WIRUSY - bezkomórkowce, białkowonukleinowe pasożytnicze
formy życia, bez własnego metabolizmu, w genomie zawierają
jeden rodzaj kwasu nukleinowego RNA lubDNA, nie mogą
samodzielnie prowadzić procesów życiowych, do rozmnażania
używają zakażonych przez siebie kom. Zbudowane są z
nukleinowego rdzenia i białkowego płaszcza (kapsydu)
rdzeń +kapsyd=nukleokapsyd - może on być nagi lub okryty
osłonką, która zawiera proteiny, lipidy i cukry. Są obdarzone
wysoką swoistością w stosunku do gospodarza Większość z
nich traci zdolność zakażania w wys temp, ale tolerują niskie temp.
Dzielą się na : bakteriofagi, aktinofagi(wirusy promieniowców),
Mikrofagi, mogą występować u glonów.
BAKTERIE-najprostsze, prokariotyczne organizmy jednokomórkowe,
występujące we wszytkich środowiskach, są też bakterie pasożytnicze
i symbiotyczne, które nie przetrwałyby bez roślin, zwierząt,
przeciętny czas życia to kilkanaście minut, ale formy przetrwalnikowe
mogą przeżyć wiele lat., brak jądra, którego miejsce zajmuje nukleoid,
posiadają plazmidy (małe koliste cząstki DNA)
kom otoczona jest błoną cytoplazmatyczną i ścianą kom., posiadają
fimbrie. Część ma zdolność ruchu dzięki rzęskom,a niektóre pełzają
po podłożu, niektóre są pokryte dodatkową otoczką, która je chroni.
Niektóre w niekorzystnych warunkach wytwarzają zamknięte w grubej
otoczce przetrwalniki, które pomagają im przeżyć. Jest to
spoczynkowa forma bakterii charakteryzująca się znacznym stopniem
odwodnienia cytoplazmy, grubymi i wielowarstwowymi osłonami.
Bakterie przetrwalnikujące to te które maja kształt cylindryczny i są
Gramdodatnie. Rozmnażają się wegetatywnie, przez podział
WYMIANA MATERIAŁU GENETYCZNEGO ZACHODZI DZIEKI:
- koniugacji - przenoszenie plazmidu lub części genoforu z jednej
kom do drugiej za pomocą fimbrii,
- transformacji -pobranie przez bakterie DNA znajdującego się w
podłożu
- transdukcji - przeniesienie fragm. DNA z jednej kom do drugiej
za pomocą wirusów
Podział bakterii:
- gram-dodatnie barwiące się na niebiesko
- gram-ujemne na czerwono
W większości bakterie to heterotrofy(org cudzożywne), które żyją
jako saprofity lub pasożyty, niektóre są autotrofami i są zdolne do
przyswajania CO2 w procesie fotosyntezy lub chemosyntezy.
Ze wzgl na źródło energii są bakterie:
- siarkowe(energia do asymilacji CO2 z utleniania siarki i je zw)
- metanowe(rozkładając zw org z wytworzeniem metanu)
- wodorowe(utlenianie wodoru)
- żelazowe(utl zw żelazowe i żelazawe)
- purpurowe siarkowe(samożywne, zawierają bakteriofagi, które
w fotosyntezie redukują CO2, utl H2S)
- purpurowe bezsiarkowe(samożywne, w fotosyntezie redukują
CO2 przez utl alkoholi lub H2 ze środowiska)
ZNACZENIE BAKTERII W ŚRODOWISKU/ PRZEMYŚLE:
- biorą udział w obiegu C N S P
- biorą udział w tworzeniu próchnicy
- symbioza z niektórymi roślinami
- zabijają lub hamują rozwój konkurencyjnych bakterii(antybiotyk)
- stanowią źródło pożywienia dla innych org
- żyją w ciele człowieka wspomagając szereg procesów/
- produkują produkty spożywcze
- antybiotyki
- szczepionki w rolnictwie
- witaminy
- produkcja metanu z odbiornika
ARCHAEA różnią się od bakterii:
- ściany kom mają w składzie inny kwas
- RNA bardziej podobne do kom eukariotycznych niż bakterii
- kwas DNA jest upakowany w nić nukleosomów, której rdzeń
tworzą białka
- u bakterii w blonie kom glicerole połączone są poprzez wiązanie
estrowe w Archaea występują wiazania estrowe w których brak
dodatkowych atomów tlenu występującym w wiązaniu estrowym
co warunkuje dalsza budowe błony
- Archeae na boczne łańcuchy w fosfolipidach zamiast kwasów
tłuszczowych mają łańcuch zbudowany z 20 at C pochodzących
z izoprenu.
