OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
nerwy czaszkowe
nerwy rdzeniowe
nerwy (pnie nerwowe)
skupiska włókien nerwowych ułożone w sposób uporządkowany
zwoje nerwowe
skupiska ciał komórek nerwowych w obwodowym układzie nerwowym
zwoje czuciowe - komórki rzekomojednobiegunowe
zwoje ukł. autonomicznego - komórki wielobiegunowe
sploty nerwowe
skupiska włókien nerwowych ułożone w sposób pozornie nieuporządkowany
włókna dośrodkowe
czuciowe
włókna odśrodkowe
układ somatyczny
ruchowe mięśnie prążkowane
układ autonomiczny
wegetatywne mięśnie gładkie, m. sercowy, gruczoły (narządy wewnętrzne, naczynia)
NERWY CZASZKOWE
I - nerw węchowy
II - nerw wzrokowy
III - nerw okoruchowy
IV - nerw bloczkowy
V - nerw trójdzielny
V1 - nerw oczny
V2 - nerw szczękowy
V3 - nerw żuchwowy
VI - nerw odwodzący
VII - nerw twarzowy
VIII - nerw przedsionkowo-ślimakowy
IX - nerw językowo-gardłowy
X - nerw błędny
XI - nerw dodatkowy
XII - nerw podjęzykowy
nerw I - węchowy - połączony z układem węchowym
brak jąder
nerw II - wzrokowy - połączony z układem wzrokowym
brak jąder
nerwy III-XII - łączą się z pniem mózgu
nerwy zawierające włókna ruchowe posiadają - jądra ruchowe, włókna czuciowe - jądra czuciowe, włókna przywspółczulne - jądra przywspółczulne
wylącznie włókna dośrodkowe
I - n. węchowy
II - n. wzrokowy
VIII - n. przedsionkowo-ślimakowy
wyłącznie włókna odśrodkowe
włókna ruchowe i przywspółczulne przedzwojowe
III - n. okoruchowy
włókna ruchowe
IV - n. bloczkowy
VI - n. odwodzący
XI - n. dodatkowy
XII - n. podjęzykowy
nerwy mieszane
włókna dośrodkowe i ruchowe
V - n. trójdzielny
włókna dośrodkowe, ruchowe i przywspółczulne przedzwojowe
VII - n. twarzowy
IX - n. językowo-gardłowy
X - n. błędny
nerw twarzowy
nerw skalisty większy
nerw strzemiączkowy
nerw uszny tylny
struna bębenkowa
gałęzie dla mięśni wyrazowych
nerw językowo-gardłowy
nerw bębenkowy splot bębenkowy nerw skalisty mniejszy
nerw |
miejsce przechodzenia |
zwój czuciowy |
jądra |
obszar unerwienia |
|||
|
|
|
ruchowe |
przywspół. |
czuciowe |
|
|
I |
węchowy |
blaszka sitowa kości sitowej |
- |
- |
- |
- |
okolica węchowa błony śluzowej jamy nosowej |
II |
wzrokowy |
kanał wzrokowy |
- |
- |
- |
- |
siatkówka (pręciki i czopki) |
III |
okoruchowy |
szczelina oczodołowa górna |
- |
śródmózgowie |
śródmózgowie j. Westphala-Edingera, j. dodatkowe |
- |
- włókna ruchowe - mm. zewnętrzne gałki ocznej - włókna przywspółczulne przedzwojowe
- do zwoju rzęskowego
- m. zwieracz źrenicy |
IV |
bloczkowy |
szczelina oczodołowa górna |
- |
śródmózgowie |
- |
- |
m. skośny górny gałki ocznej |
V |
trójdzielny |
V1 - oczny - szczelina oczodołowa górna (do oczodołu) V2 - szczękowy - otwór okrągły (do dołu skrzydłowo-podniebiennego) V3 - żuchwowy - otwór owalny (do dołu podskroniowego) |
zwój trójdzielny |
most j. żwaczowe |
- |
j. pasma śródmózgowia
j. czuciowe górne
j. pasma rdzeniowego |
- włókna czuciowe - opona twarda - skóra twarzy i czoła
- błona śluzowa jamy nosowej, zatok, podniebienia - włókna ruchowe
- mięśnie żucia |
VI |
odwodzący |
szczelina oczodołowa górna |
- |
most |
- |
- |
