSEUDOCELOMATA ☻duże zdolności adaptacyjne ☻we wszystkich środowiskach: wody słone, słodkie, gleba, wnętrze ciała innych org. (roślinnych i zwierzęcych) ☻dł. ciała od ok. 0,3 mm do ponad 1m ☻przeważnie obłe i silnie wydłużone, koliste w przekroju poprzecznym ☻pokrycie ciała = WÓR POWŁOKOWO-MIĘŚNIOWY ►bezkomórkowy OSKÓREK (KUTIKULA) ► nabłonek lub syncycjalna HYPODERMA ► warstwa mięśni podłużnych ► u wielu zgrubienia biegnące wzdłuż wora powłokowo-mięśniowego WAŁKI HYPODERMALNE - dzielą mięśnie podłużne na 4 pasma ☻PIERWOTNA JAMA CIAŁA wypełniona płynem z nielicznymi komórkami pochodzenia mezenchymatycznego ► nadaje ciału sprężystość ► w jamie - układy: pokarmowy - drożny (z otworem odbytowym) i rozrodczy - rozdzielnopłciowe ☻układy wydalniczy i nerwowy ukryte częściowo w worze powłokowo-mięśniowym ☻BRAK ukł. krwionośnego i oddechowego ► wymiana gazowa u wolno żyjących całą powierzchnią ciała ► u pasożytów beztlenowy rozkład cukrowców, głównie glikogenu, zmagazynowanych w jamie ciała i tkankach; produkty końcowe rozkładu to CO2 i wolne kwasy organiczne ☻rozwój na ogół PROSTY; u niektórych cykl rozwojowy w odpowiednich żywicielach ostatecznych ☻wzrost larw połączony z LINIENIEM = zrzucanie oskórka Różnice w bud. Torebki gębowej ►TOREBKA GĘBOWA (jama gębowa), różna budowa zależnie od sposobu odżywiania się: ◊ u roślinożernych sztylecik do nakłuwania tkanek i wysysania soków ◊ u drapieżnych - ząbki, szczęki lub inne wypustki do rozdrabniania pokarmu ◊ u saprofagów brak specjalnych przystosowań ◊ u pasożytów wysłana grubym oskórkiem tworzącym ząbki lub listewki, mała, jamowata lub uwsteczniona Układ rozrodczy ►o budowie cewkowatej, parzysty u ♀, nieparzysty u ♂ ►wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy - ♂ zwykle mniejszy, zagięty na stronę brzuszną, wyposażony w torebkę kopulacyjną z 1 lub 2 szczecinkami kopulacyjnymi (wytwory oskórka) i narząd dodatkowy SAPROFAGI I BAKTERIOFAGI ♦ w środowisku bogatym w martwą materię organiczną ♦ odżywiają się głównie bakteriami, ale także cząstkami rozkładającej się materii, substancjami organicznymi w kale - przyspieszają pośrednio procesy rozkładu materii organicznej ♦ należą do nich wolno żyjące stadia rozwojowe niektórych pasożytów zwierząt, np. larwy inwazyjne, które przebywają w glebie wędrując z jednego żywiciela do drugiego (pasożyty owadów), czy węgorek świński ♦ są to głównie nicienie z rzędu Rhabditida posiadające prostą torebkę gębową, bez adaptacji do rodzaju pobieranego pokarmu NICIENIE DRAPIEŻNE ♦ odżywiają się pierwotniakami, wrotkami, małymi skąposzczetami i innymi gatunkami nicieni ♦ ofiary uszkadzają zębami kutikularnymi występującymi w torebce gębowej NICIENIE ROSLINOŻERNE ♦ odżywiają się sokami, żerując wewnątrz lub na zewnątrz roślin żywicielskich ♦ uszkadzają mechanicznie tkanki, hamują wzrost roślin, powodują zniekształcenia i przebarwienia, nadmierny rozrost korzeni, bądź zahamowanie wzrostu korzeni i obumieranie tkanek oraz gnicie ♦ w ich torebce gębowej sztylecik do nakłuwania i wysysania soków NICIENIE PASOŻYTNICZE ☻u