ZABURZENIA ZACHOWANIA

Pojęcie „zaburzenia zachowania” nie jest rozumiane jednoznacznie. Najbardziej aktualnym źródłem klasyfikacji obowiązującym obecnie w Polsce jest Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych - rewizja 10 (ICD- 10 ). ICD - 10 definiuje zaburzenia zachowania następująco:

„są to powtarzające się i utrwalone wzorce zachowania dyssocjalnego, agresywnego lub buntowniczego, cechujące się gwałceniem podstawowych praw innych osób, powodujące poważne przekroczenie oczekiwań i norm społecznych dla danego wieku, będące czymś więcej niż zwykłą dziecięcą złością lub młodzieżową buntowniczością”.

Klasyfikacja ICD - 10 dzieli zaburzenia zachowania na następujące kategorie:

● zaburzenia zachowania ograniczone do środowiska rodzinnego

( zachowania są całkowicie lub prawie całkowicie ograniczone do środowiska rodzinnego albo do interakcji z członkami rodziny. Mogą występować kradzieże w domu, zachowania destrukcyjne jak łamanie zabawek, niszczenie ubrań, uszkadzanie mebli, przemoc wobec członków rodziny i celowe podpalenia ograniczone do domu rodzinnego itp.);

• zaburzenia zachowania z nieprawidłowym procesem socjalizacji

Zaburzone relacje rówieśnicze przejawiają się izolacją od innych dzieci, niepopularnością, odrzuceniem, brakiem bliskich przyjaciół, empatycznych związków z innymi członkami tej samej grupy wiekowej. Relacje z dorosłymi cechują się rozdźwiękiem, wrogością i urazami.

Typowe zachowania, to tyranizowanie, bójki, stosowanie siły i przemocy, nasilone nieposłuszeństwo, niegrzeczność, brak współpracy, opór wobec autorytetów, ciężkie napady złości i wściekłości niekontrolowanej, okrucieństwo wobec dzieci i zwierząt, niszczenie własności i podpalenia.

Zaburzenie ujawnia się w większości sytuacji, ale najbardziej widoczne jest w szkole.)

• zaburzenia zachowania z prawidłowym procesem socjalizacji

Zaburzenia występują w sytuacjach poza domem lub środowiskiem rodzinnym. Dzieci są raczej dobrze zintegrowane z grupą rówieśniczą, nawiązywane są trwałe przyjaźnie z rówieśnikami. Relacje z dorosłymi są raczej złe.

• zachowania opozycyjno - buntownicze.

( występuje u dzieci poniżej 10 roku życia. Występuje nasilone zachowanie buntownicze, nieposłuszne, prowokujące, negatywistyczne

i niszczycielskie, które przekracza normy zachowania wieku i kontekstu społeczno - kulturowego. Dzieci skłonne są do złości, urazy, reagowania zdenerwowaniem wobec innych dzieci. Wykazują niski próg tolerancji na

frustrację i łatwo tracą panowanie nad sobą. Nie ma zachowań naruszających prawo i podstawowe prawa innych, jak: kradzież, tyranizowanie, napaści, niszczycielstwo.

Nieprawidłowy rozwój psychospołeczny dziecka jest wypadkową ilościowej i jakościowej kombinacji warunków zewnętrznych (środowiskowych) i czynników biologicznych dotyczących różnych cech somatycznych organizmu.

Do czynników biologicznych zalicza się przede wszystkim czynniki genetyczne tj. zestaw genów przekazywanych przez rodziców w chwili poczęcia. Zawierają one zarówno potencjalne możliwości, jak i anomalie rozwojowe dziecka, a także czynniki paragenetyczne, działające w okresie rozwoju zarodka i płodu, wpływające na powstawanie różnorodnych wad rozwojowych o.u.n. oraz skutki urazów fizycznych, chorób, stanów niedoborów w odżywianiu dziecka, zaburzeń hormonalnych, mających wpływ na jego potencjalne możliwości psychoruchowe po urodzeniu.

Najsilniej oddziałującym środowiskiem jest r o d z i n a.

Rodzina ma za zadanie stworzyć warunki egzystencji dziecka ( jedzenie, ubranie, schronienie, opiekę medyczną itp.), wprowadzić w świat kultury i sztuki, przygotować do samodzielnego życia poprzez wyrobienie postawy twórczej i współuczestniczącej w otaczającym świecie, a przede wszystkim powinna zaspokoić podstawowe potrzeby:

• potrzebę bezpieczeństwa, uczucia stałości - dziecko ma pewność, że nic złego się nie stanie, a wszelkie kłopoty będą właściwie rozwiązane;

• potrzebę miłości wynika z pragnienia bycia kochanym i podziwianym. Niezaspokojenie tych pragnień może być przyczyna zachowań aspołecznych.