m. prosty boczny gałki ocznej |
VII |
twarzowy |
otwór słuchowy wewnętrzny, kanał nerwu twarzowego, otwór rylcowo-sutkowy |
zwój kolanka |
most |
jądro ślinowe górne |
jądro pasma samotnego |
- włókna ruchowe
- mięśnie wyrazowe - 2/3 przednie języka - włókna przywspółczulne przedzwojowe
- n. skalisty większy - włókna zazwojowe
- gruczoł łzowy - ślinianka podjęzykowa |
VIII |
przedsionkowo-ślimakowy |
otwór słuchowy wewnętrzny |
zwój przedsionkowy zwój spiralny |
- |
- |
j. ślimakowe brzuszne, grzbietowe, j. przedsionkowe przyśrodkowe, boczne, górne, dolne |
narząd spiralny Cortiego - część ślimakowa (słuch) plamka woreczka i łagiewki oraz grzebienie baniek (część przedsionkowa) |
IX |
językowo- gardłowy |
otwór szyjny |
zwój górny i dolny nerwu IX |
j. dwuznaczne |
j. ślinowe dolne |
j. pasma samotnego |
- włókna ruchowe
- m. zwieracz górny gardła - włókna przywspółczulne przedzwojowe
- n. skalisty mniejszy - ślinianka przyuszna - włókna czuciowe - jama bębenkowa - powierzchnia wewnętrzna błony bębenkowej
- trąbka słuchowa
- włókna czuciowe - smakowe
- podniebienie miękkie |
X |
błędny |
otwór szyjny |
zwój górny i dolny nerwu X |
j. dwuznaczne |
j. grzbietowe |
j. pasma samotnego |
- włókna ruchowe - mięśnie podniebienia, gardła i krtani - włókna przywspółczulne przedzwojowe
- zwoje przedkręgowe lub śródścienne - narządy klatki piersiowej i jamy brzusznej do 2/3
prawych okrężnicy poprzecznej - włókna czuciowe - błona bębenkowa - powierzchnia zewnętrzna - częściowo przewód słuchowy zewnętrzny
- małżowina uszna
- włókna czuciowe - smakowe |
XI |
dodatkowy |
otwór szyjny |
- |
j. dwuznaczne |
- |
- |
m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy m. czworoboczny |
XII |
podjęzykowy |
kanał nerwu podjęzykowego |
- |
rdzeń przedł. |
- |
- |
mięśnie języka |
ZWÓJ TRÓJDZIELNY - nerw trójdzielny (V)
V1 - nerw oczny
gałąź namiotowa
n. nosowo-rzęskowy
n. sitowy przedni
gałąź nosowa zewnętrzna
n. sitowy tylny
n. podbloczkowy
nn. rzęskowe długie
zwój rzęskowy
nn. rzęskowe krótkie
n. czołowy
n. nadbloczkowy
n. nadoczodołowy
gałąź przyśrodkowa
gałąź boczna
n. łzowy
gałąź do gruczołu łzowego
gałąź łącząca z nerwem jarzmowym
V2 - nerw szczękowy
gałąź oponowa
nerw podoczodołowy
nerwy zębodołowe górne (tylne, przednie i środkowe) - splot zębowy górny
gałęzie powiekowe dolne
gałęzie nosowe i wargowe górne
nerw jarzmowy
n. jarzmowo-skroniowy
n. jarzmowo-twarzowy
nerwy skrzydłowo-podniebienne
zwój skrzydłowo-podniebienny
n. podniebienny większy
n. podniebienny mniejszy
gałąź gardłowa
gałezie nosowe tylne
gałęzie oczodołowe
V3 - nerw żuchwowy
gałąź oponowa
gałęzie czuciowe
nerw zębodołowy dolny
splot zębowy dolny
nerw żuchwowo-gnykowy
n. bródkowy
nerw językowy
nerw podjęzykowy
od nerwu twarzowego struną bębenkową otrzymuje włókna przywspółczulne do ślinianki podżuchwowej i podjęzykowej oraz włókna smakowe do języka
nerw policzkowy
nerw uszno-skroniowy
gałęzie ruchowe
n. żwaczowy
n. skroniowy głęboki boczny
n. skroniowy głęboki przyśrodkowy
V1 - nerw oczny
unerwia czuciowo:
skórę czoła, powieki górnej, grzbietu nosa
spojówkę, rogówkę, twardówkę, tęczówkę, naczyniówkę, ciało rzęskowe
