Karolina Lupa

Emocje niespójne z celem (negatywne) i spójne z celem (pozytywne)

Rozróżnienie na emocje spójne i niespójne z celem wprowadził Lazarus (1991). Emocje spójne z celem ułatwiają osiągnięcie wyznaczonych sobie celów emocje niespójne z celem to takie, które w tym przeszkadzają.

Emocje niespójne z celem (negatywne)

Pesymizm a depresja.

Aspekt biologiczny;

- Badania wskazują na genetyczne uwarunkowanie depresji. U osób cierpiących na depresje stwierdza się większą aktywność elektryczną prawej półkuli.

- Depresja typu A, niedobór katecholamin; nadmiar norepinefryny i dopaminy prowadzi do stanów maniakalnych, a ich niedobór prowadzi do stanu depresji. Depresja typu B, niedobór indolaminy: dużą rolę w powstawaniu depresji odgrywa niedobór serotoniny. Buck wyróżnia 2 rodzaje depresji: wynikające z niezdolności sprostowania wyzwaniom środowiska (depresja typu A) oraz z niezdolności sprostowania wymogom otoczenia społecznego (depresja typu B).

- dwa systemy afektywne wg Bucka: afekt samolubny oraz afekt prospołeczny. Aby gatunek ludzki przetrwał musimy działać zarówno samolubnie jak i prospołecznie. Depresja jest afektem negatywnym wynikającym z niezdolności zaspokojenia oczekiwań społecznych.

- Działanie Prozacu - obecnie uważanego za podstawowy lek przeciwdepresyjny, dostarczyło dowodów na to, że serotonina jest podstawowym regulatorem nastroju, a jej brak prowadzi do depresji. Dzięki temu możemy dobierać leki w zależności od skutku jaki chcemy uzyskać (dozować dawki serotoniny oraz dopaminy). Stwierdzono także duży związek stresu z depresją.

Wyuczony składnik depresji;

-Badania Seligmana dowodzą, że ludzie oraz zwierzęta, kiedy nie mają możności sprawowania kontroli nad daną sytuacją (nieprzyjemnym bodźcem) i nie są w stanie owej sytuacji uniknąć, popadają w stan wyuczonej bezradności, co charakteryzuje się brakiem podejmowania jakichkolwiek działań w celu zmniejszenia lub uniknięcia nieprzyjemnej sytuacji. Osoby bezradne nie wierzą, aby ich reakcja miała jakikolwiek wpływ na przebieg zdarzeń. Badania Hiroto nad wyuczoną bezradnością u ludzi pokazały, że osoby o zewnętrznym umiejscowieniu źródła kontroli przejawiają większą bezradność. Możliwe jest jednak uodparnianie bezradność, poprzez pokazanie ludziom, że mają wpływ na przebieg danego zdarzenia.

Poznawczy składnik depresji;

- Podatność na depresję zależy od stylów wyjaśniania, różnicowanych pod względem trwałości, stopnia uogólnienia sytuacji oraz osobistej odpowiedzialności za sytuację. 1) trwałość. 2) stopień uogólnienia. 3) Personalizacja: wewnętrzne i zewnętrzne umiejscowienie kontroli

- Liczne badania wskazują na duży związek pesymizmu z depresją. Obecnie najlepszym sposobem na leczenie depresji jest łączenie terapii farmakologicznej z nauką optymistycznego myślenia. W badaniach zaobserwowano także, zły wpływ usposobienia pesymistycznego na zdrowie.

- Teoria depresji Becka; decydującym powodem pojawienia się depresji jest negatywny sposób myślenia, postrzeganie teraźniejszości i przyszłości w ponurych barwach. Cztery podstawowe zniekształcenia poznawcze, jakie przejawiają osoby z depresją poprzez postrzeganie siebie w złym świetle: 1) przesada, 2) myślenie dychotomiczne, 3) wybiórcze wyciąganie wniosków, 4) uogólnianie. Beck wyróżnia dwa rodzaje osób, które popadają w depresję po negatywnym doświadczeniu: osoby autonomiczne (motywowane potrzebą niezależnych osiągnięć, ruchliwości oraz samotnych przyjemności) oraz osoby socjotropiczne (motywowane potrzeba dobrych kontaktów, akceptacji ze strony innych).

- Perfekcjonizm a depresja; perfekcjonizm związany jest silnie z objawami depresji oraz lękowymi. Perfekcjoniści przejawiają się również silnymi skłonnościami do rozpamiętywania.

Depresja a terapia poznawcza - sześć działań, dzięki którym można zapanować nad swoimi myślami:

1. Naucz się rozpoznawać destrukcyjne myśli automatycznie. Myśli automatyczne to takie, które wypowiadamy w duchu, sami do siebie. Często bywają one destrukcyjne.