owadów powodują: osłabienie, degenerację układu rozrodczego, sterylizację, śmierć ☻wiele to letalne pasożyty wewnętrzne larw, poczwarek i dorosłych owadów z różnych rzędów ☻w rozwoju tych nicieni: I pokolenie = pasożytnicze, II pokolenie - saprofagiczne = w martwym już owadzie ☻larwy L3 w glebie aktywnie szukają żywicieli ►wnikają do owadów przez naturalne otwory (gębowy, odbytowy, tchawki), wędrują do jamy ciała, w ich HEMOLIMFIE uwalniają bakterie powodujące śmierć owada ►nicienie współżyją (mutualizm) z b. patogenicznymi dla owadów bakteriami ►produkty rozpadu tkanek owada i martwe bakterie są pokarmem dla rozwijających się nicieni ►gdy ilość pokarmu jest niewystarczająca L3 (inwazyjno-przetrwalnikowe) opuszczają żywiciela i wędrują do środowiska zewnętrznego ☻NICIENIE TE wykorzystywane w BIOLOGICZNYM ZWALCZANIU OWADÓW SZKODNIKÓW ROŚLIN PODZIAŁ NICIENI O ROZWOJU PROSTYM MIGRUJĄCE ►węgorek ►glista (z wyj. drobiu) ►włosień kręty ►tęgoryjec NIEMIGRUJĄCE ►owsik ►włosogłówka
►nicienie żołądkowo-jelitowe ☻♀ składa JAJA (nieinwazyjne), wydalane z kałem do środowiska, po ok. 3 tygodniach jajo staje się inwazyjne (z larwą rabditoidalną) ☻JAJA INWAZYJNE zjadane z wodą lub pożywieniem, w przewodzie pokarmowym po 4-24 godz. wylęgają się LARWY, wędrują przez ścianki jelita do układu krwionośnego lub chłonnego, żyła wrotną do wątroby, prawej połowy serca, płuc (docierają w ciągu 1-7 dni), przerywają ścianki naczyń włosowatych i ściany pęcherzyków płucnych, dostają się do ich wnętrza, tam dalszy ich wzrost i kolejne linienia, z prądem śluzu nabłonka rzęskowego do gardzieli, przełknięte, do jelita, tam czwarte linienie, osobniki dorosłe ☻część larw wędrujących przez płuca trafia do dużego krwioobiegu i z nim do różnych narządów, gdzie ulega otorbieniu ☻♀ osiągają dojrzałość w ciągu 2-2,5 m-cy od zarażenia ☻dł. życia glisty ludzkiej 12-18 m-cy BIOLOGIA OWSIKA LUDZKIEGO ☻zapłodniona ♀ wędruje w nocy do okolicy odbytu, gdzie składa JAJA powleczone kleistą substancją umożliwiającą im przyklejenie się do skóry okolicy odbytu, rąk, bielizny i przedmiotów, które dotyka zarażony ☻w okolicach odbytu, w warunkach odp. dla rozwoju owsika (temp. 370C i wilgotność - sprzyjające rozwojowi larw w jajach), jaja osiągają inwazyjność już w ciągu 6 godz. ☻wiele jaj za pośrednictwem rąk dostaje się do ust zarażonej osoby (najczęściej dziecka) = AUTOINWAZJA (= SAMOZARAŻENIE ZEWNĘTRZNE) ☻autoinwazja możliwa także dzięki RETROINWAZJI = wnikanie części larw wylęgających się w okolicy odbytu przez prostnicę do jelita grubego, gdzie dojrzewają ☻niekiedy, w czasie dłużej trwających zaparć może dochodzić do autoinwazji, kiedy ♀ nie mogąc przedostać się do odbytu składa jaja w okrężnicy lub prostnicy, gdzie wylęgają się larwy rabditopodobne, bez kontaktu ze środowiskiem zewnętrznym ☻w typowym rozwoju z połkniętego JAJA z larwą inwazyjną wylęga się w jelicie cienkim LARWA RABDITOPODOBNA, wędruje do jelita grubego, trzykrotnie linieje i przekształca się w osobnika dojrzałego ☻po kopulacji ♂ prawdopodobnie giną, ♀ żyją 4-12 tyg., po złożeniu