błonę śluzową części jamy nosowej i zatok przynosowych (oprócz szczękowej)
oponę twardą
V2 - nerw szczękowy
unerwia czuciowo:
skórę twarzy od szpary powiekowej dolnej do szpary ustnej, bez grzbietu nosa
błonę śluzową części jamy nosowej
zęby i dziąsła szczęki, zatokę szczękową i błonę śluzową wargi górnej
błonę śluzową podniebienia
oponę twardą mózgowia
V2 - nerw żuchwowy
unerwia czuciowo
skórę wargi dolnej, policzka, okolicy skroniowej, małżowiny usznej, przewodu słuchowego zewnętrznego
zęby, zebodoły, dziąsła żuchwy
błonę śluzową 2/3 języka, policzka, wargi dolnej
opony
unerwia ruchowo
mięśnie żwaczowe
mięśnie nadgnykowe (żuchwowo-gnykowy, przedni brzusiec m. dwubrzuścowego)
mięśnie napinacze (podniebienia, błony bębenkowej)
ZWOJE PRZYWSPÓŁCZULNE ZWIĄZANE Z NERWEM TRÓJDZIELNYM
zwój rzęskowy
leży w oczodole bocznie od nerwu wzrokowego
dochodzą
korzeń czuciowy - z nerwu nosowo-rzęskowego (od nerwu ocznego)
korzeń przywspółczulny - z nerwu okoruchowego
korzeń współczulny - ze splotu jamistego i szyjno-tętniczego wewnętrznego
odchodzą
nerwy rzęskowe krótkie - włókna przywspółczulne, współczulne i czuciowe do m. rzęskowego i m. zwieracza źrenicy, rozwieracza źrenicy
zwój skrzydłowo podniebienny
leży w dole skrzydłowo-podniebiennym
dochodzą
korzeń czuciowy - przez nerwy skrzydłowo-podniebienne (od nerwu szczękowego)
korzeń przywspółczulny - z nerwu skalistego większego (od nerwu twarzowego), łączy się z n. skalistym głębokim tworząc nerw kanału skrzydłowego tzw. korzeń twarzowy
korzeń współczulny - przez nerw skalisty głęboki ze splotu szyjno-tętniczego wewnętrznego
odchodzą
włókna czuciowe, przywspółczulne i współczulne
gałęzie nosowe tylne błona śluzowa jamy nosowej
nerwy podniebienne bł. śluz. podniebienia
gałęzie oczodołowe kom. sitowe i zatoka klinowa
gałąź gardłowa górna część gardła
zwój podżuchwowy
leży nad ślinianką podżuchwową
dochodzą (pęczek tylny od nerwu językowego)
korzeń czuciowy - z nerwu językowego (od nerwu trójdzielnego)
korzeń przywspółczulny - ze struny bębenkowej (od nerwu twarzowego) połączonej z nerwem językowym
korzeń współczulny - ze splotu tętnicy twarzowej
odchodzą (pęczek przedni od nerwu językowego)
włókna przywspółczulne zazwojowe, włókna współczulne i czuciowe nerwem językowym do ślinianki podjęzykowej, gruczołów śluzowych języka
gałęzie gruczołowe do ślinianki podżuchwowej
zwój uszny
leży w dole podskroniowym, pod otworem owalnym
dochodzą
korzeń czuciowy - od nerwu żuchowowego (od n. trójdzielnego)
korzeń przywspółczulny - nerw skalisty mniejszy (od nerwu bębenkowego, gałęzi nerwu językowo-gardłowego)
korzeń współczulny - ze splotu tętnicy oponowej środkowej lub splotu szyjno-tętniczego wewnętrznego
odchodzą
gałąź odprowadzająca łącząca z nerwem uszno-skroniowym do ślinianki przyusznej
UKŁAD AUTONOMICZNY
co najmniej 2 neurony:
przedzwojowy
w rdzeniu lub mózgowiu
zazwojowy
w zwoju
układ współczulny
neurony przedzwojowe w jądrze pośrednio-bocznym rdzenia w części piersiowej
neurony zazwojowe w zwojach pnia współczulnego i zwojach splotów autonomicznych
pień współczulny
zwoje pnia współczulnego