2. Naucz się przeciwstawiać destrukcyjnym automatycznym myślą.

3. Naucz się unikać destrukcyjnych wyjaśnień,

4. Naucz się odrywać od przygnębiających myśli

5. Naucz się tworzyć wypowiedzi na swój temat mniej ograniczające zdolność przeżywania satysfakcji.

6. Spraw, aby Twój dialog wewnętrzny był skierowany na proces.

Emocje spójne z celem (pozytywne)

Najoczywistszym przykładem emocji pozytywnych jest szczęście, wg Lazarusa, efekt znacznych postępów na drodze do celu.

Szczęście a radzenie sobie ze stresem .

Aspekt biologiczny;

- w badaniach nad reakcjami na trudne sytuacje (paradygmat unikania) stwierdzono, że gdy następuje uczenie się, stres znacznie się obniża. W fazie uczenia wraz z obniżeniem się poziomu epinefryny spada poziom pobudzenia, utrzymuje się natomiast wysoki poziom norepinefryny. Badanie te potwierdziły, iż w większości naszych interakcji poruszamy się między biegunami strachu i szczęścia.

Uczenie się oraz składnik poznawczy;

- poczucie własnej skuteczności (Bandura) -> zagrożenie, któremu towarzyszy potrzeba radzenia sobie, staje się mniej stresujące. Jeśli potrafisz radzić sobie w różnych sytuacjach, mniej boisz się następnych zadań. Umiejętność radzenia sobie daje satysfakcję.

Niepewność a radzenie sobie

Aspekt biologiczny;

-Teoria Schildkraut i Kety; w warunkach niepewności wzrasta poziom epinefryny, natomiast poziom norepinefryny wzrasta w stanach złości i agresji. Wzmożone wydzielanie tych substancji może być reakcją adaptacyjną na dana sytuację.

-behawioralne radzenie sobie (zachowania zaradcze) - ludzie reagują na niepewną sytuacje starając się uczynić ją bardziej czytelną, poprzez wzmożone wydzielanie norepinefryny następuje poprawa nastroju.

Uczenie się/aspekt poznawczy;

- możliwość kontrolowania zagrożeń jest potężnym źródłem motywacji, a niezdolność do sprawowania kontroli w sytuacjach zagrożenia- źródłem silnego stresu.

- Czynniki poznawcze wpływają na naszą motywacje i emocję. Jeśli odnajdziemy w sytuacji pozytywne aspekty, towarzyszyć nam będą pozytywne emocje

-Gilvoich i Medvec; działania należy podjąć w odpowiednim momencie, jeśli ich nie podejmujemy później zazwyczaj tego żałujemy. Żal z powodu zaprzepaszczonych okazji jest bardzo dokuczliwy.

Dlaczego lubimy dreszczyk emocji, czyli motywacja do podejmowania ryzyka.

Interakcja czynników biologicznych, związanych z uczeniem się i poznawczych;

- sporty ekstremalne(„ wywołujące dreszczyk emocji”) wzmagają wydzielanie nor epinefryny i epinefryny (Zuckerman). Ludzie uprawiający takie sporty, mówią o pojawiającym się, w sytuacjach ryzykownych, stanie euforii.

-Teoria Schachtera i Singera (1962); wzrostowi pobudzenia towarzyszy wzrost intensywności przeżywanych emocji. Miłośnicy mocnych wrażeń uczą się wykorzystywać strach aby podnieść poziom pobudzenia, dzięki czemu odczuwają stan euforii. Słabym punktem teorii jest to , że nie uwzględnia ona całej złożoności emocji jak strach i lęk. Wynika z niej, że każdy może pozbyć się składnika poznawczego lęku, wykorzystują swoje zdolności zaradcze.

Optymizm i nadzieja.

Aspekt biologiczny;

- Lionel Tiger (1985); wykształcenie się postawy optymistycznej jako korzystne adaptacyjnie z perspektywy ewolucji. Pomoc w przetrwaniu trudnych chwil. Endorfiny, wydzielane kiedy zostajemy zranieni, łagodzą ból i wywołują uczucie euforii. Odczuwanie takich emocji po zranieniu się wzmacniało chęć polowania w przyszłości, co okazało się korzystne adaptacyjnie dla naszych przodków.

- użyteczność optymizmu w obliczu trudności i komplikacji. Sprawia on, że zwracamy się ku naszemu otoczeniu w poszukiwaniu potrzebnych nam zasobów. Jest emocją pozytywną i aktywną, towarzyszy mu wydzielanie różnych substancji chemicznych w tym serotoniny - hormonu szczęścia. Jest to również uczucie prospołeczne.

