BIOLOGICZNE ZWALCZANIE

celowe wykorzystanie jednego organizmu przeciw drugiemu (Wiech 1997)

• Wrogowie naturalni

Patogeny - czynniki powodujące zaburzenia metabolizmu;

Pasożyty - forma współżycia dwóch organizmów oparta na antagonizmie;

Parazytoidy - forma pasożytnictwa charakteryzująca się śmiercią żywiciela, brakiem zmiany żywiciela oraz żywiciel należy do tej samej gromady systematycznej

Drapieżce

• Patogeny

1. Wirusy - powodują choroby (wirozy)-poliedrozy, cytoplazmatyczne i jądrowe granulozy. Atakują głownie gąsienice motyli, larwy błonkówek, chrząszczy, muchówek, przędziorki, ptaki i ssaki

2. Bakterie ( bakteriozy)-Bacillus thuringiensis, B.popilliae, B.cereus, Cereus, Pseudomonas - powodują epizoocję i wysoką śmiertelność populacji

3. Grzyby - Beauveria, Metarrhizium, Empusa, Entomophtora, Paecilomyces

Pierwotniaki - Microsporidia, Sporozoa

Pasożytnictwo-jeden z parntnerów (pasożyt) stale lub okresowo żeruje na powierzchni (ektopasożyt) lub wewnątrz innego (endopasożyt) zwierzęcia-żywiciela i stopniowo go eksploatuje.

• Roland Thaxter's "Contributions towards a monograph of the Laboulbeniaceae"

• Wpływ pasożytowania grzyba na gospodarza

• Zmniejszona żywotność, mobilność gospodarza

• Zmniejszona produkcja jaj

• Przedwczesna umieralność

• Droga infekcji

• Kontakt fizyczny w czasie kopulacji

• Agregacje zimowe

Parazytoid - pasożyt, którego larwy zabijają żywiciela, a dorosłe osobniki żyją wolno.

Hiperparazytoidy - parazytoidy atakujące inne parazytoidy

• Drapieżnictwo

Przedstawiciel jednego gatunku zabija i ewentualnie zjada osobnika innego gatunku.

Drapieżce owadów- inne owady (ważki, pluskwiaki różnoskrzydłe, niektóre muchówki (bzygowate), chrząszcze( kusaki, trzyszcze, biegacze, biedronki), błonkówki (mrówki)

• Sposoby wykorzystania organizmów pożytecznych

1. INTRODUKCJA - importowanie naturalnych wrogów szkodników i wprowadzenie ich na tereny nowe. Wprowadzony introdukant jest gatunkiem nowym dla terenu zasiedlania:

- bawełnica korówka - osiec korówkowy +

- przędziorki - dobroczynek szklarniowy +

- mączlik szklarniowy - dobrotnica szklarniowa +

- stonka ziemniaczana - zbrojec dwuplamy -

2. OKRESOWA KOLONIZACJA - okresowe wprowadzenie entomofaga na teren zagrożony, gdzie nie występuje lub występuje nielicznie:

- kruszynki redukujące liczebność jaj gąsienic sadów, zwójek, namiotnika jabłoniowego i bielinków;

- dobroczynki.

3. PROTEKCJA - ochrona wrogów naturalnych bytujących na danym terenie, np.:

- rośliny miododajne

- kryjówki

- zmiana agrotechniki

• Organizmy pożyteczne - owady

DIPTERA:

1. Rączycowate

HYMENOPTERA:

1. Gąsieniczniki

2. Mączelkowate

3. Bleskotki

4. Oścowate

5. Mszycarzowate

• PRZEGLĄD GATUNKÓW

• Kruszynkowate - Trichogrammatidae

1. Parazytoidy jaj, głownie motyli;

2. Dł. ok. 0,3 mm;

3. Kilka pokoleń w roku;

4. Rozwijają się od 10 st.C;

5. Partenogeneza - z niezapłodnionych jaj lęgną się samce;

6. Polifag

• Osiec korówkowy - Aphelinus mali

1. Parazytoid bawełnicy korówki;

2. Introdukowany do Polski;

3. Do 1,4 mm;

4. Żółte tylne uda;

5. Jaja składa pojedynczo do mszyc;

6. Spasożytowana mszyca ciemnieje;

7. Rozwój pokolenia 10-16 dni;

8. Temp. poniżej 13 st.C hamuje rozwój;

9. Larwy zimują w ciele mszycy;

10. Samica składa do 140 jaj.

• Baryłkarz bielinek - Apanteles glomeratus

1. Wprowadzony do biologicznego zwalczania szkodników w 1883 r. w USA;

2. Ogranicza populację gąsienic bielinków, niestrzępca głogowca do 90 %;

3. Parazytoid;

4. Do 3 mm,

5. Kilka pokoleń w roku;

6. Płodność do 1000 jaj;

7. Zimuje dorosła larwa na ścianach budynków - żółte kokony.

• Dziubałek gajowy - Anthociris nemorum

1. Naturalny składani flory Polski;

2. Do 3,5 mm;

3. Zimują zapłodnione samice w korze drzew owocowych;

4. Samica składa około 100 jaj w tk. liścia;

5. 2 pokolenia w roku;

6. Pasożytuje do 30 % larw szkodnika;

7. Ofiarami dziubałka są najczęściej przędziorki, jaja owocówek, larwy pryszczarków oraz młode gąsienice zwójek i namiotników.

