24. Ochrona kobiet i dzieci w sferze praw socjalnych

Standardy międzynarodowej ochrony praw społecznych, zgodnie z ogólną koncepcją praw czlowieka, oparte są o zasadę uniwersalizmu podmiotowego, tzn. są adresowane „do każdej osoby”

ale w sferze praw II generacji czytelny jest problem sytuacyjnego zróżnicowania jednostek, pojawiają się więc tutaj wybrane kategorie osób, dla których stwarza się dodatkowe formy zabezpieczeń

np. art. 25 ust. 2 PDPC - konieczność specjalnej opieki i pomocy dla matek i dzieci

bardziej szczegółowo - art. 10 ust. 2 i 3 MPPGSiK

wyjątkowo szczegółowo - konwencje MOP = nr 90, 138, 182 (dzieci) i 4, 41, 45, 89, 103, 183 (kobiety)

Ochrona dzieci i młodzieży

Art. 7 EKS: dzieci i młodzież podlegają odrębnemu reżimowi ochronnemu w warunkach pracy

i w związku z tym państwa-strony mają obowiązek wprowadzić kilka limitów wiekowych:

• ukończenie 15 lat stanowi minimalną granicę wiekową zatrudnienia (dopuszczalne wyjątki - przypadki pracy lekkiej, która nie zagraża zdrowiu, moralności i nauce dzieci)

• limitem wiekowym dla zatrudnienia do wykonywania pracy niebezpiecznej lub szkodliwej dla zdrowia powinno być ukończenie 18 lat (tak jest w zrewidowanej wersji EKS z 1996 r., w wersji z 1961 r. była mowa tylko o konieczności wprowadzenia wyraźnego limitu wieku, pozostawiając państwu w kwestii jego wysokości pewną swobodę)

• co do zasady zakazuje się zatrudniania w porze nocnej pracowników poniżej 18 r.ż. (wyjątek może dot. niektórych zawodów wyraźnie przewidzianych prawem krajowym)

W stosunku do pracowników niepełnoletnich powinno się stosować dodatkowe gwarancje ukierunkowane na ochronę zdrowia tych osób w warunkach pracy oraz realizację ich potrzeb edukacyjno-szkoleniowych:

• osoby poniżej 16 r.ż. powinny pracować w ograniczonym wymiarze godzin

• pracownicy poniżej 18 r.ż. powinni korzystać z przynajmniej czterotygodniowego płatnego urlopu rocznego (w oryginalnym tekście EKS była mowa o 3 tygodniach)

• należy zapewnić młodzieży pracującej prawo do słusznego wynagrodzenia oraz traktować czas spędzany na szkoleniu zawodowym podczas normalnych godzin pracy za część dnia roboczego

• obowiązkiem państwa jest zapewnienie regularnej kontroli medycznej dla osób zatrudnionych, które nie ukończyły 18 r.ż.

• należy stworzyć system ochrony przed wszelkiego typu niebezpieczeństwami fizycznymi i moralnymi, na jakie dzieci i młodzież mogłyby być narażone, w tym zwłaszcza w warunkach pracy

Art. 17 zrewidowanej EKS: dzieci i młodzież mają prawo do dorastania w środowisku, które sprzyja pełnemu rozwojowi ich osobowości oraz ich zdolności fizycznych i psychicznych

więc państwa zobowiązują się podjąć wszelkie niezbędne środki dla zapewniania:

• opieki, pomocy, edukacji oraz szkolenia stosownie do indywidualnych potrzeb (wyeksponowano tu prawo do bezpłatnej edukacji na poziomie podstawowym i średnim oraz potrzebę zachęcania do regularnego uczęszczania do szkół)

• ochrony przed zaniedbaniem, przemocą i wyzyskiem

• ochrony i specjalnej pomocy dla dzieci i młodzieży pozbawionej wsparcia ze strony rodziny

Ochrona kobiet pracujących

Art. 8 EKS - zasady ochrony kobiet pracujących

tytuł tego art. w zrewidowanej EKS podkreśla, że chodzi o prawa kobiet pracujących do ochrony macierzyństwa

wyeksponowano kwestię prawa do płatnych urlopów przed i po urodzeniu dziecka (EKS: co najmniej 12 tygodni, zrewidowana EKS: 14 tygodni)

Kolejno wprowadza się zasady:

• ochrony kobiet w ciąży przed wypowiedzeniem zatrudnienia aż do ukończenia urlopu macierzyńskiego

• zapewnienia matkom karmiącym czasu wolnego potrzebnego dla nakarmienia dziecka

• szczególnej regulacji prawnej dotyczącej możliwości zatrudniania w porze nocnej kobiet, które ostatnio urodziły dziecko oraz matek karmiących

• zakazu zatrudniania takich kobiet w kopalniach pod ziemią oraz przy wszelkiej innej pracy niebezpiecznej, szkodliwej dla zdrowia lub uciążliwej

• wprowadzenia stosownych środków ochrony praw kobiet zatrudnionych

1

1

---