Uczenie się/składnik poznawczy;

-optymizm jako wyuczony styl myślenia; Seligman (1990)- optymizm efektem stylu wyjaśniania: optymista traktuje komplikacje, porażki i przeszkody jako: 1) przejściowe, 2) wynikające z konkretnej sytuacji, 3) spowodowane czynnikami zewnętrznymi. Nadzieja, również przyjmuje specyficzny styl wyjaśniania, w którym: 1) problemy mają charakter przejściowy 2) są wynikiem konkretnej sytuacji. Argumenty przemawiające za teorią Seligmana; optymizm wpływa pozytywnie na sukcesy w sprzedaży oraz sukcesy w nauce. Ponadto stwierdzono, że pesymizm oraz dramaty życiowe wpływają negatywnie na depresję oraz osiągnięcia intelektualne.

Rola wczesnych doświadczeń; pojęcie przywiązania (więzi).

Aspekt biologiczny;

-Buck (1999); dwie, fundamentalne motywacje dotyczące sfery kontaktów międzyludzkich wynikające z więzi oraz wyrastające z potrzeby dostosowania się do grupy: 1) potrzeba spełniania lub przekraczania oczekiwań, 2) potrzeba bycia kochanym. Są to motywy społeczne, najsilniejsze z wszystkich motywów, decydują o elastyczności ludzkiego zachowania. Teoria więzi opiera się na założenia, że bezpieczna więź łagodzi lęk.

Uczenie się/składnik poznawczy;

- Chisholm (1996); możliwe przyczyny, dlaczego nie wszyscy rodzice tworzą bezpieczną więź swoim dzieciom: 1) brak zasobów 2) Zła strategia doboru partnera.

-Trzy style przywiązania, czyli co się dzieje jeśli zabraknie poczucia bezpiecznej więzi?;

- więź u dzieci: 1) Styl bezpieczny; matka wykazuje wrażliwość na potrzebę kontaktu dziecka - w dziecku kształtuje się poczucie bezpieczeństwa . 2) Styl lękowo-ambiwalentny; matka niekonsekwentnie reaguje na potrzebę kontaktu dziecka, czasami ją ignorując, a czasami narzucając się mu ze swoimi uczuciami. 3) Styl unikający; matka unika dziecka i ignoruje jego potrzebę kontaktu. - Więź u dorosłych; potrzeba więzi u dzieci jako prototyp potrzeby więzi u dorosłych. Więź bezpieczna; większe zainteresowanie swoją pracą oraz czerpanie z niej satysfakcji, brak lęku przed oceną. Więź lękowo-ambiwalentna; praca jako źródło akceptacji, częste wrażenie braku akceptacji, potrzeba pracy z innymi ludźmi. Więź o stylu unikającym; praca jako ucieczka przed niechcianymi kontaktami społecznymi.

-system wsparcia społecznego a zdrowie: silne wsparcie społeczne, w najbliższej rodzinie lub społeczności, pomaga szybciej podnieść się gdy pojawią się trudności.

-McClelland (1989); ludzie mający dobre oparcie w systemach wsparcia społecznego cieszą się lepszym zdrowiem, oraz dobrym samopoczuciem.

-Więź, przynależność i wiara: Mayers (2000); ludzie o silnie rozwiniętej duchowość (np. wierzący w Boga) są szczęśliwsi. Jedną z przyczyn, dlaczego ludzie wierzący w Boga uważają się za szczęśliwych jest wsparcie wspólnoty religijnej. Wiara zaspokaja istotne ludzkie potrzeby, w tym potrzebę sensu i celu życia.

Jak być szczęśliwym? =)

1. Dbaj o związki z rodziną, te bliższe i te dalsze. (Buss)

2. Pogłębiaj przyjaźnie. (Tobby i Cosmides)

3. Osłabiaj w sobie zachowanie rywalizacyjne, rozbudowuj zaś gotowość do współpracy.

4. Dbaj o zaspokojenie podstawowych potrzeb.

Jak stać się optymistą? Metoda ABCDE.

Metoda ta ma pomóc ludziom myśleć bardziej właściwie gdy napotkają na trudności. Opracowana przez Seligmana i współpracowników, na podstawie koncepcji i badań Alberta Ellisa. Na metodę składają się dwa etapy: 1) Rozpoznawanie trudności - A. (Trudnościami są przeciwności losu oraz komplikacje na które napotykamy), przekonań - B (przekonania wyłaniają się z interpretacji przeciwności), i konsekwencji - C (uczucia, jakie powstają w wyniku interpretacji przeciwności) [ przeciwność A -> przekonanie B ->konsekwencje(uczucia) C]. 2) Oderwanie uwagi oraz wewnętrzna dyskusja - D , oraz energetyzacja - E ( próba podsumowania swoich myśli i działań oraz zaplanowania dalszych kroków. Należy zostawić przykre doświadczenia za sobą i „zamknąć ten rozdział”

---