jaj - giną LARWY WŁOSNIA KRĘTEGO ♦ mięśnie predylakcyjne: przepona i mięśnie międzyżebrowe ♦ przenikają do mięśni dzięki enzymom histolitycznym ♦ toksyny larw powodują reakcję obronną i wytworzenie torebki, w której odkładane są sole wapnia - u człowieka zachowują żywotność do kilkunastu lat DROGI ZARAŻENIE NICIENIAMI ☻DROGĄ POKARMOWĄ, zjadając: ►jajo inwazyjne (glista, owsik, włosogłówka) ►larwę inwazyjną (L3) (nicienie żołądkowo-jelitowe, włosień kręty) ►żywiciela pośredniego (dżdżownice, ślimaki) z formą inwazyjną (nicienie płucne) ►żywiciela paratenicznego (gryzonie) z formą inwazyjną (glista psia i kocia) ☻PRZEZ SKÓRĘ (węgorek, tęgoryjec) ☻ ŚRÓDMACICZNA (glista psia, g. kocia) ☻ LAKTOGENNA (glista psia, g. kocia, węgorek owczy, w. świński, tęgoryjec psi) ☻ AUTOINWAZJA (węgorek jelitowy, owsik) MIEJSCA PASOŻYTOWANIA NICIENI U KRĘGOWCÓW ☻UKŁAD POKARMOWY ►żołądek (nicienie żołądkowo-jelitowe) ►jelito cienkie (glista, węgorek, włosień kręty, nicienie żołądkowo-jelitowe) ►jelito grube (owsik, włosogłówka) ☻UKŁAD ODECHOWY ►tchawica, oskrzela, oskrzeliki, pęcherzyki płucne (nicienie płucne) ☻UKŁAD WYDALNICZY ►miedniczki nerkowe (nerkowiec olbrzymi)
|
PIERŚCIENICE ☻głównie zw. wodne, także na lądzie, niektóre - pasożyty ☻ciało wydłużone, zbudowane z segmentów = METAMERÓW ☻głównie METAMERIA HOMONOMICZNA = poszczególne segmenty podobne do siebie, tj. metameria zewnętrzna (sfałdowanie powłok ciała) odpowiada wewnętrznej (powtarzanie się narządów w każdym segmencie) ☻u niektórych METAMERIA HETERONOMICZNA = metameria zewnętrzna nie odpowiada wewnętrznej ☻dobrze wykształcony układ krwionośny ZAMKNIĘTY ☻obecność WTÓRNEJ JAMY CIAŁA = CELOMY, w niej narządy wewnętrzne ☻centralizacja układu nerwowego - układ DRABINKOWY ☻układ wydalniczy METANEFRYDIALNY GROM. WIELOSZCZETY ☻głównie w morzach, nieliczne w wodach słodkich, > 5000 gat. ☻w faunie dennej, pełzają lub osiadły tryb życia - w zagłębieniach podłoża lub w zbudowanych przez siebie ochronnych rurkach, nieliczne pływają ☻zaczątki odnóży w postaci bocznych wyrostków na segmentach = PARAPODIA ►funkcja: lokomotoryczna i oddechowa ►u wielu gat. wyrostki skrzelowe na parapodiach ☻CEFALIZACJA = proces tworzenia się głowy, na niej przydatki: czułki, wąsy i głaszczki ☻rozdzielnopłciowe, dymorfizm płciowy, inna budowa zewnętrzna metamerów, w których występują gonady - cz. epitokalna ☻także rozród bezpłciowy - poprzeczny podział ciała i regeneracja ☻rozwój z przeobrażeniem, larwa TROCHOFORA ☻Nereida - powszechnie w strefie przybrzeżnej Bałtyku, do 20 cm dł., część głowowa, ciało z jednakowych segmentów z parapodiami ☻Mysz morska - w Oceanie Atlantyckim i w morzach o wysokim zasoleniu, owalne ciało, spłaszczone grzbietowo-brzusznie, nieliczne segmenty, dwugałęziste parapodia wyposażone w kolce, na grzbietowej stronie po bokach ciała liczne kolce i delikatne włoski o mieniących się barwach MORFOLOGIA NEREIDY ☻ciało segmentowane, wyodrębniona głowa ☻głowa z 2 segmentów: PROSTOMIUM (przedgębowy) i PERISTOMIUM (gębowy) ☻segmenty od III do przedostatniego jednakowe, 3x