PROMIENIOWCE- formy pośrednie między grzybami i bakteriami,
kształtem i sposobem rozwoju przypominają grzyby pleśniowe
(rozwijają się w postaci grzybni z wytwarzaniem spor i sporangiów),
a szerokością kom składem chem ściany kom, obecnością nukleoidu
i wrażliwością na bakteriofagi - bakterie. Są gramdodatnimi
tlenowcami występującymi w glebie, tylko niektóre są beztlenowcami,
posiadają zapach świeżo przeoranej ziemi, są producentem antybiotyków
rozkładają celulozę, chitynę i inne trudnorozkładalne związki. Dziela się
na 3 rodziny: promieniowane, prątki kwasoodporne, kokardzie.
SINICE- są gramujemne, ściana kom zawiera murenę, a rybosomy są
jak u bakterii, żyją w wodach słodkich, morskich i źródłach solankowych,
na pow wilgotnej gleby, skał na korze drzew, także w siedliskach
ekstremalnych, wiele zyje w symbiozie z glonami, grzybami, roślinami
zarodnikowymi i nasiennymi, maja zdolność do wiązanie azotu z pow.
Są bezjądrowe, samożywne, jednokomórkowe i kolonijne, występują
w formie nici.Ściana kom zbudowana jest z pektyn i celulozy,a na jej pow
wystepuje często otoczka śluzowa.
CENOBIE- zespoły kom sinicowych
otoczonych śluzem. W cytoplazmie znajdują się tylakoidy zawierające
barwniki.
HETEROCYSTY- kom sinic załamujące światło w mikroskopie,
większe od pozostałych, o grubych ścianach kom i mniej nasycone
barwnikami. Zachodzi tam wiązanie azotu i cykliczna fosforylacja i
regeneracja ATP.
ANKIETY- formy przetrwalne. Sinice rozmnażają się za pomocą endospor, egzospor i przez HOMOGONIĘ (wytwarzanie śluzowych
rozdzielaczy między stykającymi się kom ciała sinicy, dzieki temu cialo
sinicy ulega fragmentacji na odcinki zdolne do samodzielnego wzrostu
i rozwoju). Niektóre tylko mogą rosnac chemoautotroficznie utleniając
cukry w ciemności. nadmierne występowanie sinic w zbiornikach
powoduje deficyt tlenu i światła, zaburzają krążenie wody w zbiorniku
i zajmują miejsce potrzebne do rozwoju roślin i zwierząt
GRZYBY - grzybnia złożona z nitkowatych strzępek i silnie rozgałęziona,
watowata grzybnia pobiera niezbędne składniki pokarmowe, nie
zawierają chlorofilu i nie mogą wykorzystać energii słonecznej do
budowy subst org, mogą ją pobierać z otoczenia, źródłem pokarmu
są dla niech org żywe lub martwe szczatki org roślinnych lub
zwierzęcych. Widoczna częśc grzyba to owocnik, którego zadaniem
jest produkcja zarodników służących do rozmnażania. Są tlenowcami,
niektóre mogą być względnymi beztlenowcami, większość może
rozmnażać się płciowo lub bezpłciowo. W rozmnażaniu płciowym
można wyróżnic: plazmogamię, kariogamię, mejozę. Rozmnażanie
bezpłciowe - nie dochodzi do połączenia się jąder, może polegać na
pączkowaniu, fragmentacji grzybni czy tworzeniu spor. Grzyby dzieli
się je na symbionty, saprofity i pasożyty
SYMBIONTY- korzenie roślin współżyją z grzybami. Grzybnia z
korzeniami drzew tworzy mikoryze. Mikoryza:
- ektotroficzna- strzęki grzybni oplatają korzeńrośliny i wrastają do
zewn, warstwy jego kom.
