Temat: struktury rynkowe
4 struktury /modele rynku/ i czynniki je określające
- model konkurencji doskonalej /wolnej czystej/
- model pelnego /czystego/ monopolu
- model konkurencji monopolistycznej
- model oligopolu
czynniki określające wymienione modele rynku:
- liczba prodeucentow
- wpływ na cene
- rodzaj i charakter produktu
- łatwość wejścia na rynek
- stopien konkrencji cenowej i pozacenowej
- dostep do informacji o stanie rynku.
rywalizacja rynkowa = konkurencja rynkowa
Istota i rodzaje konkurencji
konkurencja to proces wzajemnego odzialywania na siebie uczestnikow rynku którzy realizując swój cel przedstawiaja korzystniejsze od innych oferty np. pod względem ceny jakości wyrobow itp. W celu zwiekszenia liczby zawieranych transakcji innymi slowy jest to walka o korzyści ekonomiczne
ze względu na sposób rywalizacji można wyroznic:
- konkurencje cenowa - sprzedawcy rywalizuja poprzez cene
- konkurencje nie cenową - sprzedawcy konkuruja jakością warunkami sprzedazy opakowaniem reklama
ze względu na stopien konkurencyjności można wyroznic dwa podstawowe typy konkurencji:
- doskonala /wolna, czysta, cenowa/
- niedoskonala /nie cenowa/
w ramach konkurencji niedoskonalej wyroznia się:
monopol pelny /czysty/
konkurencje monopolistyczna
oligopol
Model konkurencji czystej - charakterystyka
- ogromna liczba producentow którzy maja niewielki udzil w całkowitej podazy dobra
- zewnętrzny charakter cen tzn ceny ustala rynek indywidualny producent nie może wpływać na cene która ksztaltuje się na rynku jako wypadkowa oferty wszystkich producentow
- produkty sa homogeniczne /wystandaryzowane, podobne/ identyczność produktu uniemozliwia konkurencje pozacenowa i oznacza ze przy danej cenie konsumentowi jest obojętne od którego producenta kupuje produkty
- swoboda wejścia i wyjscia z rynku
- brak konkurencji pozacenowej wystepuje tylko konkurencja cenowa
- doskonal informacja o stanie rynku
Model czystego monopolu - charakterystyka
czysty monopol jest przeciwieństwem czystej konkurencji charakterystyczne cechy tego rynku to:
- pojedynczy producent - brak konkurencji
- brak bliskich substytutow
- kontrola cen - monopolista ma pelna kontrole nad cena i może wpływać na zmiane ceny np. zmieniając wielkość produkcji
- brak możliwości wejścia na rynek - istnieja silne bariery wejścia /technologiczne, ekonomiczne, prawne/ utrudniające lub uniemożliwiające wejscie konkurentom na rynek
- dobrowolny charakter konkurencji pozacenowej absolutny brak konkurentow nie zmusza czystego monopolu do rywalizowania za pomoca reklamy promocji jakość wyrobow w praktyce obserwuje się jednak dzialania typu public relations które maja służyć kształtowaniu pozadanego wizerunku firmy.
Model konkurencji monopolistycznej - charakterystyka
konkurencja monopolistyczna znajduje się pomiedzy dwoma ekstremami tzn. pomiedzy czysta konkurencja i czystym monopolem Najwazniejsze cechy konkurencji monopolistycznej to:
- względnie duza liczba niezależnie działających producentow kazda firm produkuje niewielka czesc całkowitej produkcji
- zróżnicowanie produktu polegające glownie na roznicach w marce towaru opakowaniu reklamie produkty firm sa bliskimi ale nie doskonalymi substytutami
- ograniczona kontrola cn wpływ na ceny zalezy jest glownie od stopnia zróżnicowania produktu oraz liczby i bliskości konkurentow
- relatywna łatwość wejścia na rynek trudniej jest jednak wejsc na rynek w warunkach konkurencji monopolistycznej niż w warunkach wolnej konkurencji
- konkurencja pozacenowa niski stopien konkurencji cenowej i intensywna konkurencja pozacenowa /znak firmowy reklama jakość/
Oligopol - charakterystyka
mala liczba producentow rynek zdominowany jest przez kilku producentow którzy razem maja od 60 do 80% udzilu rynku czasami zawieraja porozumienia oligopolistyczne / kartel, trust, syndykat/
standaryzacja lub zróżnicowanie produktow oligopolistyczne gal zezie które dostarczaja surowcow naturalnych lub półfabrykatów oferuja typowe dobra ujednolicone /stal metale kolorowe/ natomiast oligopolistyczne branze produkujące dobra konsumpcyjne /samochody opony mydla papirosy/ dostarczaja dobr zróżnicowanych
- współzależność cenowa jeżeli np. dana firma obnizy cene to w którym okresie podniesie swoje zyski kosztem rywali którzy wkrotce sprzedawac będą jeszcze taniej na rynku oligopolistycznym nie ma skłonności do czestych zmian cen zdarzaja się natomiast tzw zmowy cenowe
- trudności wejścia na rynek istnieja technologiczne surowce prawne i inne bariery wejścia na rynek
- konkurencja pozacenowa reklama przy dobrach zróżnicowanych jakość w przypadku produktow standardowych
Struktury rynkowe a liczba nabywcow
różnorodność struktur rnkowych wystepuje również po stroie kupujących /popytu/ rozpatrując rynek od strony kupujących można wyroznic
- czysta konkurencje kiedy wystepuje ogromna liczba kupujących
- monopson /monopol po stronie popytu/ kiedy wystepuje tylko jeden klient
- konkurencje monopsonową gdy na rynku dziala względnie duza liczba kupujących
- oligopson kiedy rynek jest zdominowany przez kilku kupujących