1. Pożytki i problemy historii socjologii
a) po co historia socjologii
Jak uważano?
-Zajmowanie się dawnymi przekonaniami jest zbędne, ponieważ odwraca uwagę od najważniejszych rzeczy, spraw
-przynosi być może pożytek, ale nie przyczynia się do postępu wiedzy o przedmiocie
- ma mniejsze znaczenie, ponieważ socjologowie opierają się monizmu teoretycznego (istnienie różnic teoretycznych -faza przednaukowa, przedparadygmatyczna)
Dlaczego historia jest ważna?
-mieszają się różne języki
-porozumienie jest trudne, ponieważ dawne teorie powstawały na podstawie obserwacji, przesądów a nie metodycznych badań faktów
-na uwagę nie zasługuje rozmaitość podejść i koncepcji a konwergencja -
W jakim celu się nią zajmuje, uprawia?
1) Posiadanie jakiejś wspólnej historii decyduje w pewnym stopniu o tożsamości
dyscypliny; wspólna historia, tradycja odnosząca się do wspólnych dzieł, postaci czyni ją również całością; łączy współczesnych socjologów z poprzednimi
2) Ułatwia komunikowanie się pomiędzy socjologami, pomaga dostrzeć różnice w ich językach, pojęciach; pozwala odnosić się do jakichś ideai, dzięki czemu nasze tłumaczenie staje się bardziej jasne, lepiej zrozumiałe
3) Pomaga w ukierunkowywaniu i ocenie własnej pracy przez przypomnienie pewnej liczby wzorcowych osiągnięć; naśladowywanie tych wzorców; wykorzystywanie do tworzenia teorii, naprawiania błędów teorii
4) Jest to pożyteczne ze względu na rozumienie odmiennych od swoich punktów widzenia
5)
UJMOWANIE I FORMUŁOWANIE FAKTÓW POCIĄGA ZA SOBĄ OKREŚLONĄ APARATURĘ POJĘCIOWĄ.
NIE POJMIEMY TEJ APARATURY POJĘCIOWEJ BEZ ZNAJOMOŚCI TRADYCJI SOCJOLOGICZNYCH I RÓŻNYCH KONTEKSTÓW, W KTÓRYCH KSZTAŁTOWAŁY SIĘ KONCEPCJE ŻYCIA SPOŁECZNEGO.
ODPOWIEDNIKAMI TYCH KONCEPCJI SĄ WSPÓŁCZESNE TEORIE SOCJOLOGICZNE
socjologia jako nauka wieloparadygmatyczna -> współistnienie różnych punktów widzenia, teorii i metodologii;
odrzucenie hiperfaktualizmy - warunek konieczny , aby dostrzec , że konstrukcje teoretyczne, nie oparte na doświadczeniach nie są tym samym pozbawione wartości
Spór w socjologii -> nie tylko o fakty, ale również o podstawowe założenia epistemologiczne (teorioponawcze) i ontologiczne (teoria bytu)poprzedzające ich badanie
Prawda naukowa nie odnosi się jedynie do doświadczeń, a jeżeli tak jest to nie można obejść się bez historii, która dostarcza strategii badawczych
Sytuacja socjologii jest dwuznaczna:
-jak najszybciej upodobnić ją do przyrodoznawstwa ( w ścisłym znaczeniu)
-staranie te kończą się tylko częściowo sukcesem
-wahanie się socjologii między humanistyką a przyrodoznawstwem
-STOSUNEK SOCJOLOGII DO PRZESZŁOŚCI ZALEŻY OD TEGO W KTÓRĄ STRONĘ SIĘ SKŁANIA
Pozytywim -> jako filozofia nauki, która odegrała największą rolę w kształtowaniu świadomości teoretycznej socjologów
-'epistemologiczna niezależność faktów od teorii' -> badacz potrafi obserwować lepiej (czyste fakty) jeśli jest uwolniony od istniejących już opinii, przekonań
per le commencement-
pozytywistyczny hiperfaktualizm ->
-zakłada utopijnie możliwość bezzałożeniowego badania rzeczywistości
-redukuje teorię naukową do podsumowania rezultatów takiego badania
-musi prowadzić do odstawienia wcześniejszych teorii, lub używania jej ewentualnie do wykazania błędów
Zajmowanie się historią socjologii zależy od:
-z jednej strony od tego jak rozumie się charakter, zakres i zadania socjologii
-z drugiej strony od tego jak rozumie się pożytki historii
Genealogiczny charakter:
studia, w których chodzi nie tyle o ustalenie jak było na prawdę i co z tego wynika,
lecz o znalezienie odpowiednich poprzedników
Historia socjologii - 2 odmienne kierunki zainteresowań:
1) MITOLOGICZNE
zainteresowanie poglądami dawnego myśliciela, niezależnie od tego jakie było ich pierwotne znaczenie i w jakim kontekście zostały sformułowane
2) HISTORYCZNE
zainteresowanie poglądami dawnego myśliciela, gdzie sprawą zasadniczą jest ich pierwotne znaczenie i to, w jakim kontekście zostały sformułowane
Odczytując dawnych myślicieli, przeważnie odczytujemy ich inaczej niż ich współcześni lub tak jakby oni sami tego chcieli.
Trwanie teori -> dlatego, że ciągle są odczytywane i interpretowane (zniekształcane, mitologizowane
b)trzy zakresy historii socjologii
I) Historia socjologii
-śledzenie aktywności poznawczej, wszelkich działań pod nazwą 'socjologia' zaczynając od Agusta Comte'a poprzez innych socjologów
-prowadzi do przesadnego ekspanowania mniej ważnych autorów, którzy byli socjologami z nazwy i pomijania innych, którzy nie byli socjologami, ale przyczynili się do rozwoju socjologii
-historia socjologii to również rozwój badań i technik badawczych, instytucji naukowych,, specjalizacji i profesjonalizacji oraz suma historii socjologii narodowych
II) Historia myśli socjologicznej
-dotyczy badania rozwoju problemów socjologicznych, które są ośrodkiem zainteresowania współczesnej socjologii, nie zważając przez kogo były one podejmowane
-zajmuje się różnymi myślicielami, którzy podejmowali problemy socjologiczne, nawet jeśli nie uważali się za socjologów, nie słyszeli o niej, byli jak najgorszego zdania czy postrzegali ją inaczej niż Comte
III) Historia analizy socjologicznej
-dotyczy rozwoju naukowej metody badania zjawisk społecznych
-zajmuje się tylko pewnymi ważniejszymi myślicielami i ich wypowiedziami oraz szczególnymi osiągnięciami badawczymi, odpowiadającymi przyjętym standardom naukowości
-rozdzielenie właściwej nauki społecznej i socjologii, która nie była jeszcze nauką
-----------------------------------------------------------------------------
c)myśl społeczna jako poznanie i ekspresja
Historia myśli socjologicznej najpełniej przedstawia historyczne tło socjologii współczesnej oraz ukazuje kolejne rewolucje, przez które przeszło myślenie o życiu społecznym
Rewolucje:
* wyodrębnienie porządku ludzkiego z porządku przyrody (starożytni myśliciele greccy);
* odróżnienie społeczeństwa od państwa/odkrycie społeczeństwa jako społecznosci pozapolitycznej i swoistej (myśl społeczna czasów nowożytnych, zwłaszcza XVII i XVIII wiek);
* uczynienie społeczeństwa przedmiotem systematycznej refleksji oraz stworzenie pojęcia nauki o społeczeństwie (XIX wiek);
* unaukowienie refleksji o społeczeństwie (wciąż trwa).
-----------------------------------------------------------------------------