- endotroficzna- nie ma na korzeniach roślin „mufki” ze strzepek
grzybni, wrastają one głębiej w korzeń i rozwijają się również w
poszczególnych kom. Symbioza grzybów z glonami to porosty
SAPROFITY- żywią się martwymi szczątkami blaszkowych, rosną
dobrze na obumarłych korzeniach drzew
PASOŻYTY- głownie pasożytują na drzewach, szczególnie starych,
chorych, uszkodzonych, mogą też na innych roślinach, innych
grzybach, zwierzętach i człowieku.
Klasyfikacja morfologiczna:
- drożdże - jednokomórkowe, owalne bądź okrągłe, rozmnażają
się przez pączkowanie
- pleśnie- wielokom, wytwarzają spory, powierzchnia jest wełnista,
wytwarzają pigmenty
- dwupostaciowe - mogą żyć w formie pleśni lub drożdży często w
zależności od temperatury, składników biogennych czy CO2
Znaczenie grzybów:
- grzybice, alergie
- produkcja antybiotyków
- psucie produktów spożywczych i materiałów budowlanych
- pożywienie
-produkcja białek
- przemysł piekarski, alkoholowy produkcja sera, polimerów do farb
- szczepionki w rolnictwie
POROSTY - symbioza grzybów z glonami, mają strzępki, grzyby
dostarczają minerałów i chronią przed czynnikami zewn, glony
wiążą węgiel i mogą wiązac azot. Rozmnażają się wegetatywnie
za pomocą rozmnóżek zwanych urwistkami lub wyrostkami albo
płciowo i za pomocą zarodników. Główne formy: skorupiaste,
listkowate, krzaczkowate. Wykazuja dużą wrażliwość na zanieczyszczenia
chemiczne(najbardziej krzaczkowate i listkowate), najbardziej narażone
są porosty nadrzewne.
GLONY - proste rośliny beztkankowe, maja jądro kom, są samożywne,
mają chloroplasty, mogą być jedno bub wielokomórkowe, żyją tam
wszędzie gdzie jest woda, zawierają barwniki (chromatofory).
Rozmnażają się:
- wegetatywnie przez podział kom lub fragmentację plech
- bezpłciowo przez zarodniki
- płciowo przez koniugację kom wegetatywnych lub gametogamię
U niektórych wystepuje przemiana pokoleń. Obejmują gromady:
eugleniny, dinofity, chryzolity, zielenice, brunatnice, krasnorosty.
OKRZEMKI- jednokom, mogą życ pojedynczo lub tworzyć kolonie,
ściana kom z pektyny wysycanej uwodnioną krzemionka i tworzy
wokół kom przezroczysty pancerzyk zwany skorupka. Składa się
z wieczka i denka. Dziela się na 2 podklasy. Rozmnażają się
bezpłciowo przez podział, płciowo zarówno izogamia jak i
oogamia z powstaniem auksospory.
EUGLENINY - glony jednokom, ze zróżnicowanym, prawidłowym
jądrem, organem ruchu są wici, rozmnażaja się bezpłciowo
przez podział podłużny kom, są organizmami planktonowymi,
niektóre z nich przyspieszają proces samooczyszczania się wody
DINOFITY - glony jenotom barwy brunatnej lub żółtej, kom są nagie
lub okryte ścianą celulozową. Okrywa kom pancerz. Rozmnażają
się przez skośny podział przy czym każda połowa kom
macierzystej uzupełnia brakujacą drugą połowę.
