WYKŁAD II
Czy brak miłości wpływa na rozwój fizyczny?
- XIII w. Fryderyk II - lubił testować swoje koncepcje teoretyczne, np., że istnieje wrodzona umiejętność posługiwania się językiem ojczystym nie ma potrzeby się go uczyć, gdyż dziecko opanuje język w sposób naturalny.
Kazał odebrać matkom dzieci po 2 tygodniu życia i oddać je opiekunkom, które miały je tylko karmić i przewijać = 0 słów i czułości --> dzieci zmarły -->
Wniosek „Dzieci nie mogą żyć bez pieszczot, radosnych słów i czułości matek”
- Rok 1760 „W domu podrzutków wszystkie dzieci są osowiałe a wiele z nich umiera ze smutku” „hiszpański duchowny”
Można sądzić, że umieralność większa, gdy dzieci nie mają czułości
- Rok 1915 - Lekarz z Baltimore - mimo właściwej opieki fizycznej 90% niemowląt przyjętych do sierocińca umiera w 1 roku życia. Mimo tego, że mają właściwą pomoc fizyczną. Nie zapominajmy, że był to okres wojenny, więc to on mógł spowodować tą śmiertelność
- Rok 1942 Nowy Jork, Jaki wpływ ma na dzieci zabranie ich z domu na długie leczenie do szpitala? Odp. Dzieci stają się apatyczne, łapią dużo infekcji, gorączka, tracą na wadze
jednak te objawy znikają, gdy dzieci wracają do domu
Lata 1935-1943 M.Ribble - charakterystyczne dolegliwości u hospitalizowanych dzieci to biegunki, zmniejszenie napięcia mięśniowego, brak apetytu
Wnioski: brak matki wyrządza szkody biologiczne i psychiczne.
Lata 40: 30% dzieci porzuconych przez matkę umiera w 1 roku życia
Rok 1972 Gardner - „cherlawe karły” - badał 6 cherlawych karłów (niski wzrost, niedowaga, opóźniony rozwój kości), a przy czym wszyscy pochodzili z rodzin bez miłości, zostało to wyjaśnione fizjologicznie:
Bez stymulacji psychicznej nieprawidłowo funkcjonuje przysadka mózgowa
Dzieci bez ciepła w rodzinie mniej śpią, a przysadka mózgowa najlepiej funkcjonuje podczas snu
- Rola przysadki mózgowej - wydzielanie hormonu wzrostu, = kiedy zaburzy się jej funkcjonowanie nie wydziela tego hormonu
Lata 80 (XX wieku) wykazano, że w sprzyjającym „ciepłym środowisku” dzieci rosną 20 cm na rok, zaś bez tego ciepła 6 cm na rok
POWTARZANIE: najpierw anegdotyczna obserwacja, potem rozwój obserwacji i powtarzanie wyników!
ZMIENNA ZALEŻNA - jest tym, co chcemy wyjaśnić (skutek) przy pomocy, której chcemy coś wyjaśnić, np. u Gardnera; rozwój fizyczny dziecka
ZMIENNA NIEZALEŻNA - jest tym, czym wyjaśniamy (przyczyna) dane zjawisko,
np. u Gardnera; brak czułości i miłości
Mediator - proces lub stan psychiczny pośredniczący między zmienną zależną i niezależną, np. u Gardnera praca przysadki mózgowej
Moderator - czynnik, który współdecyduje o wystąpieniu zależności, informuje o tym, kiedy (w jakich warunkach) zależność występuje (lub jest silniejsza bądź słabsza),
np. u Gardnera; brak snu
Problemy metodologiczne w Psychologii społecznej
1.Człowiek bada człowieka
- rola hipotezy badacza: w fazie planowania badania, jego realizacji, -
tzw. efekt ojcowski ( przywiązanie się do swojej teorii, bycie jej założycielem) , samospełniające się proroctwa - eksperyment Rosenthala, rozkalibrowanie się eksperymentatora
David Rosenthal
Badał rodziny szczurów od lat uczonych do poruszania się po labiryncie. Kiedyś pootwierały się klatki i szczury, które były uczone wymieszały się z nieuczonymi.
