I. Plan: 
A. Wst�p:
\"By� czy mie�\" - problem cz�owieka ery nieograniczonej
konsumpcji.
B. Rozwini�cie:
1. Dylemat moralny, a wsp�czesne spo�ecze�stwo.
2. �ycie ludzkie i jego wymagania, a d��enie do luksusu.
3. �wiat dla cz�owieka wsp�czesnego i rola ludzkiej
egzystencji.
4. \"By�\" - cz�owiek, a otoczenie.
5. \"Mie�\" - cz�owiek, a wyobra�enie o samym sobie.
C. Zako�czenie:
1. Posiadanie jako element prywatno�ci i celu cz�owieka.
2. Realna gro�ba zniszczenia sfery duchowej cz�owieka.
II.
\"By� czy mie�\" - pytanie, kt�re chyba po raz pierwszy tak silnie zosta�o zaakcentowane w�a�nie dzi�, pod koniec dwudziestego wieku. Oddaje ono ca�� g��bie problem�w cz�owieka naszej ery. Przed podj�ciem dyskusji na ten temat, nale�y zastanowi� si�, co jest przyczyn�, �e pytanie to, dotyczy ka�dego bez wyj�tku cz�owieka �wiata \"kultury zachodu\". Dlaczego tak si� dzieje, �e cz�owiek, �yj�cy w�a�nie w centrum Europy, boi si� jasno i otwarcie powiedzie� - \"chc� mie�, nie wa�ne kim jestem i kim si� stan�\". Prawda jest szokuj�ca. Wystarczy si�gn�� do rocznika statystycznego - konsumpcja w krajach europejskich i bogatych pa�stwach �wiata znacznie przekracza zapotrzebowanie ludno�ci tych kraj�w. To ona jest przyczyn� problemu, kt�ry przejawia si� zagubieniem warto�ci intelektualnych, kosztem masowego podporz�dkowania jednostki wobec kultu przedmiotu. Koniec wieku XIX i pocz�tek XX przyni�s� ludzko�ci, er� przemys�u masowego, ci�g�ego obni�ania koszt�w produkcji i unifikacj� i jednolito�� samego przedmiotu, kt�ry stawa� si�, z jednej strony ci�gle doskonalszy jako�ciowo, z drugiej za� nieodr�nialny od innego. Przedmiot, kt�ry do tej pory, posiada� co�, co nazwa�bym \"dusz�\", poniewa� rzemie�lnik wk�ada� w jego produkcj� nie tylko sw�j czas i wysi�ek, ale by� z nim zwi�zany, czym� na kszta�t wi�zi nawet uczuciowej, sta� si� zupe�nie bezpodmiotowy. Nie ma ju� produkcji rzemie�lniczej. Automat produkuje kolejny, seryjny model samochodu, swetra, dzbanka (by� mo�e to jest powodem sentymentu do starych przedmiot�w). Przedmiot kupowany w sklepie nie posiada warto�ci \"duchowej\", trudniej si� do niego jest przywi�za�, wszystko staje si� jednorazowe, do wyrzucenia. To z kolei rodzi inne zjawisko, a mianowicie kult pieni�dza.