szersze od swej długości, na każdym 1 p. PARAPODIÓW ☻ostatni segment = PYGIDIUM stożkowaty, pozbawiony parapodiów), na nim długie WĄSY ODBYTOWE BUD. PARAPODIUM U NEREIDY PARAPODIUM = umięśniony wyrostek bocznej ściany ciała, złożony z 2 płatowatych części, wewnątrz każdej IGŁY (aciculae): ►GAŁĄŹ GRZBIETOWA = NOTOPODIUM, na niej: wąs grzbietowy, który pełni funkcję skrzeli, pęczek szczeci na niewielkiej brodawce, nad nim 2 płatowate wyrostki do pływania ► GAŁĄŹ BRZUSZNA = NEUROPODIUM, na niej: wąs brzuszny (czasami pełniący funkcję skrzela), 2 pęczki szczeci na dużej brodawce i jeden wyrostek płatowaty poniżej szczeci WIELOSZCZETY OSIADŁE ☻ciało zróżnicowane na kilka okolic, prostomium zredukowane lub przekształcone ☻skrzela zebrane w przedniej części ciała ☻osiadły tryb życia budując specjalne rurki ☻rozpowszechniony w litoralu mórz, w Bałtyku dość rzadko ☻nalepian -zamieszkuje piaszczyste dno, w którym ryje norki w kształcie litery U ☻rurówka - w Morzu Śródziemnym, wielkość 5 cm LARWA WIEL.- TROCHOFORA ☻często w dużych ilościach w planktonie mórz pełnosłonych ☻ciało kuliste lub jajowate, bezbarwne i przejrzyste ☻dwa pasy rzęsek biegną wzdłuż równika, dzieląc ją na dwie półkule GROM SKĄPOSZCZETY ☻w glebie (dżdżownice i wazonkowce) i w wodach słodkich ☻segmenty bez parapodiów ☻nieliczne SZCZECINKI o rozmaitych kształtach, osadzone w worze powłokowo-mięśniowym, ułatwiają pełzanie ☻słabo wyodrębniona głowa, bez przydatków ☻zw. hermafrodytyczne, zapłodnienie krzyżowe, rozmnażanie bezpłciowe lub płciowe, rozwój prosty ☻SIODEŁKO - w jego nabłonku gruczoły wytwarzające KOKON RURECZNIKI ☻skąposzczety wodne, 2-70 mm, w wodach słodkich, głównie strefy dennej ☻niektóre w wodach ściekowych, przyczyniają się do ich samooczyszczania ☻ występują nawet w mocno zanieczyszczonych wodach, pojedynczy osobnik tkwi w podłożu w rurce zbudowanej z mułu i śluzu ☻ występują koloniami tworząc czerwone plamy na dnie zbiorników, masowo w mulistych i zanieczyszczonych zbiornikach (nawet do 50 tysięcy osobników na metr kwadratowy) ☻ są bardzo pożywnym i lubianym przez ryby pokarmem ☻ mają one zdolność kumulowania w swoim ciele szkodliwych substancji ☻ odżywiają się głównie szczątkami roślinnymi przyczyniając się do rozkładu mułu dennego R. MUŁOWY ☻powszechnie w zbiornikach wodnych ubogich w tlen ☻zagrzebany w mule przednim końcem ciała WAZONKOWCE ☻zbudowane z licznych segmentów, ich liczba nie jest stała dla danego gat. ☻1,5 - 40 mm, osobniki dorosłe z siodełkiem (obejmuje półtora do trzech segmentów) ☻w nabłonku wiele gruczołów śluzowych, różne zabarwienie, białe, żółte, różowe ☻na segmentach szczecinki ułożone w cztery parzyste pęczki ☻rozmnażanie: bezpłciowe (podział, a następnie regeneracja) i płciowe (zapłodnienie krzyżowe) ☻ważna grupa fauny glebowej, w glebach łąk, lasów i pól uprawnych (do 120 tys. w 1 m2 pola uprawnego) ☻saprofagi odżywiające się szczątkami roślin i zwierząt, bakteriami, glonami i grzybami ☻przez migrację poprawiają strukturę gleby ☻rozkładając materię organiczną w glebie, przyspieszają procesy jej