Projektowanie Systemów Informatycznych

Typologia Systemów Informatycznych

WPROWADZENIE

Poznanie typologii systemów informatycznych daje ich użytkownikowi obraz zakresu i możliwości różnych typów systemów.

Podstawowe kryteria klasyfikacji systemów informatycznych to:

1. kryterium zastosowań (rys.1),

2. kryterium rodzaju technologii przetwarzania (rys.2),

3. kryterium sprzętowe.

KRYTERIUM ZASTOSOWAŃ

Rodzaj zaspokajanych potrzeb

Systemy obliczeń naukowych, technicznych, zawodowych

Są związane z działalnością zawodową użytkownika (np. ekonomista, lekarz). Służą do wykonywania powtarzalnych obliczeń. Nastąpił rozwój tych systemów od lokalnych, dostępnych dla jednego użytkownika, do zdalnych, wielodostępnych, pracujących jednocześnie dla wielu użytkowników.

Systemy przetwarzania danych gospodarczych

Wspierają procesy zarządzania w organizacjach gospodarczych. Masowość danych źródłowych, informacji przechowywanych oraz informacji wynikowych stwarza zapotrzebowanie szczególnie na zasoby pamięciowe.

Systemy sterowania procesami technologicznymi

Stosowane w procesach zautomatyzowanych, wymagają sprzętu mogącego na bieżąco przetwarzać informacje napływające z procesu technologicznego. Muszą też być wyposażone w urządzenia pomiarowe i kontrolne oraz urządzenia wykonujące operacje technologiczne sterowane przez komputer.

Systemy wyszukiwania informacji

Wiążą się z koniecznością efektywnego wykorzystania zasobów informacyjnych instytucji takich jak na przykład biblioteki. Klasyfikuje się odpowiednio zasoby informacyjne, organizuje się w odpowiednie zbiory, tworzy się skuteczne algorytmy wyszukiwania informacji. Również potrzebne są duże zasoby pamięciowe.

Systemy dydaktyki komputerowej

Komputer staje się pomocny w procesie nauczania właściwego, testowania postępów nauczania, dostarczania informacji uczącemu się, rejestrowania postępów.

Systemy sztucznej inteligencji

Do podstawowych zagadnień, którymi zajmuje się sztuczna inteligencja należą:

• rozpoznawanie informacji (rozumienie języków, rozpoznawanie obrazów, mowy),

• badanie struktur rozwiązywania zadań,

• uczenie się i stosowanie zdobytej wiedzy w nowych sytuacjach.

Zakres pełnionych funkcji

Systemy ewidencyjne

Najprostsza forma zastosowań komputerów. Usprawniają funkcjonowanie urządzeń ewidencyjnych w wybranej dziedzinie działalności obiektu gospodarczego. Generują też zestawienia informacji wynikowych.

Systemy informowania

Rozwijają się na podstawie systemów ewidencyjnych. Selekcjonują i adresują informacje wynikowe na potrzeby różnych użytkowników systemu.

Rys.1. Klasyfikacja systemów informatycznych ze względu na kryterium zastosowań.

Systemy regulacyjne

Generują proste elementy decyzji, oparte na informacjach systemu. Komputer emituje proste decyzje, gdy sytuacja decyzyjna posiada tylko jedno rozwiązanie.

Systemy wspomagania decyzji (SWD)

Pomagają podejmującemu decyzje używać danych i modeli do rozwiązywania problemów. Łączą cechy systemów zarządzania informacjami, nauki zarządzania i badań operacyjnych. SWD nie umożliwia rozwiązania złożonych problemów.

Szczebel zarządzania

Systemy obiektowe

Obejmują poszczególne dziedziny działalności obiektu gospodarczego. Ich zróżnicowanie jest największe, ponieważ wynika z różnorodności form własności (jednostki państwowe, prywatne, spółdzielcze, samorządowe itd.), zakresów działania (produkcja, obrót towarowy, ubezpieczenia, usługi itd.), wielkości, rozproszenia.

Systemy terenowe

Obejmują obszar regionu (lub innej struktury geograficznej, administracyjnej czy gospodarczej), lub wspomagają informacyjnie poszczególne działy, sektory, gałęzie czy branże (np. bankowość, ubezpieczenia, ewidencja statystyczna itp.).

Systemy państwowe (centralne)

Wspierają wybrane funkcje działalności państwa. Do najbardziej zaawansowanych zalicza się PESEL (system ewidencji ludności) oraz SPIS (system informatyczny statystyki państwowej).

Zakres systemu

Systemy odcinkowe

Stanowią autonomiczne, skomputeryzowane dziedziny obiektu. Kilka systemów w jednym obiekcie zastosowań tworzy system wielotematyczny, który charakteryzuje się nikłymi powiązaniami między podsystemami.

Systemy bazowe

Obejmują podstawowe dziedziny działalności obiektu, umożliwiające rozbudowę spójnego systemu, czyli bazę systemu.