zwój szyjny górny, zwój szyjny dolny, zwój gwiaździsty (zwój szyjny dolny+zwój piersiowy), zwój kręgowy, zmienna liczba zwojów kolejnych odcinków
gałęzie międzyzwojowe
włókna przedzwojowe dochodzą z rdzenia kręgowego przez korzenie przednie nerwów rdzeniowych i gałęzie łączące białe
włókna odchodzące:
gałęzie łączące szare - wracają do nerwów rdzeniowych
nerwy sercowe
nerwy trzewne
nerwy trzewne piersiowe
większe
mniejsze
najmniejsze
nerwy trzewne lędźwiowe
nerwy trzewne krzyżowe
odgałęzienia do naczyń krwionośnych
sploty i zwoje
leżą w sąsiedztwie dużych naczyń w jamach ciała
zawierają zwoje
od głównych splotów odchodzą sploty mniejsze - przeważnie okołotętnicze
splot sercowy
w sąsiedztwie łuku aorty
splot trzewny (słoneczny)
w otoczeniu pnia trzewnego
nerwy trzewne większy i mniejsze (parzyste)
gałązki trzewne nerwu błędnego
gałązki od ostatniego zwoju piersiowego oraz od górnych zwojów lędźwiowych pnia współczulnego
splot międzykrezkowy
splot podbrzuszny górny
splot podbrzuszny dolny
układ przywspółczulny
NERWY RDZENIOWE
31 par nerwów
8 szyjnych (C1-C8)
12 piersiowych (Th1-Th12)
5 lędźwiowych (L1-L5)
5 krzyżowych (S1-S5)
1 guziczny (Co)
każdy nerw rdzeniowy powstaje z:
korzenia grzbietowego
włókna dośrodkowe (czuciowe) - wypustki komórek rzekomojednobiegunowych zwoju rdzeniowego
korzenia brzusznego
włókna ruchowe - wypustki motoneuronów rogów przednich rdzenia kręgowego
włókna współczulne przedzwojowe - wypustki komórek rogów bocznych (C8- L2)
włókna przywspółczulne przedzwojowe - wypustki komórek jądra pośrednio-przyśrodkowego (S2-S4)
korzeń brzuszny i grzbietowy tworzą wspólnie pień nerwu rdzeniowego, który dzieli się na:
gałąź oponową
wnika do kanału kręgowego, unerwia oponę twardą i okostną
gałąź łączącą biała i szara
zespala nerwy rdzeniowe ze zwojami pnia współczulnego
włókna współczulne przedzwojowe (gałęzie łączące C8- L2)
włókna współczulne zazwojowe (wszystkie gałęzie łączące)
gałąź brzuszną
unerwiają skórę i mięśnie przedniej i bocznej strony szyi, tułowia, powierzchniowe mięśnie grzbietu i kończyny
C1-C4 - splot szyjny
C5-Th1 - splot ramienny
L1-Co - splot lędźwiowo-krzyżowy
Th1-Th12 - nerwy międzyżebrowe
gałąź grzbietową
zaopatrują głębokie mięśnie grzbietu, stawy kręgosłupa, skórę tylnej powierzchni ciała
SPLOT SZYJNY - gałęzie brzuszne C1-C4
leży bocznie i ku przodowi od wyrostków poprzecznych górnych kręgów szyjnych, przed głębokimi mięśniami szyi
łączy się z nerwami czaszkowymi (VII, X, XI, XII), pniem współczulnym i splotem ramiennym
unerwia większość mięśni szyi, skórę szyi i przeponę
gałęzie krótkie
gałęzie długie
skórne
n. potyliczny mniejszy
n. uszny wielki
n. poprzeczny szyi
nn. nadobojczykowe
wychodzą w punkcie Erba (środek tylnego brzegu m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego)
unerwiają:
skórę głowy w okolicy ślinianki przyusznej
małżowinę uszną
okolicę skroniową i potyliczną
skórę szyi i sąsiednich części barku i klatki piersiowej
mięśniowe
gałąź do m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego
gałąź do m. czworobocznego
pętla szyjna
zaopatruje mięśnie podgnykowe
mieszane
