Wykład 13 - Narządy zmysłów cz. 2
Narząd otolitowy zawiera komórki, które posiadają jedno kinetocylium z określonej strony a reszta to są od 80 do 100 stereocyliów. W woreczku polaryzacja jest na zewnątrz, a w łagiewce do środka. Związane jest z tym zjawisko polaryzacji : przesunięcie otolitowej błony która się tutaj znajduje zgodnie z kierunkiem powoduje polaryzacje, natomiast odwrotnie - wygaszenie tej polaryzacji. Otolitowa błona powoduje polaryzacje.
Oprócz nabłonka zmysłowego istnieje nabłonek podporowy i chromafilny. Nabłonek podporowy jak sama nazwa mówi, stanowi podporę dla nabłonka zmysłowego. Plamka jest w łagiewce i woreczku, natomiast grzebień w kanałach półkolistych. Różnica polega na tym że grzebień jest bardziej wystający, a plamka bardziej płaska.
Nabłonek chromafilny produkuje endolimfę. Jeżeli w nabłonku spotykamy komórkę w której są wakuole i bardzo silnie rozwinięta siateczka śródplazmatyczna to jest to komórka która wydziela, w tym wypadku wydziela endolimfę.
Działanie niekorzystne i choroby narządów zmysłu
zaburzenia naczyniowe związane z blokadą naczyń, czy to o charakterze miażdżycowym czy też mechanicznego uniedrożnienia powoduje pewnego rodzaju uszkodzenia. W nabłonku zmysłowym występują komórki zmysłowe I rzędu i komórki zmysłowe II rzędu. Te pierwszego rzędu są filogenetycznie młodsze, ale za to bardziej wyspecjalizowane. Te II rzędu są mniej wyspecjalizowane ale za to mniej podatne na różnego rodzaju niedogodności. W przypadku uszkodzeń związanych z niedrożnością ulegają uszkodzeniu te najbardziej wyspecjalizowane, bo zgodnie z zasadą filogenezy i ontogenezy ta komórka która jest bardziej wyspecjalizowana, bardziej jest wrażliwa na niekorzystne czynniki. Natomiast ta która jest mniej wyspecjalizowana, filogenetycznie starsza, jest bardziej odporna. Z glikokaliksu, tej osłony gdzie są zakończenia nerwowe jest rozdęcie i ta komórka jest praktycznie wyłączona z całości swojej funkcji. Natomiast również, zawsze przy zaburzeniach naczyniowych dochodzi zawsze do obrzmienia. Komórki mają balonowate wybrzuszenia, które uciskają na stereocylia i kinetocylia, a w konsekwencji powodują zaburzenia ruchomości błony otolitowej. Czyli percepcja tego elementu zmysłowego jest praktycznie znacznie ograniczona, działają tylko komórki zmysłowe. Natomiast z tych powstają tzw. „trupy komórkowe” - komórka jest oddzielona od możliwości odżywienia i prowadzenia swojego metabolizmu ulega zanikowi.
zaburzenia które są charakterystyczne dla urazu słuchowego. W tym wypadku bodziec o charakterze 130 decybeli powoduje całkowite zatłuczenie, rozbicie komórek zmysłowych (to dotyczy narządu Cortiego). Komórki falangowe są wciśnięte pomiędzy komórki rzęskowe. Taki układ jest niemożliwy do odbioru jakichkolwiek wrażeń zmysłowych. Dochodzi do zwichnięcia migawek i nie ma możliwości powstania bodźca, komórka jest wyłączona z pewnej możliwości percepcji słuchowej. Na terenie komórki dochodzi do degeneracji lizosomów, te lizosomy się rozpadają i fagocytują własną komórkę, dochodzi do cytolizy, autolizy. Wówczas ta komórka ma nie tylko zwichniętą migawkę ale również ulega stopniowemu rozkładowi. W konsekwencji powoduje to wyłączenie możliwości słuchowych. Te urazy są urazami nieodwracalnymi. Nie ma możliwości, ani drogą leczniczą, chirurgiczną, leczenia zachowawczego doprowadzić do stanu żeby zwrócić prawidłowy metabolizm tej komórki, ta komórka całkowicie się wyłącza.