Poziom integralności systemu

Systemy kompleksowe

W sposób zupełny wyczerpują swym zasięgiem tematycznym cały wspomagany obszar. Sytuacja taka jest typowa dla systemów wspomagających dobrze ustrukturalizowane procesy gospodarcze w przedsiębiorstwach takie jak gospodarka magazynowa czy sprzedaż.

Systemy zintegrowane

Systemy połączone tak, że:

• dane źródłowe aktualizujące kartoteki są wprowadzane tylko raz, a mimo to wszystkie kartoteki zostaną nimi zaktualizowane,

• buduje się wspólną kartotekę dla różnych dziedzin tematycznych (bank danych).

KRYTERIUM TECHNOLOGICZNE

Organizacja spływu danych źródłowych

Można wyróżnić dwa ich strumienie: bieżący i akumulacyjny. W systemie bieżącym informacje spływają losowo, w dowolnej chwili i są natychmiast przekazywane do przetwarzania (systemy przetwarzania na bieżąco). W systemie akumulacyjnym dane są gromadzone w partie i przetwarzane okresowo (systemy przetwarzania wsadowo partiowego).

Sposób przesyłania danych

Systemy informatyczne oparte na:

Tradycyjnym transporcie

Systemy lokalne, ponieważ wprowadzanie danych odbywa się w miejscu lokalizacji jednostki centralnej,

Transmisji danych

Systemy zdalne.

Sposób dostępu do komputera

Systemy o indywidualnym dostępie

Komputera można używać tylko w ośrodku obliczeniowym,

Systemy wielodostępne

Wielu użytkowników może jednocześnie korzystać z komputera.

Sposób organizacji i dostępu do zbiorów danych

Systemy scentralizowane

Systemy zdecentralizowane

Sposób wprowadzania i wyprowadzania danych

Systemy o dostępie natychmiastowym (in-line)

Inaczej nazywane swobodnym wprowadzaniem danych. Przetwarzanie następuje natychmiast po powstaniu informacji źródłowej, zwrotnie również są transmitowane wyniki

Systemy o dostępie bezpośrednim (on-line)

Na wejściu następuje akumulacja danych, a na wyjściu akumulacja wyników.

Systemy o dostępie pośrednim (off-line)

Następuje rejestracja danych na nośnikach maszynowych i ich transmisja do ośrodka obliczeniowego, a także różnica w czasie powstawania i przetwarzania danych.

Rys.2. Klasyfikacja systemów informatycznych według kryterium technologicznego.

KRYTERIUM SPRZĘTOWE

Podział zasobów komputerów

Systemy jednokrotne

Zasoby komputera są niepodzielne, w danym momencie przydzielone jednemu użytkownikowi.

Systemy wielokrotne

Występuje podział czasu, podział pamięci, wieloprogramowość, jednocześnie z zasobów komputera może korzystać wielu użytkowników.

Współpraca komputerów

Systemy jednokomputerowe

Do których zalicza się także systemy wielodostępne oparte na pracy jednej jednostki centralnej.

Systemy wielomaszynowe

Pracujące na zasadach równości, nadrzędności lub podrzędności.

Sieci komputerowe

Czyli systemy wielomaszynowe z własnymi systemami przesyłania informacji.

BIBLIOGRAFIA:

• „Informatyka w zarządzaniu. Metody i systemy” E. Kolbusz, A. Nowakowski Wydawnictwo Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu

• „Informatyka ekonomiczna” pod redakcją E. Niedzielskiej

Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu

• „Systemy informacyjne biznesu” H. Sroka, J. Kisielnicki

Agencja Wydawnicza Placet

• „Informatyka w zarządzaniu” praca zbiorowa pod red. T. Wierzbickiego

PWN

KRYTERIUM ZASTOSOWAŃ

Rodzaj

zaspokajanych

potrzeb

Zakres

funkcji

Szczebel

zarządzania

Zakres

systemu

Poziom

integralności

Systemy obliczeń

naukowo-

-technicznych

Systemy przetwa-

rzania danych

gospodarczych

Systemy

sterowania

Systemy

wyszukiwania

Systemy wspierania

dydaktyki

Systemy

sztucznej inteligencji

Systemy ewidencyjne

Systemy informowania

Systemy regulacyjne

Systemy wspo-magania decyzji

Systemy obiektowe

Systemy terenowe

Systemy państwowe

Systemy odcinkowe

Systemy wielotematyczne

Systemy bazowe

Systemy kompleksowe

Systemy zintegrowane

KRYTERIUM TECHNOLOGICZNE

Sposób

dostępu do

komputera

Sposób

organizacji zbiorów

Sposób wprowa-

dzania i wyprowa-

dzania danych

Sposób przesyłania

danych

Organizacja spływu

danych

Systemy o dostępie natychmiastowym

(in-line)

Systemy o dostępie bezpośrednim

(on-line)

Systemy o dostępie pośrednim

(off-line)

Systemy

transmisji

danych

Systemy

wsadowo

partiowe

Systemy przetwarzania

na bieżąco

Tradycyjny

transport

Systemy zdecentralizowane

Systemy scentralizowane

Systemy wielodostępne

Indywidualny

dostęp

---