nerw przeponowy (C3-C5 - większość z C4)
biegnie na szyi, w klatce piersiowej do przodu od korzenia płuca, pomiędzy workiem osierdziowym a opłucną ścienną śródpiersiową, prawy dochodzi do przepony bocznie od otworu żyły głównej dolnej, lewy - w okolicy koniuszka serca
włókna ruchowe
przepona
włókna czuciowe
opłucna ścienna śródpiersiowa, przeponowa, oslepek opłucnej
osierdzie
otrzewna trzewna przepony i wątroby
SPLOT RAMIENNY - gałęzie brzuszne C5-Th1
gałęzie tworzą korzenie splotu, które łączą się w 3 pnie
pień górny - C5-C6
pień środkowy - przedłużenie C7
pień dolny - C8-Th1
pnie dzielą się na część przednią i tylną, które łączą się w pęczki
pęczek boczny - przedłużenie pnia górnego i środkowego
pęczek przyśrodkowy - przedłużenie pnia dolnego
pęczek tylny - części tylne wszystkich pni
korzenie i pnie tworzą część nadobojczykową splotu, położoną w trójkącie bocznym szyi, pęczki tworzą część podobojczykową splotu, leżą w jamie pachowej
łączy się ze splotem szyjnym, pniem współczulnym, nerwami Th2 i Th3
gałęzie krótkie
obręcz kończyny górnej
powierzchowne mięśnie klatki piersiowej i grzbietu
gałęzie długie
pęczek boczny
n. mięśniowo-skórny
przednia grupa mięśni ramienia (zginacze)
korzeń boczny nerwu pośrodkowego
pęczek przyśrodkowy
korzeń przyśrodkowy nerwu pośrodkowego
n. łokciowy
nerw zginaczy
gałąź grzbietowa
gałąź dłoniowa
gałąź głęboka
gałąź powierzchowna
n. skórny przyśrodkowy ramienia
n. skórny przyśrodkowy przedramienia
pęczek tylny
n. promieniowy
nerw prostowników
tylna grupa mięśni ramienia - gałęzie w dole pachowym
tylno-boczna grupa mięśni przedramienia - gałezie w dole łokciowym
nerw pachowy
mięsień naramienny
SPLOT LĘDŹWIOWY - gałęzie brzuszne Th12-L4
leży przed wyrostkami żebrowymi kręgów lędźwiowych w brzuścu mięśnia lędźwiowego większego
gałęzie krótkie
gałęzie długie
n. biodrowo-podbrzuszny
n. biodrowo-pachwinowy
n. skórny boczny uda (wyłącznie czuciowy)
n. udowy (mieszany)
n. udowo-goleniowy
mięśnie obręczy
przednia grupa mięśni uda
n. płciowo-udowy
gałąź płciowa
gałąź udowa
n. zasłonowy
grupa przyśrodkowa mięśni uda
SPLOT KRZYŻOWY - gałęzie brzuszne L5-Co
gałęzie krótkie
gałęzie długie
n. pośladkowy górny (wyłącznie ruchowy)
m. pośladkowy średni i mały, napinacz powięzi szerokiej
n. pośladkowy dolny
m. pośladkowy wielki
n. skórny tylny uda
n. kulszowy
mięśnie podudzia, stopy, tylna grupa mięśni uda (zginacze)
n. piszczelowy
nerw zginaczy - tylna grupa mięśni podudzia i mięśnie stopy
n. skórny przyśrodkowy łydki
odchodzi w dole podkolanowym
łączy się z nerwem skórnym bocznym łydki (od n. strzałkowego wspólnego) i wspólnie tworzą nerw łydkowy nerw skórny grzbietowy boczny
n. podeszwowy przyśrodkowy
n. podeszwowy boczny
n. strzałkowy wspólny
n. skórny boczny łydki
współtworzy nerw łydkowy
n. strzałkowy powierzchowny
mięśnie strzałkowe
n. strzałkowy głęboki
prostowniki podudzia - przednia grupa mięśni podudzia i mięśnie grzbietu stopy
n. sromowy
krocze
narządy płciowe zewnętrzne
odbytnica
n. guziczny
PORAŻENIA
nerw promieniowy
ręka opadająca
nerw łokciowy
ręka szponiasta
nerw pośrodkowy
ręka błogosławiąca
ręka małpia