Poprawny jest tylko jeden rodzaj gramatyczny

zgorzel gardziel torbiel	ta zgorzel (nie: ten zgorzel) ta gardziel (nie: ten gardziel) ta torbiel (nie: ten torbiel)	Leczenie tej zgorzeli nie będzie łatwe. Obserwowali szeroką gardziel wulkanu. Niech się pan nie przejmuje tą torbielą.
poręcz	ta poręcz (nie: ten poręcz)	Trzymaj się poręczy, żebyś nie upadła.
patrol miąższ	ten patrol (nie: ta patrol) ten miąższ (nie: ta miąższ)	Zatrzymał się na wezwanie patrolu policji. Miąższ tego owocu jest bardzo smaczna.
opus	to opus (nie: ten opus)	Walc c-moll opus dwunaste.
komponent	ten komponent (nie: ta komponenta)	Preparat ma siedem komponentów ziołowych.
por	ten por (nie: ta pora) = 1. warzywo, 2. otworek w skórze	Sałatka z porów. 2. Zatkanie się porów utrudnia pocenie się.
raz	ten raz (nie: ta raza) = 1. jedno wydarzenie, 2. cios, uderzenie	Tym razem wygraliście. 2. Dostał wiele razów od ojczyma.
seler	ten seler (nie: ta selera)	Sprzedaż selerów.
szczegół	ten szczegół (nie: ta szczegóła)	W planie imprezy trzeba zmienić trochę szczegółów.
więzienie	to więzienie (nie: ten więzień) = zakład karny	To drugie więzienie, w którym mnie trzymano.
chryzantema	ta chryzantema (nie: ten chryzantem)	Dostała pęk pięknych jesiennych chryzantem.
pomarańcza	ta pomarańcza (nie: ta pomarańcz, nie: ten pomarańcz, nie: to pomarańcze)	Wycisnął dojrzałą pomarańczę.
strucla	ta strucla (nie: ten strucel)	Upiekła piękną struclę z powidłami. 1

Poprawne są oba rodzaje gramatyczne przy poszczególnych wyrazach

aster, astra	ten aster albo ta astra	Bukiet jesiennych astrów a. Bukiet jesiennych aster.
cytat, cytata	ten cytat, rzadziej: ta cytata	Koniec tego wymownego cytatu! rzad. Koniec tej wymownej cytaty!
frędzel, frędzla	ten frędzel albo ta frędzla	Widać było kilka frędzlów od kapy a. Widać było kilka frędzli od kapy.
klusek, kluska	ta kluska albo ten klusek	Dołóż Andrzejowi klusek a. Dołóż Andrzejowi klusków.
podkoszulek, podkoszulka	ten podkoszulek albo ta podkoszulka	Pięć podkoszulków a. pięć podkoszulek.
rodzynek, rodzynka	ten rodzynek a. ta rodzynka = suszone winogrono, ten rodzynek jedyny mężczyzna w kobiecym gronie	Ćwierć kilo rodzynków a. ćwierć kilo rodzynek. Był rodzynkiem w sfeminizowanym gronie pedagogicznym.
zatrzask, zatrzaska	ten zatrzask a. ta zatrzaska = rodzaj zapięcia bielizny i odzieży; ten zatrzask = rodzaj zamka u drzwi	Bluzeczka zapinana na pięć zatrzasków a. Bluzeczka zapinana napięć zatrzask. Fabryczny wyrób zatrzasków.

Rodzaj gramatyczny rzeczownika zależy od znaczenia przy poszczególnych wyrazach

boa	ten boa = wąż; to boa = rodzaj szala	1.Zobaczył wspaniałego boa. 2. Włożyła wspaniałe boa.
kiwi	ten kiwi = ptak; ta kiwi = pasta do butów to kiwi = owoc;	Widział małego kiwi Wyczyścił buty brązową kiwi. Widział małe kiwi.
łupież	ten łupież = choroba skóry; ta łupież = grabież	Walka z łupieżem. 2. Walka z łupieżą.
lew, lewa	ten lew 1. zwierzę; 2. waluta bułgarska ta lewa = wziątka w grze w karty	1. Pięć lwów. 2. Pięć lewów. 3. Pięć lew.
lir, lira	ten lir = waluta włoska; ta lira = instrument muzyczny	1. Miał tylko tysiąc lirów. 2. Zabrzmiało tysiąc lir.
odsetek, odsetka	ten odsetek = procent; ta odsetka = procent od kapitału	Znaczny odsetek badanych odpowiedział negatywnie 2. Spłacać odsetki od pożyczki.
rabat, rabata	ten rabat = zniżka ceny towaru; ta rabata = grządka z kwiatami	Kupiec dal mu rabat 5%. 2. Obsadziła rabatę bratkami.

Ustalanie postaci mianownika liczby pojedynczej

Poprawna jest tylko jedna postać mianownika liczby pojedynczej

Forma poprawna	Forma niepoprawna	Przykład
mól	mol	Popatrz, z szafy z ubraniami wyleciał mól!
ozór	ozor	Zmęczony długim biegiem pies wywalił ozór i dyszał.
gałąź	gałęź	Gałąź, ciężka od jabłek, zwisała niemal do ziemi.
kłąb	kłęb	Czarny kłąb dymu widać było z daleka.
widnokrąg	widnokręg	Widnokrąg z wolna szarzał, zwiastując krótki dzień polarny.
łabędź	łabądź	Łabędź niemy ma dziób pomarańczowy z czarną, guzowatą naroślą u nasady.
sweter	swetr	Weź ze sobą sweter, wieczorem zrobi się chłodno!
mysz	myszą	W kącie pokoju siedziała przestraszona mysz.
smycz	smycza	Smycz nie powinna być zbyt krótka, by nie krępować ruchów psa.
wesz	wsza	Wesz rozwija się z jaja zwanego gnidą.
brzytwa	brzytew	Słowa ostre jak brzytwa.
podeszwa	podeszew	Zupełnie zdarte podeszwy świadczyły o tym, jak wiele kilometrów przeszedł.
kontrola	kontrol	Kontrola wykazała drobne uchybienia techniczne.
gospodyni	gospodynia	Mimo że nie była żoną gospodarza, pełniła funkcję gospodyni przyjęcia.
idea	ideja	Idea u Platona niematerialna, lecz realnie istniejąca doskonała istota rzeczy.

---