• potrzebę akceptacji wyraża się w przyjęciu dziecka takim, jakie ono jest, niezależnie od jego zewnętrznych cech czy braków wewnętrznych. Dziecko akceptowane wzmacnia swoje poczucie bezpieczeństwa.

Niezaspokojenie potrzeb dziecka powoduje powstanie u niego mechanizmów obronnych, które z kolei powodują zakłócenia w jego zachowaniu. Nieprawidłowe funkcjonowanie rodziny może odgrywać istotną rolę w kształtowaniu nieprawidłowych cech osobowości i zaburzeń zachowania. Wszystkie dzieci rodzą się z pięcioma charakterystycznymi dla istoty ludzkiej cechami: cenność, bezradność, niedoskonałość, zależność i niedojrzałość. W rodzinach dysfunkcjonalnych rodzice nie reagują właściwie na wrodzone cechy dziecka. Zamiast wspierać i ochraniać, ignorują je, albo atakują za to, że takie właśnie jest.

Szczególnie negatywny wpływ na dziecko maja zjawiska patologiczne w życiu rodziny: kryminalizm, pasożytnictwo, prostytucja, przemoc seksualna wobec dzieci, uzależnienia w tym: alkoholizm, narkomania, hazard. Dzieci wychowywane w rodzinach, gdzie łamane są normy obyczajowe, moralne i prawne nie maja właściwych wzorów do naśladowania.

Bardzo często zaburzenia zachowania występują u dzieci niepełnosprawnych umysłowo. Zaburzenia emocjonalne u dzieci niepełnosprawnych umysłowo mogą mieć złożona przyczynę . W wielu przypadkach mamy do czynienia z uszkodzeniem CUN , na które nakładają się negatywne wpływy środowiskowe.

Formy pomocy udzielana dzieciom i młodzieży z zaburzeniami zachowania

- terapia indywidualna

- terapia grupowa

- terapia rodzin

- leczenie farmakologiczne

- nauczanie indywidualne

- kształcenie specjalne

- umieszczenie w placówce zajmującej się opieką nad dziećmi z zaburzeniami zachowania.

Instytucje zajmujące się opieką nad dziećmi z zaburzeniami zachowania

Poradnie Zdrowia Psychicznego dla dzieci i młodzieży

Poradnie Psychologiczno - Pedagogiczne

Świetlice Socjoterapeutyczne

Specjalne Ośrodki Szkolno - Wychowawcze

W Polsce jest 391 takich placówek z 27644 miejscami dzieci i młodzież zagrożeni niedostosowaniem społecznym zajmują w nich 1966 miejsc, w województwie pomorskim 26 z 1827 miejscami , aktualnie przebywa tam 14 uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym)

Młodzieżowe Ośrodki Wychowawcze

W Polsce jest 51 placówek z 3211 miejscami , w województwie pomorskim 3 z 262 miejscami .

Młodzieżowe Ośrodki Socjoterapii

W Polsce 14 placówek z 257 miejscami , opuściło je 1323 wychowanków , w województwie pomorskim 1 placówka , 30 miejsc , 26 wychowanków.

Domy Wczasów Dziecięcych

W Polsce 22 placówki , 1726 miejsc od xi 2004 do x 2005 skorzystało 35478 uczniów , w województwie pomorskim 1 placówka ,165 miejsc , 2486 osób które brały udział w turnusach terapeutycznych

Dane statystyczne

W roku szkolnym 2004/2005 PPP nr 1 w Gdyni wydała 42 orzeczenia o kształceniu specjalnym ze względu na zaburzenia zachowania.

W roku szkolnym 2005/2006 PPP nr 1 w Gdyni wydała 13 orzeczeń o kształceniu specjalnym ze względu na zaburzenia zachowania.

W roku szkolnym 2006/2007 do grudnia 2006 PPP nr 1 w Gdyni wydała 3 orzeczenia o kształceniu specjalnym ze względu na zaburzenia zachowania.

Wg danych Pomorskiego Centrum Zdrowia Psychicznego w Gdańsku w 2005 roku ze względu na zaburzenia zachowania leczone były :

42 osoby w tym 17 chłopców i 25 dziewcząt . W tym 14 osób do 19 roku życia , 18 osób do 20 roku życia , 10 osób powyżej 20 roku życia. .

4

---