• Zbrojec dwuplamy
  Perillus bioculatus

• Złotook pospolity - Chrysopa carnea

1. Zimują owady dorosłe;

2. Temp. powyżej 10 st.C jest stymulatorem żerowania. Pyłek kwiatów i rosa miodowa mszyc;

3. Płodność do 200 jaj;

4. Rozwój pokolenia 5-6 tygodni;

5. Larwy żerują na mszycach, przędziorkach i larwach miodówek;

6. 1 larwa złotooka - 80 mszyc.

• Biegaczowate - Carabidae sp.

1. Do 40 mm;

2. Larwy o mocnym, silnym gryzącym aparacie gębowym;

3. Jaja składane do gleby;

4. Drapieżne larwy i postaci dorosłe;

5. Poluje głównie nocą;

6. Wrażliwe na pestycydy

• Gatunek: Biegacz - Carabus ssp
  Gatunek: Trzyszcz - Cicindela ssp.

• Rodzina: Kusakowate - Staphylinidae
  Gatunek: Kusak cezarek -
  Staphylinus caesareus

• Biedronkowate - Coccinelidae

1. Przeważnie drapieżne - mszyce, czerwce, roztocza;

2. Zimują niedojrzałe płciowo osobniki dorosłe;

3. Jaja składane w złożach;

4. Larwy linieją 4-krotnie;

5. 1-4 pokolenia rocznie;

6. Najczęściej polifagiczne.

• Harmonia axyridis

• Pierwotne miejsce występowania H. axyridis

• Harmonia axyridis (Pallas, 1773) jest drapieżną biedronką, której zasięg

• naturalnego występowania obejmuje Chiny, Japonię, Koreę, Mongolię i Syberię (Koch i in. 2006, Brown i in. 2008, Soares i in. 2008).

• Quelle: Brown et al., 2008. Biocontrol

• Harmonia axyridis w Polsce

• Bzygowate - Syrphidae

1. Diptera;

2. Charakterystyczna półkolista głowa i wielkie oczy!

3. Odwłok spłaszczony, czarny z żółtymi plamami;

4. Dorosłe odżywiają się pyłkiem i nektarem kwiatów;

5. Larwy drapieżne - mszyce, czerwie, muchówki, pluskwiaki, larwy chrząszczy;

6. Dzienne zapotrzebowanie do 80 mszyc;

7. Kilka pokoleń w roku.

• Dobroczynkowate - Phytoseiidae

1. Dobroczynek gruszowy - sady. Obniżanie liczebności przędziorków;

2. Dobroczynek szklarniowy - obniżanie liczebności przędziorków.

ORGANIZMY POŻYTECZNE WYKORZYSTYWANE W BIOLOGICZNEJ WALCE ZE SZKODNIKAMI

Dziubałeczek mączlikowy
(Macrolophus caliginosus)

Jest największym sprzymierzeńcem ogrodników w walce ze szkodnikami w uprawach pomidorów pod osłonami

Zielony pluskwiak o smukłym ciele długości 6 mm z kilkoma ciemnymi plamkami

Drapieżca

Samiec mniejszy od samicy

Jaja składane w złożach głównie w skórce łodyg, ogonków liściowych i głównych nerwów liściowych

Jako pokarm preferuje jaja i larwy mączlika, w przypadku ich braku może odżywiać się przędziorkami, wciornastkami, mszycami, jajami i larwami motyli, larwami miniarek

Dobrotnica szklarniowa
(Encarsia formosa)

Pasożytnicza błonkówka należąca do rodziny oścowatych

Najprawdopodobniej pochodzi z tropikalnych lub subtropikalnych regionów, z których wywodzi się również mączlik szklarniowy

Samica składa jaja w trzecie stadium larwalne i puparium mączlika

Rozwój parazytoida przebiega w ciele ofiary

Spasożytowana larwa mączlika

Męczelka syberyjska
(Dacnusa sibirica)

Błonkówka zwalczająca miniarkę w uprawie pomidorów

Dł. ciała do 3 mm

Ciemnobrązowa, czułki długie

Samica składa pojedynczo jaja do ciała larwy miniarki, w którym odbywa się całkowity rozwój parazytoida, zakończony przepoczwarczeniem i wylotem postaci dorosłej

Pryszczarek mszycojad
(Aphidoletes aphidimyza)

Mała muchówka o bardzo delikatnym ciele i długich czułkach

Składa podłużne, pomarańczowe jaja w miejscu gdzie występują liczne kolonie mszyc

Larwy są barwy pomarańczowej, beznogie dł. 0,3-3mm, przepoczwarczają się w podłożu

Larwy drapieżcy paraliżują i wyjadają wnętrze ich ciała

Pajęczaki (Arachnoidea)

Roztocze

Pająki

Dobroczynek szklarniowy
(Phytoseiulus persimilis)

Jest wykorzystywany w szklarniach do zwalczania przędziorka chmielowca i przędziorka szklarniowca

Pająki

Ptaki (Aves)

Ssaki

Owady zapylające

Pszczoła miodna

Trzmiele

Murarka ogrodowa

Pszczoła miodna
(Apis melifera)

Robotnice

Produkty uzyskiwane od pszczół

Miód

Wosk pszczeli

Kit pszczeli (propolis)

Jad pszczół

Pyłek

Mleczko pszczele

Trzmiel ziemny
(Bombus terrestris)

Trzmiel kamiennik
(Bombus lapidarius)

Murarka ogrodowa
(Osmia rufa)

---