mineralizacji ☻szczególnie duże ich znaczenie w glebach kwaśnych, w których mało dżdżownic ☻w osadach ściekowych przyspieszają procesy samooczyszczania wód DŻDŻOWNICE ☻większość gat. (250 na świecie, w Polsce 32) w glebach łąk, lasów i pól uprawnych, mniejsza liczba w środowiskach podmokłych i wodnych ☻w glebach łąk stanowią ok. 50% liczebności makrofauny bezkręgowców ☻w glebach pól uprawnych kilkadziesiąt dżdżownic na 1 m2, najliczniej w glebach gliniastych, niekwaśnych, żyznych = o dużej ilości materii organicznej Eisenia fetida ☻w Polsce dł. ciała dżdżownic od 1 do 45 cm, gat. tropikalnych - do 11 m ☻powszechnie w glebach lasów, łąk i pól uprawnych ☻30 cm, 110-180 segmentów ☻przód ciała zaostrzony, tył spłaszczony grzbietowo-brzusznie, strona brzuszna bardziej spłaszczona i jaśniejsza niż grzbietowa ☻u osobników dojrzałych płciowo jasne, silnie rozszerzone siodełko ☻ostatni segment krótki i ciemniejszy niż poprzednie ☻w przedniej części ciała siodełko, do którego uchodzą męskie i żeńskie gruczoły rozrodcze ☻dżdżownice zestawiają się ze sobą w przeciwnych kierunkach i sklejają siodełkami, które produkują lepką wydzielinę ☻organy rozrodcze męskie dojrzewają wcześniej = PROTANDRIA, a wyprodukowana sperma napełnia kieszonki nasienne drugiego osobnika, następnie dojrzewają jaja, które wyciskane są z jajowodów do opaski utworzonej dookoła siodełka z wydzieliny gruczołów siodełkowych, obrączka ta zostaje przesunięta ku przodowi każdego z osobników, z kieszonek nasiennych zostaje wyciśnięta sperma, następuje zapłodnienie, obrączka całkowicie zsuwa się i tworzy KOKON z zapłodnionymi jajami ☻norki w kształcie ukośnie biegnącego kanału o przebiegu mniej lub bardziej krętym, na końcu kanału rozszerzenie - mogą się odwracać ☻drążenie kanałów poprzez: ►przebijanie się dżdżownicy przez miękką ziemię, dzięki twardej kulce otaczającej gardziel, umieszczonej na specjalnych mięśniach umożliwiających ruchy uderzeniowe ► na glebach zwięzłych - połykanie kawałeczków gleby po uprzednim zwilżeniu, przepuszczeniu ich przez przewód pokarmowy i opróżnianie jelita z ziemi po wysunięciu tylnej części ciała z norki - powstają charakterystyczne grudki ☻zdolność poruszania się dżdżownic i drążenia chodników zależna od zawartości w ich ciele wody, czyli ciśnienia hydrostatycznego, gdy spadnie <18% drążenie chodników i poruszanie się nie przebiegają normalnie; ciało ich musi być zawsze wilgotne dla umożliwienia wymiany gazowej, ale gdy mało wody w organizmie wpadają w stan bezruchu i mogą przetrwać kilka miesięcy ☻najpospolitsza to ROSÓWKA Lumbricus terrestris - odżywia się resztkami roślinnymi, które wciąga z pow. do chodników, pobiera pokarm głównie nocą, wysuwa z norki przednią część ciała, obmacuje otoczenie i gdy trafi na jakiś przedmiot przysysa się do niego i wciąga do norki
|
