Temat: Rynek, elementy rynku, rownowaga rynkowa.
Pojecie rynku:
Rynek w najbardziej syntetycznym ujeciu to całokształt transakcji kupna i sprzedazy. Inaczej mówiąc, jest to proces w ramach którego kupujący i sprzedający określają co mają zamiar kupować i sprzedawać oraz na jakich warunkach.
W gospodarce wystepuje wiele różnorodnych rynków które są odzielone od siebie poprzez.
- odmeinnosc sprzedawanego dobra <np. rynek zboza , pralek>
- bariery naturalne < odległości zwianane m In z kosztami transportu>
- bariery stworzone przez władze gospodarcze <np. taryfy celne>
pojedyncze rynki wpywaja na siebie poprzez:
- dochody konsumentow
- koszty transportu związane z geograficznym wydzieleniem rynku
-korzysci ze specjalizacji
Podzial rynkow:
Wedlug kryterium geograficznego można wyroznic następujące rodzaje rynkow:
krajowe - obejmuja swoim zasiegiem caly kraj
zagraniczne - obejmuja wymiane handlowa danego kraju z innymi krajami<eksport transport>
miedzynarodowe - obejmuja wymiane handlowa w ramach różnorodnych ugrupowan <>np. UE, NAFTA>
w zależności od rodzaju sprzedawanego towaru <kryterium przedmiotowe> wyodrebnia się następujące rynki:
- dobr i usług na których wymienia się dobra i usługi,
- czynnikow wytwórczych na których nabywca sprzedaje usługi czynnikow wytwórczych < pracy kapitalu, ziemi>
- finansowe, na których sprzedawane SA i kupowane usługi i produkty finansowe <np. kredyty, papiery wartościowe>
Elementy rynku:
- cena
- podaz
- popyt
Każdy rynek charakteryzuje się tym, ze odbywające się na nim transkacje kupna-sprzedazy maja swoja cene. Na rynku powstają ceny dóbr i usług, także kształtują się relacje miedzy nimi. Cena to wartość wymienna towaru wyrazona w pieniadzu. wartosc wymienna okresla ile warte jest dane dobro w przeliczeniu na inne.
popyt to ilość dobr i usług na która zgłoszono zapotrzebowanie w danym czasie i po danej cenie.
można wyroznic popyt indywidualny i popyt rynkowy <suma wielkości popytu wszystkich wartości popytu wszystkich konsumentow danego dobra lub usługi>
podaz to ilość dobr i usług zaoferowanych do sprzedania w danym czasie i po danej cenie.
Prawo popytu i krzywa popytu rynkowego:
Prawo popytu mowi ze wraz ze wzrostem ceny dobra zmniejsza się popyt na dane dobro natomiast ze spadkiem ceny popyt wzrasta przy zalozeniu ze inne czynniki wpływające na popyt nie zmieniaja się <SA stale>.
Paradoks vebrena 1889 r zwyczaje konsumpcyjne najbogatszych warst społeczeństwa amerykańskiego doszedl do wniosku ze wzrost cen spowodowal zainteresowanie w tej grupie danym towarem ludzie dostaja wtedy dodatkowa wartość psychologiczna
Przesuniecie krzywej popytu - zmiana popytu:
Należy pamiętać ze:
- zmiana ceny dobra powoduje zmiany w wielkosci popytu wzdłużonej krzywej popytu.
- zmiana czynnikow pozacenowych <innych niż cena> powoduje zmiane popytu i przesuniecie calej krzywej popytu. Wzrost popytu oznacza ze krzywa popytu przesuwa się w prawo. Sapdek popytu oznacza ze krzywa popytu przesuwa się w lewo.
Czynniki wpływające na rozmiary popytu:
Do najważniejszych czynnikow pozacenowych wpływających na zmiany popytu ynkowego zaliczamy:
- dochody konsumentow , w większości przypadkow wzrost dochodu powoduje wzrost popytu na dobro lub usługę,a spadek dochodu zmniejsza popyt na większość dobr i usług. Wyjatki: paradoks Giffena, paradoks Veblena.
- gusty i preferencje
- substytuty i dobra komplementne <uzupelniajce> istnieja liczne powiazania miedzy cenami oraz popytem na dobra. Zmiany cen jednego dobra wywieraja wpływ na popyt na inne dobra.
- inne czynniki <dogodne warunki sprzedazy reklama zmiana liczby ludności.
Przyklady sybstytutow: maslo i margaryna, pioro i długopis. Dwa dobra SA substytutami, jeżeli zmiana ceny <wzrost lub spadek> jednego z produktow przy niezmienionej cenie drugiego przesuwa popyt konsumentow w kierunku dobra tańszego.
przykłady dobr komplementarnych:
samochod i benzyna, drukarka i toner.
dwa dobra SA komplementarne, jeżeli wzrost <spadek> ceny na dane dobro wywoluje spadek <wzrost> popytu na drugie dobro.
Cena równowagi rynkowej:
cena równowagi rynkowej jest to cena, przy ktorej romiary popytu i podazy się zrównują się z romiarami popytu.
Prawo podazy i krzywa podaży:
Prawo podaży: wraz ze wzrostem <spadkiem> ceny dobra rosnie <spada> ilość dostarczonego dobra, przy zalozeniu, ze pozacenowe czynniki wpływające na podaz nie zmieniaja się <zalozenie ceteris Paribus>
Czynniki wpływające na romiary podazy:
- ceny czynnikow produkcji. Wzrost lub spadek cen czynnikow wytwórczych wpływa na koszty ponoszone przez wfirme i powoduje przesuniecie krzywej podazy np. wzrost cen surowcow cen i plac powoduje przesuwanie się krzywej podazy w gore natomiast oich spadek przesuwa krzywa podazy w dol.
- technologia zmiany technologii i lepsza organizacja pracy powoduja wzrost wydajności i spadek kosztow produkcji. Bardziej efektywne technologie powoduja przesuwanie się krzywej podazy w dol < w prawo>
- podatki i subsydia niektóre podatki <VAT> SA traktowane przez producenta jako dodatkowy koszt wytworzenia produktu i dlatego pwoduja przesuwanie krzywej podazy w gore <w lewo>
- przewidywanie cen jeżeli przedsiebiorca uwaza ze w przyszłości ceny na produkowane przez niego dobro będą wyższe magazynuje je oczekując na zwyżkę cen co powoduje przesuniecie krzywej podazy w gore
- licznba przedsiębiorstw w Galezi większa liczba przedsiębiorstw oznacza wieksza ilość oferowanych produktow i przesuniecie krzywej podazy w dol mniejsza liczba przedsiębiorstw oznacza mniejsza produkcje i przesuniecie krzywej podazy w gore.
- szok podazowy <susza>