Jak daleko jest burza?

Pamiętacie sposób na ustalenie jak daleko uderzył piorun? W popularnej wersji podwórkowej trzeba było policzyć sekundy między widzialną błyskawicą a słyszalnym grzmotem. Wynik miał oznaczać liczbę kilometrów. Czy ta metoda ma jakieś podstawy? Jak możemy ustalić w jakiej odległości od nas doszło do wyładowania?

Grzmot to przybierający różne natężenie i charakter (od pomruku po głośny trzask) odgłos wytworzony przez piorun. Starożytni wierzyli, że powoduje go zderzenie chmur, a najbardziej popularna koncepcja mówi o fali uderzeniowej powstałej w wyniku rozgrzania powietrza otaczającego piorun. Niedawno zakwestionowano jednak tę teorię skłaniając się raczej do wyjaśnień związanych z efektami elektrodynamicznymi wywoływanymi przez ogromny prąd przebiegający z chmur do powierzchni Ziemi.

Popularny sposób obliczania, jak daleko uderzył piorun z grubsza działa, jednak liczba sekund nie przekłada się dosłownie na liczbę kilometrów. Dźwięk pokonuje około 340 metrów w ciągu jednej sekundy (wartość ta zmienia się wraz ze wzrostem lub spadkiem temperatury otoczenia). Kiedy więc zobaczymy błyskawicę, należy policzyć sekundy dzielące ją od grzmotu i liczbę tę pomnożyć przez 340. Otrzymamy w ten sposób odległość w metrach. Jeśli upłynęło np. 5 sekund, oznacza to, że miejsce, w którym uderzył piorun znajduje się 1700 metrów (1,7 km) od nas.

Metoda ta została spopularyzowana, aby zapobiec porażeniom piorunem. Amerykański Narodowy Serwis Pogodowy zaleca np., żeby zacząć szukać bezpiecznego schronienia, jeśli odstęp między błyskawicą a grzmotem wynosi mniej niż 30 sekund. Oznacza to po prostu, że burza znajduje się w odległości mniejszej niż 10 kilometrów i dość szybko może dosięgnąć lokalizacji, w której się znajdujemy.

Komórki burzowe przemieszczają się z prędkością zależną od wiatru, a ten potrafi być przy takich zjawiskach pogodowych szczególnie porywisty. Jeśli więc znajdujesz się na trasie burzy, a od zaobserwowanej błyskawicy do usłyszenia grzmotu minęło np. 10 sekund, oznacza to, że pioruny mogą pojawić się nad twoją głową w ciągu mniej niż pięciu minut!

---