ZIELENICE - od jednokom do wielokom mających plechy
i cos w rodzaju tkanek, są tez kolonijne, ich kom maja zieloną
barwę. Mają ściany kom złożone z celulozy lub pektyny,
jako subst zapasowe występują: skrobia, białka, czasami
tłuszcze. Formy najprostsze, jednokom opatrzone są wiciami.
Rozmnażają się wegetatywnie jak i płciowo. Dzielą się na:
właściwe, wetkowe, ramieniowe, tarczowłosowce, sprzężnice,
ramienice właściwe.
BUDOWA KOMÓRKI:
Kształt:
okrągła,wielościany,walce
Zw.chem.:woda,białka, peptydy,polipeptydy,kwasy nukleinowe,DNA,RNA, węglowodory proste i złożone,lipidy, glikolipidy, fosfolipidy,sole org. i nieorg.
ORG. ŻYWE:
Prokaryota (bezjądrowe(bakterie,sinice, archeony))posiada :ścianę kom,mogą być plazmy, mesomy, rybosomy
Cechy charakterystyczne:
-Ściana kom(zbud z makroczasteczki-peptydoglikon)
-plazmidy
-tylakoidy i chromatofory
-mat.zapasowy(ziarna glikogenu,krople lipidow,ziarna kwasu Poli-β-hydroksymaslowego)
Eukaryota(jądrowe)posiada:
Jądro kom,błone kom,ścianę kom,Aparat Golgiego, centriole, wrzeciono podziałowe,rybosomy, wakuole, mitochondria, siateczke endoplazmatyczna,plazmidy
KOM.ZWIERZĘCA:
ŚCIANA KOM-okrywa od zew.protoplast,ogranicza wzrost kom,odpowiada za tworzenie polaczen miedzy sąsiednimi kom,przepuszczalna dla wody i soli min.,pelni f.ochronne
U grzybów-zbud.z chityny, u roślin z celulozy,u bakterii-mureina
BŁ.CYTOPLAZMATYCZNA- plazmolemma-2 warstwy fosfolipidow,bialka peryferyczne i integralne,czasteczki w 2szeregach zwrócone są do siebie lipifilowymi resztami kwasow tluszczowych,czasteczki należące do blony-latwo poruszaja się wew.swojej warstwy,trudno przenikaja do warstwy przeciwnej
BŁ.KOM.:
-polprzepuszczalna,
-przechodzxa przez nia skł.pokarmowe,wydaliny i wydzieliny
-utrudnia przenikanie pewnych zw.i umozliwia wnikanie innych
-bialka blony parmeazy uczestnicza w transporcie aktywnym parmeazy
CYTOPLAZMA-polplynna,galaretowata masa o niejednakowej strukturze,sklad:cytozol,zawieszone w nim struktury,skl.chem:woda,bialka,lipidy,zw nieorg,enzymy,aminokwasy,cukry proste
RUCHY WEWNĄTRZKOMÓRKOWE:
-rotacyjne
-cyrkulujace
-pulsacyjne
FUNKCJE CYTOPLAZMY:
-zapewnia sztywność,elastyczność,kurczliwość
-transportuje subst .pokarmowe wewnątrz kom.
-umozliwia wykonywanie ruchow ameboidalnych niektorym org.
-stanowi środowisko dla organelli kom.
-przebieg reakcji chem.
FIMBRIE I RZESKI,BUDOWA:
Cylindryczny trzonek pokryty wypustka bł.kom.,rdzen trzonka(to wiązka złożona z rozmieszczonych koliście 9par mikrotub,które otaczaja 2mikrotubule),cialo podstawowe-zbudowane z 9 trójek mikrotubul rozmieszczonych cylindrycznie
RZESKI-krotkie, liczne, powszechne u org.jednokom i wielokom.