Jednak laborant „pozbierał” wymieszane szczury do klatek, a kolegom powiedział, że w klatce A są te lepsze, a w B te gorsze, głupsze. Zaczęto obserwować efekty treningów szczurów z obu grup i zachowania trenerów zadziałała hipoteza ojcowska, wiedzieli, że uczą szczury zdolne i mieli lepsze efekty, niż ci, którzy szczury rzekomo niezdolne. Te hipotetycznie uznane za zdolne - szybciej się uczyły, ale przyczyniło się do tego zachowanie trenerów, działali na zwiększenie prawdopodobieństwa spełnienia tej hipotezy i ćwiczyli więcej ze zwierzętami inne zachowanie wobec szczurów!
Rosenthal ruszył także z badaniami nad ludźmi „Pigmalion w Szkole” - można wykreować człowieka przez to, co innym ludziom się o nim powie
Zrobiono testy: ludzi o zbliżonych ilorazach inteligencji podzielono na 2 grupy - „zdolną” i „tępą”. Powiedziano to nauczycielom. Ci zdolni wypadali na koniec semestru znacznie lepiej niż tępi, mimo że poziom ich IQ był taki sam.
Jeżeli przywiążemy się do jakiejś hipotezy dużo łatwiej możemy ją spełnić
[Człowiek zmienia się pod wpływem etykietki, jaka zostanie do niego „przypięta”]
Rozkalibrowanie Eksperymentatora:
- im dłużej robimy badania, tym mniej wrażliwi jesteśmy na sygnały, po pewnym czasie wpadamy w rutynę i widzimy, to, co chcemy
- na egzaminie pierwsi studenci byli oceniani rzetelnie, ale następni byliby porównywalni z poprzednimi
Świadomość udziału w badaniu ( Hawthorne Study 1927), potrzeba, aby w badaniu wypaść jak najlepiej
- świadomość, że biorę udział w badaniu wpływa na wyniki
- świadomość, że jesteśmy poddawani zmianom w miejscu pracy powoduje większą motywację do zmobilizowania się
Diagnoza Przedsiębiorstw: Zadano sobie pytanie, co zrobić, aby zwiększyć wydajność pracy przedsiębiorstwa?
Podzielono ludzi pracujących w przedsiębiorstwie na 2 grupy:
-kontrolną
-eksperymentalną
Kontrolnej zmieniono godziny pracy, kolor ścian gdzie pracowali - okazało się, że to podnosiło wydajność u tych ludzi
Eksperymentalna - mieli ciągle podwyższoną wydajność, czuli się lepiej od kontrolnej, gdyż to oni zostali wybrani do eksperymentu
Co zrobić, aby badany nie odkrył hipotezy? Np?:
Scharter badał jak ludzie zachowują się w sytuacjach zagrożenia: ogłosił, że robi badanie nowego leku, ludzie się zgłaszali, ale badacz de facto badał zachowanie ludzi w poczekalni, np. pytał, czy wolą czekać sami czy może z kimś?
Ludzie na ogół wola czekać z innymi
Ma znaczenie kolejność urodzenia - jedynacy lub pierworodni ( często przez to, że są umiłowanymi dziećmi, rozpieszczonymi, a rodzice biegną do nich, gdy tylko zakiwają), czują potrzebę bycia z ludźmi
Samoselekcja osób badanych - różni ludzie inaczej będą wykonywać zadanie:
- studenci - są zainteresowani tematem, za dużo myślą, są za mało spontaniczni
- opłacani - mają specjalną motywację:, jeśli on mi płaci, to ja zgadnę hipotezę i będę się zachowywał zgodnie z nią)
TAK POWSTAJĄ SKRZYWIENIA
Ukryte wymagania sytuacji eksperymentalnej, rola miejsca, w których robi się badania:
- w ładnym laboratorium ludzie są bardziej chętni do pomocy, mniej agresywni niż w brzydkich pomieszczeniach, w brudnych pomieszczeniach ludzie częściej kłamią
--> psychologia środowiskowa,
Gdzie i jak badamy? Wpływa podświadomie na cel -> badany stara się temu sprostać
Specyficzny dobór osób badanych
Jak Zapobiegać artefaktom?