Cz�owiek XX wieku to jednostka bardzo rozdwojona. Mam tu na my�li dwa aspekty �ycia we wsp�czesnym spo�ecze�stwie, kt�re tak�e mo�e by� oskar�one o sprzyjanie tworzenia \"ludzi - portfeli\", a na pewno o kreowanie i popieranie modelu konsumpcyjnego �ycia. Jednostka ludzka w dzisiejszym spo�ecze�stwie ma rozleg�e prawa, kt�re daj� bardzo du�e poczucie pseudowolno�ci. Demokracja jest systemem, kt�ry doskonale zapewnia spektakularne poczucie wsp�rz�dzenia swoim pa�stwem, a wi�c kierowania ca�ym spo�ecze�stwem. Cz�owiek czuje si� jak w�adca, kiedy w czasie kampanii wyborczych padaj� slogany podkre�laj�ce s�owo \"Ty\". Cz�owiek dzisiejszy ma ogromne poczucie prywatno�ci. Nikt nie jest mu w stanie zabroni�, by posiada�, by mia�. W my�l zasady \"szlachcic na zagrodzie r�wny wojewodzie\" tworzy w�asne \"miniaturowe pa�stewko\", otacza si� stert� automatycznie wyprodukowanych, bezwarto�ciowych duchowo przedmiot�w, dzi�ki kt�rym staje si� ich panem i w�adc�. Wydaje mu si�, �e jest ich jedynym panem i za wszelk� cen� usi�uje nie dostrzega� tego, �e obok niego setki ludzi post�puje tak samo. Powoli staje si� poddanym tych�e przedmiot�w. Nie jest w stanie bez nich �y� - bo one daj� mu w�adz�. I tak toczy si� dramat ka�dego cz�owieka, kt�ry staje si� i kr�lem, i poddanym jednocze�nie. Ca�e to przekonanie staje si� iluzj�, gdy u�wiadomimy sobie, �e wszystko to jest jedynie pozorem prawdziwej wolno�ci, gdy� ca�o�ci� steruje jedynie nieokie�znana ch�� posiadania, a ca�o�� stosunk�w mi�dzyludzkich opiera si� na zimnej kalkulacji. Przejawy bezinteresowno�ci s� t�pione ju� w zarodku, gdy� mog�yby zachwia� mistern� r�wnowag�. Kiedy nawet co� takiego si� stanie, to najcz�ciej kr�ci si� o tym film, aby pokaza� \"tak si� powinno robi�\", aby wyt�umaczy� si� z tego, �e sami nic nie robimy, albo te� traktuje si� tego cz�owieka jako indywiduum i zamyka go w \"klatce\" oboj�tno�ci. Spo�ecze�stwo nie jest wolne, stwarza jedynie mit o w�asnych zas�ugach dla jednostki.