FIMBRIE-wlosowate struktury,występują gł.w kom.gram ujemnych,zbudowane z białka(pilina),ułatwiają przyczepianie się kom.do podloza oraz miedzy soba
Pile płciowe(typ F) sluza do przenoszenia DNA,sa to puste rurki białkowe o dl.do 10μm
JĄDRO KOM-zazwyczaj1w kom.Kształt:kolisty, soczewkowaty,wrzecionowaty
Budowa:otoczka jadrowa zlozona z 2 błon białkowo-lipidowych,chromatyna złożona z DNA i bialek, jąderko(miejsce syntezy RNA rybosomowego,sklada się z RNA,bialka,odc.DNA kodujacego rRNA,nie ma zadnej błony) i kariolimfa
CHROMATYNA-DNA w polaczeniu z bialkami zasadowymi(histonami),bialkami niehistonowymi i RNA,w czasie podziałów ulega ona skondensowaniu tworząc chromosomy
ROLA JĄDRA KOM: przechowywanie inf. Zawartej w DNA,jej powielanie w procesię podzialu kom.,a także kontrolowanie metabolizmu kom.dzieki kopiowaniu fragm DNA odpowiednich dla syntezy potrzebnych enzymow czy innych czasteczek
MITOCHONDRIUM-centrum energetyczne kom.,energia zmagazynowana w postaci ATP,przecietna kom.zawiera od klikudziesieciu do kilkuset mitochondriow które mogą się dzielić mitotycznie,
Budowa:2błony białkowo-lipidowe:zew i wew,bł wew. tworzy wpuklenia(grzebienie mitochondrialne)na których zaczepione są enzymy łańcucha oddechowego, zachodzą tu reakcje fosforylacji oksydacyjnej,wnętrze mitochondrium:matriks mitochondrialny,MITOCHONDRIUM MA WŁASNY MATERIAŁ GENETYCZNY,KTÓRY MA POSTAĆ KOLISTYCH CZĄSTECZEK DNA ZAWIESZONYCH W MATRIKSIE.
RYBOSOMY -organella uczestniczace w procesie biosyntezy białka(translacja),zbudowane z 2. podjednostek (mniejsza i większa),każda składa się z białek i cząsteczek kwasu rRNA,RODZAJE:
Rybosomy swobodnie zawieszone w cytoplazmie- produkują białka przeznaczone na wew.potrzeby kom.
Rybosomy przyczepione do szorstkiej siateczki śródplazmatycznej-wytwarzaja białka które mają być wydzielane na zew.kom.albo wbudowane w błony biologiczne
Rybosomy prokariotyczne są mniejsze od rybosomów eukariotycznych.
RETIKULUM ENDOPLAZMA TYCZNEER-(siateczka endoplazmatyczna)wewnątrzkomórkowy i międzykomórkowy system kanałów odizolowanych od cytoplazmy podst.błonami biologicznymi zbudowanymi z fosfolipidów i białek
ER:
-szorstkie(obecność rybosomów osadzonych na zew.powierzchni)
-gładkie
FUNKCJE ER:
-synteza białek i tłuszczy
-uczestniczy w przemianach węglowodorów
-przeprowadza unieczynnienie toksyn i leków
-pozwala na szybkie transporty wewnątrzkomórkowe
-dzieli cytoplazmę kom.na przedziały(pozwala to na prowadzenie w różnych przedziałach reakcji)
PLASTYCYDY-organella kom.otoczone podwójną bł.kom. występują TYLKO U ROŚLIN! Wewnątrz plastycydów znajduje się zbudowana z białek stroma(matriks)zawierająca DNA i rybosomy
BEZBARWNE to leukoplastycydy-odpowiedzialne za przechowywanie materiałów zapasowych.