PIJAWKI ☻stała liczba segmentów (34 segmenty) ☻brak parapodiów i szczecinek ☻segmentacja zewnętrzna nie odpowiada wewnętrznej ☻otwór gębowy na dnie przyssawki przedniej na stronie brzusznej, otwór odbytowy nad przyssawką tylną na stronie grzbietowej ☻hermafrodyty, składają jaja w kokonach, niektóre w wilgotnej glebie (pijawka lekarska), inne przyczepiają się do roślin czy przedmiotów podwodnych ☻drapieżne lub krwiopijne P. RYBIA ☻najczęściej występująca na karpiach i innych rybach ☻w wodach słodkich, także w Bałtyku ☻niekiedy występuje masowo, ryby oblepione pijawkami, duża utrata krwi ☻pełni rolę żywiciela pośredniego w rozwoju świdrowców ryb słodkowodnych ☻czeka na rybę przyczepiona do rośliny wodnej, prąd wodny wywołany ruchem płynącej nad nią ryby powoduje szybkie przemieszczenie się pijawki i przyczepienie do ryby P. KOŃSKA ☻w Europie i płd. Afryce pokrojem zbliżona do pijawki lekarskiej ☻odżywia się dżdżownicami i mięczakami ☻niekiedy przysysa się do ludzi i zwierząt domowych, ma delikatne szczęki i raczej nie przegryza skóry P. LEKARSKA ☻pijawka słodkowodna, odżywiająca się krwią kręgowców, w Polsce 22 gatunki ☻w rzekach o mulistym dnie, z dużą ilością roślin wodnych ☻dla uniemożliwienia krzepnięcia krwi produkują w gruczołach ślinowych substancję białkową HIRUDYNĘ ☻w ślinie pijawki substancje rozszerzające naczynia włosowate ☻mogą gromadzić duże ilości krwi w specjalnych uchyłkach przewodu pokarmowego, krew jest trawiona przez pijawkę w okresie 5-18 m-cy
☻wolnożyjące odgrywają poważną rolę jako pokarm organizmów morskich ☻ w zach. części Bałtyku zagęszczenie wieloszczetów na 1 m2 wynosi ok. 6 g ☻ biomasa fauny wieloszczetów południowego Bałtyku oceniana na ok. 160 tys. t ☻ większość wieloszczetów na miejscach głębszych, na płytkich dominują nereidy - ich zagęszczenie od kilkudziesięciu g/1m2 w Zatoce Puckiej ☻ w Morzu Kaspijskim Nereis diversicolor jest pokarmem dla jesiotrów ☻ w Morzu Północnym duża mysz morska jest pokarmem dużych ryb, m.in. dorszy ☻ niektóre poławianie w celu użycia ich jako przynęty dla ryb, np. osiadły nalepian morski, występujący także w Bałtyku, ich połowy głównie nad Morzem Białym,we Francji i w USA ☻na połud.-zach. Pacyfiku wieloszczet Eunice viridis zwany robakiem „palolo” lub „babo”, poławiany na Wyspach Antylskich i na wybrzeżach Chin ☻ żyją na dnie oceanu, a w odpowiedniej porze roku ich ostatnie człony wypełnione elementami rozrodczymi wypływają na pow. morza = EPITOKIA ☻ palolo pojawiają się w odp. kwadrach księżyca, Eunice viridis w październiku i listopadzie
ZNACZENIE RURECZNIKÓW ☻ odżywiając się szczątkami organicznymi zawartymi w mule, który przepuszczają przez przewód pokarmowy, wynosząc na pow. dna duże ilości mułu (12,5 kg s.m. rocznie/1m2 pow.), stąd przy masowym występowaniu wywierają duży wpływ na ukształtowanie i konsystencję dna ☻stanowią pokarm dla ryb, m.in. akwariowych ☻wraz z larwami muchówek - ochotkowatych biorą udział w mineralizacji dna zbiorników wodnych
ZNACZENIE WAZONKOWCÓW ☻są ważnym składnikiem biologicznym gleby ☻wazonkowce drapieżne często odżywiające się nicieniami, uważane są za tępicieli nicieni szkodliwych dla roślin, szczególnie mątwika burakowego, także nicieni atakujących truskawki ☻niekiedy ich liczba do 300 tys./1 m2 ☻dotychczas uważane przez wszystkim za reducentów I rzędu, a odżywiają się także bakteriami i grzybami ☻mają duże znaczenie w powstawaniu próchnicy, bo przez ich przewód pokarmowy przechodzi duża ilość składników roślinnych i mineralnych ☻najwięcej wazonkowców w glebach organicznych (z zielonym nawożeniem) ☻w laboratoriach używane do biologicznego mianowania saponin