Ka�dy teraz b�dzie si� usprawiedliwia�, �e on nie, on si� temu nie podaje, jest z boku. B��d. To jest w�a�nie umiej�tne propagowanie tych idea��w pseudowolno�ci. Kto� kto zrozumie, �e w�a�nie takim cz�owiekiem jest i odwa�nie si� do tego przyzna - on wyzwoli si� z konwenans�w, i b�dzie w stanie naprawd� zrozumie� \"czy by�, czy mi��\". Dlatego nale�y od razu powiedzie� - tacy jeste�my, taka jest ludzka natura. To, �e cz�owiek chce posiada� nie jest niczym nowym. Kiedy tysi�ce lat temu pierwotni ludzie po raz pierwszy zrozumieli czym jest posiadanie (Na marginesie nale�y zaznaczy�, �e w�a�nie pierwsi ludzie zostali odr�nieni od ma�p cz�ekokszta�tnych wg. teorii Darwina, kiedy raz u�yte narz�dzie, nie wyrzucili, lecz pozostawili by pos�u�y� si� nim jeszcze raz), od tej pory ka�dy cz�owiek co� mia�. Z czasem przypisywa� przedmiotom moce magiczne. St�d wzi�y si� talizmany, kt�re mia�y dawa� szcz�cie, tylko dla tego kto je posiada�. Pierwotne religie bazowa�y na przedmiocie, kt�ry symbolizowa� b�stwo i nale�a� do okre�lonej grupy spo�ecznej. I tak rozwia�a si� historia. Ludzie zacz�li walczy� aby posi���, aby dosta�, aby mie�. I tak do chwili obecnej toczy si� walka , by mie� jak najwi�cej, nie ma specjalnego znaczenia, czy akurat jest to potrzebne. Niekt�rzy stan nadmiernego posiadania nazywaj� luksusem. Lecz s�owo to ma zbyt pozytywne, przynajmniej dla wsp�czesnego cz�owieka, zabarwienie. Do tej pory m�wi�em g��wnie o przedmiotach, ale cz�owiek jest zbyt pomys�owy, by ograniczy� sw� ch�� posiadania jedynie do przedmiot�w. Dlaczego by nie mo�na posiada� innych ludzi (patrz: niewolnictwo), posiada� w�adzy nad nimi (czyt.: polityka), kr�powa� im umys�y (propaganda). Wydaje si�, �e tylko jedno niechc�cy gubi si� podczas wymieniania co chcieliby�my - to rozum i my�lenie. By� cz�owiek, kt�ry jednak chcia� m�dro�ci - nazywa� si� Salomon i ca�e wydarzenie opisane jest w Biblii w Drugiej Ksi�dze Kronik (2 Krn - 1) - B�g obdarowuje go nie tylko m�dro�ci�, ale r�wnie� bogactwami. �wiadczy to o tym, �e by posiada� trzeba nie tylko chcie�, ale r�wnie� umie� wybra� m�dro��, o czym cz�sto si� zapomina. M�dro�� opiera si� na my�leniu, a st�d ju� nie daleko do maksymy \"my�l� wi�c jestem\". Cz�owiek zapomina, b�d�c cz�ci� spo�ecze�stwa, �e nale�y my�le�, by nie zagubi� w�asnego bytu. Wsp�lnota, zw�aszcza wsp�czesna \"zwalnia\" cz�sto z my�lenia, kto� inny podejmuje decyzj�, kto� inny martwi si� z mnie, ja tylko �yje. Lecz c� to jest - to ma by� �ycie - przecie� �ycie wymaga odpowiedzialno�ci za samego siebie, tymczasem tajemnicza si�a pozbawia nas cz�sto prawa do odpowiedzialno�ci, zrzucaj�c win� na \"obiektywne trudno�ci...\".

�wiat si� zmienia bardzo dynamicznie i niestety, co trzeba ze smutkiem stwierdzi�, ludzie nigdy ju� nie \"dorosn�\" do sytuacji. Kiedy jeste�my zwolnieni z odpowiedzialno�ci, kiedy wytwory naszych umys��w, podejmuj� za nas decyzj�, kiedy one zaczynaj� naprawd� my�le�, cz�owiek przestaje, zanika u nas w�a�nie mo�liwo�� swobodnego my�lenia (zn�w teoria biologiczna - narz�d nieu�ywany zanika). Jeste�my ska�eni kapitalistycznym przekonaniem o wy�szo�ci pieni�dza nad autentycznymi warto�ciami. Powoli pieni�dz staje si� wyznacznikiem warto�ci wszystkiego, nawet my�lenia. Jedyn� \"nieska�on�\", zreszt� by� mo�e nie ca�kiem, sfer� pozostaj� uczucia. I tak jak romantycy stawiali j� ponad wszystko, by� mo�e dzisiaj stan� si� one ratunkiem dla tego, co zosta�o z cz�owieka wsp�czesnego. Nie chodzi tu jednak bynajmniej o wszystkich ludzi, s� przecie� tacy, kt�rzy rozumiej�, jakie zagro�enie niesie wsp�czesny �wiat dla humanizmu - tego prawdziwego. Nadal jednak ogromne rzesze ludzi pozostaj� pod wp�ywem nieokie�znanej ch�ci posiadania. Swe zagubienie intelektualne t�umacz� przymusem zdobycia �rodk�w do luksusowego �ycia, lub te� wzbogacenia si� w celu poznania \"wielkiego �wiata\", kt�ry mo�e by� uto�samiany ze �wiatem elit intelektualnych. Gdy jednak tacy ludzie, \"dorobkiewicze\" stan� si� elit� to kim stan� si� ludzie z robotniczych slums�w, kt�rzy nie maj� innych wzor�w. Media \"karmi�\" nas znaczn� ilo�ci� informacji, kt�rych jednak nie ka�dy potrafi krytycznie oceni� i zrozumie� ich sens. Co wi�cej informacja staje si� przedmiotem po��dania, tak jak pieni�dze, gdy� posiada ona ju� obecnie realn� warto��. Gdzie wi�c wolno�� wypowiadania si�, i dost�pu do informacji. Cz�owiek przestaje my�le� - przestaje �y�. To wcale nie jest slogan. Jego cia�o nie ginie. On umiera zupe�nie inn� �mierci� - on umiera sam dla siebie.