BARWNE DZIELIMY NA:
-aktywne w procesie fotosyntezy-zielone chloroplasty i inne chromatofory
-nieaktywne-zawierają barwnik czerwony czyli KAROTEN i żółty czyli KSANTOFIL,czyli barwniki nadające kolor kwiatom,owocom
CHLOROPLAST-w sromie:niewielkie il.DNA i enzymy biorące udział w fotosyntezie oraz rybosomy które biorą udział w produkcji białek,bł.zew.dobrze przepuszcza jony,wew.bł.jest słabo przepuszczalna i tworzy liczne woreczki,które tworzą struktury zwane granami,chloroplasty to organella samo replikujące się
WODNICZKI- otacza je błona zwana TONOPLASTEM,a wypełnia je sok wakuolarny,który składa się z zw.nieorganicznych(woda,jony,węglan wapnia,kryształy szczawianu)i org.(wolne aminokwasy,białka,cukry,antocyjany)
FUNKCJE:
-utrzymywanie jędrności kom. I magazynowanie zbędnych produktów przemiany materii oraz wydzielin
APARAT GOLGIEGO- cystemy ułożone w stos i pęcherzyki
Cystemy odpowiadają za:
-sortowanie białek i lipidów
-modyfikacje reszt cukrowych glikoprotein i glikolipidów
-syntezę polisacharydów oraz mukopolisacharydy,pektyny
Typy pęcherzyków:
-transportujące(dostarczają lipidów i białek do bł.kom)
-hydrolazowe(zbierają enzymy lizosomowe)
-wakuole zagęszczające
LIZOSOMY-niewielkie pęcherzyki otoczone poj.bł.białkowo-lipidową,są zawieszone w cytoplazmie
Enzymy lizosomalne są najbardziej aktywne w środowisku kwaśnym,rodzaje lizosomów:trawienne,magazynujące i `grabarze'(rozkład obumarłych skł.cytoplazmy)
PERYKSOSOMY- małe pęcherzyki otoczone poj.bł białkowo-lipidową
BIORĄ ONE UDZIAŁ W PROCESACH:
-detoksykacji-rozkład toksyn zw.chem.
-β-oksydacja kwasów tłuszczowych- w 1.jej etapie uwalnia się ciepło(Powstaje nadtlenek wodoru)
-produkcja kwasów żółciowych
-wytwarzanie cholesterolu
-rozkład cząsteczek puryn i niektórych aminokwasów
PODZIAŁ PERYKSOSOMÓW:
-liściowe-te same f.co peryksosomy zwierząt
-brodawek korzeniowych-przyswajanie azotu
-gliksysomy-mają enzymy przemieniające tłuszcze w cukry
CENTRIOLE-kontrolują powstawanie struktur biegunowych wrzeciona podziałowego,w kom przygotowane są 2centriole w postaci cylindrów o ścianie zbudowanej z 27krótkich rurek białkowych-mikrotubul
TKANKA-grupa lub warstwa komórek wyspecjalizowana w podobny sposób i pełniących wspólną pewną specyficzną funkcje
TKANKI ROŚLINNE:
-Merystematyczne(merystemy wierzchołkowe i boczne)
-okrywająca (epiderma,włośniki,felem,otwory wydzielnicze)
-zasadnicze(miękisz,zwarcica i twardzica)
-przewodząca(drewno i łyko)
TKANKI ZWIERZĘCE:
-nabłonkowa(plaski jedno i wielowarstwowy,walcowaty,sześcienny, migawkowy, zmysłowy,gruczołowy)
-łączna(właściwa włóknista luźna,właściwa zbita,szkieletowa kostna i chrzęstna)
-mięśniowa(mięsień poprzecznie prążkowany,gładki poprzecznie prążkowany serca)
-krew (osocze, erytrocyty, trombocyty,leukocyty)
-nerwowa
DNA-to polimer zbudowany z zasad purynowych(adenina,guanina)i zasad piryninowych(cytozyna i tymina),uracylu U u wirusów i reszt deoksyrybonuklienowych i reszt kwasu fosforowego
RNA-poj łańcuch,zamiast tyminy-uracyl,występuje tu ryboza
REPLIKACJA DNA-zapenia przekazywanie inf.genetycznej z kom.rodzicielskich do kom.potomnych