w uchu dochodzi również do zmian związanych ze starzeniem. Narząd ten tak jak każdy inny zużywa się. W układzie pokarmowych dochodzi do zużycia trzustki i komórek produkujących insulinę i mówimy wówczas o cukrzycy z powodu zużycia narządu. Takie samo zużycie narządu występuje również w komórkach zmysłowych narządu Cortiego, narządu zmysłu słuchu. Dochodzi do wytworzenia lamelarnych, blaszkowatych tworów. Jest to wynik zaburzenia przemiany białkowej. Tworzą się również, oprócz blaszek, pewne skupiska jako efekt nieprawidłowej przemiany materii. Natomiast w nerwie z wiekiem dochodzi do demielinizacji, tj. zmniejszenia się warstw osłonki mielinowej. To powoduje zaburzenia w przewodzeniu bodźców, które normalnie powinny przeskakiwać od przewężenia Ranviera do przewężenia Ranviera. Po demielinizacji bodźce nieraz przeskakują a nieraz jest to niemożliwe i bodziec przechodzi wzdłuż całego włókna nerwowego, co znacznie spowalnia przewodzenie bodźców. W konsekwencji mamy do czynienia ze zjawiskiem interferencji, czyli nakładania się bodźców - tego szybkiego, przeskakującego z tym powolnym, przechodzącym wzdłuż włókna. Zgodnie z zasadą interferencji mamy nakładanie się fali czyli jej wzmocnienie. Taka osoba, która ma starcze uszkodzenie słuchu, twierdzi że słyszy ale nie rozumie tego co słyszy. Ta osoba nie do końca rozumie to co słyszy ze względu nie tylko na demielinizacji w okolicy korowych ośrodków słuchu, ale również ze względu na tę interferencję
choroba Meniera. W tej chorobie pacjent oprócz szumów usznych, odczuwa upośledzenie słuchu i zawroty głowy. Przez tę chorobę w psychiatrii są opisywane nawet samobójstwa z powodu tych dolegliwości. Są to zaburzenia również po części nieodwracalne. W komórkach zmysłowych również są widoczne skupiska ciał lamelarnych. Dochodzi do balonowatych uwypukleń, które również uciskają stereocyllia i dochodzi do zaburzeń równowagi w przypadku uszkodzeń nabłonka zmysłowego plamki woreczka czy łagiewki. Ta choroba Meniera jest związana z charakterystyczną rzeczą : wyróżniamy pewne układy limfatyczne a mianowicie śródchłonkę, przychłonkę. Przychłonka ma mało potasu a dużo sodu, natomiast śródchłonka zaś mało sodu a dużo potasu. Jeżeli dojdzie do zaburzeń w Tych proporcjach to mamy do czynienia właśnie z chorobą Meniera.
jeżeli chodzi o percepcję narządu równowagi to narząd otolitowy jako taki działa wyłącznie na przyspieszenie liniowe, natomiast układ kanałów półkolistych na przyspieszenie kątowe. Jest to bardzo istotne dla pewnych ludzi, np. dla lotników, zwłaszcza w samolotach odrzutowych ponieważ tam dochodzi do zaburzeń nie tylko grawitacji, ale i przyspieszenie liniowe i kątowe są bardzo istotne.
Rozwój ucha:
Ok. 4 tygodnia to jest początek ucha zewnętrznego, powstaje z pierwszego łuku skrzelowego. Powstaje 6 guzków i te 6 guzków łączy się w różny sposób i różnie jedne są powiększone inne nie. Oprócz linii papilarnych różnimy się wyglądem, wielkością i odchyleniem małżowiny usznej i to jest efekt różnego łączenia się guzków. Konsekwencją tego łączenia może być również to z czym mamy do czynienia np. w przypadku wargi, może dochodzić do makrosji czyli nadmiernego wzrostu małżowiny usznej, mikrosji lub anosji - czyli całkowitego braku małżowiny usznej. Oczywiście nie jest to aż tak bardzo duże uszkodzenie dlatego, że małżowina powoduje zebranie bodźców słuchowych i wpuszczenia do przewodu słuchowego zewnętrznego a potem na błonę bębenkową. Z resztą te elementy można zastąpić.
Ucho środkowe to trąbka słuchowa, jama bębenkowa i kosteczki słuchowe.
Ucho wewnętrzne to ucho powstaje i jest zbudowane z ektodermy, a konkretnie z neuroektodermy, gdzie w 3 tygodniu powstaje najpierw płyta słuchowa, następnie dołek słuchowy i dalej pęcherzyk słuchowy, który się z mezenchymą dzieli na część przedsionkową i część ślimakową. W 6 tygodniu dochodzą do powstawania komórki zmysłowe. Natomiast wykształcony narząd mamy w wieku 2 miesięcy. Jest to ważne ponieważ w rozwoju płodu wszelkie bodźce które płyną ze świata zewnętrznego, są przez ten płód odbierane. Dlatego dziecko najlepiej się rozwija słuchając Bacha inny rodzaj muzyki może powodować większe reakcje nerwicogenne u przyszłego płodu.