Artefakty - zmienna powstająca w wyniku badań empirycznych, zniekształcająca przedmiot badań, wnosząca do badań coś, co realnie nie istnieje, co jest następstwem np. błędnej metody badawczej
Zapobieganie:
- formułowanie i sprawdzanie hipotezy konkurencyjnej
- zmniejszanie u badanych lęku przed oceną
- stosowanie miar „dyskretnych”, czyli niewidocznych dla badanego,
Np. badanie dotyczące strachu przed lataniem, sposób np. ile whisky wypiją przed takim lotem nie wiedzą, że są badani
- maskowanie eksperymentu
- replikacje
Problemy etyczne!!
- człowiek jest często wprowadzany w błąd
- dowiaduje się o sobie nie zawsze miłych rzeczy
- można przeżywać napięcie związane z tym, co się robi w trakcie eksperymentu
Obowiązki badacza!
- zapewnić osobie badanej możliwość wycofania się z eksperymentu
- unikać procedur, które powodują cierpienia lub przykrości
- pytać o zgodę, a w przypadku osób niepełnoletnich - pytać rodziców
- szukać procedur alternatywnych do wprowadzania w błąd
- dokładnie wyjaśnia cel badania ( tzw. odkłamywanie)
Podstawowa reguła
Zawsze oblicz bilans zysków i strat: warto eksperymentować tylko wtedy, gdy sprawa jest ważna i może coś dać człowiekowi
„Psycholog ma obowiązek wykorzystywać swoje umiejętności badacza dla rozwoju wiedzy, zrozumienia człowieka, ale i polepszenia losu człowieka i ma też obligacje wobec społeczeństwa, nie tylko wobec jednostek”
Aronson, E
W Psychologii społecznej są teorie różnego zasięgu:
- makroteorie - ogólnie, próbują się odnieść do każdej działki w psychologii społecznej)
- średni zasięg (np. agresja)
- mikrozasięg - ( zachowanie w sytuacji nowości)
Teorie o średnim/małym zasięgu próbują wyjaśnić 1 zachowanie lub klasę zachowań.
Perspektywa motywacyjna:
Teorie, które odpowiadają na pytania:
- co skłania nas do działania?
- jakie są motywy, kiedy się uruchamiają?
- skąd się biorą emocje?
Perspektywa uczenia się:
- zachowania są wyznaczone przeszłymi doświadczeniami; są rezultatem uczenia się na podstawie doświadczeń:
Własnych Cudzych
warunkowanie klasyczne
warunkowanie instrumentalne
Warunkowanie klasyczne - uczenie się znaczenia pierwotnie obojętnego bodźca, który poprzedza jakiś bodziec ważny bezwarunkowo
Warunkowanie sprawcze - uczenie się znaczenia pierwotnie obojętnej reakcji, dzięki temu, że po niej pojawia się jakiś pożądany stan rzeczy, albo, że unikniemy niepożądanego (jak się pali wezmę rękę żeby się nie spalić)
Perspektywa poznawcza: teoretyzowanie, że:
- to, co człowiek czuje, myśli, jak się zachowuje zależy od procesów przetwarzania (informacji, które do nas docierają)
- od tego, jak rozumie sytuację i uczestniczących w niej ludzi
- sposób interpretacji zależy od posiadanej już wiedzy i od tego, jakie jej treści/elementy są aktywizowane
Perspektywa kulturowa (społeczno - kulturowa)
- Człowiek - wytwór socjalizacji w konkretnej grupie społecznej, która zanurzona jest w kulturze. Jednostka utożsamia się z normami grupy, robi to, czego grupa od niej oczekuje, aby uzyskać szacunek otoczenia i pozytywną samoocenę.
SOCJALIZACJA - wrastanie w społeczeństwo, - które jest zakorzenione w jakieś kulturze, człowiek konformizuje się z nią, wpada pod jej wpływ
Perspektywa ewolucjonistyczna:
- Zachowanie jest skutkiem przeszłości, ale nie tylko jako jednostki, ale także gatunku. Np. lęk przed wężami lub obcymi = efekt tego, że nasi przodkowie, którzy kiedyś doświadczali tych lęków mieli większe szanse propagacji (rozprzestrzeniania się) swych genów
Dwie podstawowe różnice:
- Co jest wymiarem działań człowieka?
- W jakim stopniu człowiek jest wolny?
Człowiek jest wolny tylko w podejściu poznawczym, w Psychoanalizie jest popędem swoich instynktów