ZNACZENIE DŻDŻOWNIC ☻drążą kanały dł. do >.2 m i głębokości do 3 m i wynoszą na powierzchnię duże ilości ziemi z głębi ☻na łące średniej jakości na 1 m2 do 290 egz. - ich masa ok. 80 g, czyli na 1 ha - 800 kg; na łące piaszczystej - tylko 89 osobników, ich masa 35 g, czyli na 1 ha 350 kg ☻ich obecność ma duże znaczenie dla właściwego stanu gleby: - tworzenie i stabilizacja humusu - mieszanie organicznych i nieorganicznych składników gleby - tworzenie (gł. na glebach lekkich) konsystencji gruzełkowatej - przewietrzanie gleby - stymulowanie rozkładu mikrobiologicznego w glebie - umożliwianie wsiąkania wody w glebę i jej magazynowanie - ważne w ogólnym złym bilansie wodnym ☻są doskonałym transporterem wody aktywnej w glebie; ok. 60 % wody zawartej w dżdżownicy zostaje wydalone, mogą absorbować wodę z otaczającego środowiska w organizmie, a następnie jej nadmiar usuwać przez metanefrydia czy ekskrementy ☻dużym niebezpieczeństwem dla dżdżownic jest stosowanie herbicydów, z drugiej strony dżdżownice akumulując je w swoich organizmach mogą być niebezpieczne dla ptaków, które się nimi żywią ☻specjaliści od hodowli drobiu podkreślają wysoką wartość odżywczą dżdżownic w karmieniu drobiu - zawierają dużo wapnia w gruczołach Morrena, które być może dostarczają kurom Ca do budowy skorupek jajowych ☻stanowią podstawowy pokarm kreta, z nich tworzy swoje zapasy zimowe ☻dżdżownice są żywicielem pośrednim i paratenicznym nicieni pasożytniczych ☻wykazują bardzo duże zdolności do regeneracji ☻niektóre mogą niszczyć przywry (Chaetogaster limnaei) poprzez wyjadanie cerkarii z jamy płucnej błotniarki stawowej
ZNACZENIE PIJAWEK ☻w XIX w. w Polsce duże zapotrzebowanie medycyny na pijawki, stąd ich wyeksploatowanie ☻obecnie mała ilość pijawek w zbiornikach naturalnych z powodu zanieczyszczenia wód ☻używana do celów leczniczych, stosowana ze względu na prosty sposób upustu krwi, co może mieć dodatnie znaczenie przy nadciśnieniu, bo być może oprócz hirudyny w ślinie pijawek także substancje rozszerzające naczynia włosowate ☻hirudyna najczęściej stosowana w postaci zastrzyków w celu uniknięcia ewentualnego zakażenia chorobami krwi ☻szczególne zainteresowanie hodowlą pijawek w ZSRR, gdzie wyselekcjonowano rasę pijawek lekarskich użytkowanych już w wieku 8-9 m-cy ☻w Polsce pijawki lekarskie w stanie naturalnym występują w całym kraju ☻skuteczne w niektórych chorobach: zapalenie zakrzepowe żył i niektóre postaci nadciśnienia ☻nagromadzona krew nie zmienia przez dłuższy czas swoich właściwości, mogą więc przenosić różne choroby bakteryjne krwi, natomiast hirudynę uzyskiwaną z ich główek można sterylizować i nie traci ona swych właściwości ☻hirudyna ma także zastosowanie przy magazynowaniu krwi do transfuzji
|