Byt, egzystencja jest jedyn� pewn� rzecz� dla cz�owieka, p�ki �yje, jest w stanie ocenia� i kszta�towa� �wiat, swoje otoczenie. Tymczasem mamy do czynienia we wsp�czesnym �wiecie z czym� zupe�nie nowym - chorob� cywilizacyjn�. Byt cz�owieka, jednostki jest zagro�ony, i to wcale nie w spos�b fizyczny (cho� i w taki r�wnie�), poprzez ukszta�towane przez wieki stosunki spo�eczne oraz sytuacj� materialn� jednostki, diametralnie r�ni�c� si� od jakichkolwiek wcze�niejszych. Cz�owiek dopiero uczy si� jak �y� z wytworami w�asnego umys�u i z innymi lud�mi, z kt�rymi musi przesta� walczy�, by opanowa� sw� w�asn� psychik�. Cz�owiek wsp�czesny musi wyzby� si� ch�ci posiadania, by lepiej pozna� samego siebie gdy� inaczej zostanie wpl�tany w wir materialistycznej ideologii absurdu.

Posiadanie musi zosta� ograniczone, gdy� jednostka zagubi si� w t�umie identycznych ludzi, pragn�cych tego samego, robi�cych to samo, zagubi sw� indywidualno��. Oczywi�cie te wskaz�wki s� marzeniem �ci�tej g�owy. Na razie wszystko wskazuje, �e ludzie s� zbyt s�abi, aby stawi� czo�o wyzwaniom nowej epoki. Popadaj� w obsesj� posiadania, gdy� jest to naj�atwiejszy spos�b przetrwania w dzisiejszym �wiecie. Umiera duch ludzko�ci. Czy uda si� go komukolwiek uratowa�?

Moim zdaniem kondycja wsp�czesnego cz�owieka jest z�a, stoimy na skraju przepa�ci, i co gorsze, nie wiemy co zrobi�. Trudno jest odbiera� prawo do posiadania, gdy� nikt nie jest w stanie prze�y� bez w�asno�ci (W Zwi�zku Sowieckim Stalin prowadzi� na wielomilionowej rzeszy ludzi takie \"badania\" - kt�rych owocem by�o zniewolenie ich na trzy pokolenia i utrat� to�samo�ci przez wiele narod�w). Jest ona decyduj�cym elementem zachowania prywatno�ci i w pewnym sensie r�wnie� celem �ycia. Jedynym sposobem na wyrwanie si� z niewoli jest zmiana mentalno�ci spo�ecze�stwa ju� teraz og�lno�wiatowego i wyr�wnanie dysproporcji. My�l�, �e nie nast�pi to jednak szybko.

Zniszczona pozostaje r�wnie� sfera duchowa cz�owieka. Przesadne traktowanie pieni�dzy jako celu - a nie �rodka prowadzi do zniszczenia marze�, kt�re nagle przybieraj� realn� posta� ilo�ci zer po jedynce na koncie w szwajcarskim banku. Jak� wi�c da� odpowied� na pocz�tkowe pytanie? Powiem tak: trudno jest by� nie maj�c nic, lecz maj�c wszystko przestajemy by�. Umiejmy oceni� swe potrzeby i do nich dostosowa� nasze posiadanie!