3Etapy:inicjacja,elongacja i terminacja
ETAPY:
-czasteczka DNA zbudowana z 2 nici jest rozplatana na 2poj.łańcuchy
-do każdego łańcucha odpowiednie enzymy dobudowują komplementarną nić polinukleotydową
-nowe łańcuchy DNA są wytworzona z poj.cząsteczek nukleotydów w procesie replikacji semikomserwatywnej
TRANSKRYPCJA-różne nukleotydy tworzące gen są przepisywane na cząsteczkę pokrewnego kwasu nukleinowego-RNA
ETAPY TRANSKRYPCJI:
Inicjacja-związanie się polimerazy RNA ze swoistym odc.pasma matrycowego DNA
Elongacja-usunięcie nici DNA na odc.kilkunastu nukleotydów umożliwiające wstawienie kolejnych odpowiednich nukleotydów,polimeraza RNA przesuwa się systematycznie wzdłuż heliksu DNA i wydłuża łańcuch RNA
Terminacja- kompleks DNA-RNA ulega rozpadowi,DNA wraca do swojej pierwotnej dwuniciowej struktury,a łańcuch RNA oddziela się. Etap elongacji kończy się gdy polimeraza RNA dotrze do sekwencji kończącej wyznaczanie germinacji.
Translacja-cząsteczka RNA kieruje produkcją białka,kolejność nukleotydów RNA określa naturę powstającego białka
ETAPY:
-inicjacja-przyłączenie mRNA do mniejszej podjednostki rybosomu w obecności inicjatorowego tRNA i szeregu czynników inicjujących,gdy przesuwająca się po mRNA mała podjednostka za związanym Met-tRNA natrafi na kodon `start' nastąpi przyłączenie większej jednostki rybosomu
-elongacja-po złożeniu rybosomu,przez odpowiednie tRNA dostarczane są kolejne aminokwasy, rybosom przesuwa się wzdłuż nici mRNA do której dopasowują się cząsteczki aminoacylo tRNA
-terminacja-translacja kończona jest w miejscu w którym wystąpi jeden spośród 3kodonów terminacyjnych,tzw.kodony 'stop'
MITOZA-podział kom,któremu towarzyszy precyzyjne rozdzielenie chromosomów do 2kom .potomnych ,podziały mitotyczne są procesem nieustannie zachodzącym w org.powodującym jego wzrost i regeneracje.
ETAPY MITOZY:
-Interfaza-zachodzi intensywna synteza białek,DNA i RNA,duplikacja chromosomów,Powstaje wrzeciono kariokinetyczne
-Profaza-kondensacja chromatyny,chromosomy zaczynają być widoczne,ujawnia się ich struktura,chromatydy ulegają pogrubieniu,widać miejsca ich złączenie(centromer),zanika jąderko
-Metafaza-rozpad bł.jadrowej,nasteppuje przyczepienie wrzeciona podziałowego do centromerów,chromosomy podzielone na 2chromatydy układają się w płaszczyźnie równikowej komórki
-Anafaza-zachodzi rozdzielenie chromatyd siostrzanych i powstanie chromosomów siostrzanych,które wędrują do przeciwległych biegunów kom.w wyniku kurczenia się włókien wrzeciona kariokinetycznego
-Telofaza-wokół skupisk chromosomów Powstaje i wyodrebnia się bł.jądrowa
-Cytokineza-bł.kom.dzieli kom.na 2 potomne
MEJOZA-podział redukcyjny bo il.chromosomów w kom.potomnych jest o połowe mniejsza niż w kom.macierzystej
REAKCJE
METABOLIZM-to wsyztskie reakcje przekształcenia jednych związków w drugie
ANABOLIZM-reakcje syntezy jednych zw. w drugie
KATABOLIZM-rozkład złożonych zw na proste
KATALIZATOr-substancja regulująca szybkość przebiegu reakcji chem,nie wpływająca jednak na jej końcowy stan równowagi,ani nie zuzywają się w jej przebiegu
ENZYMY-są białkowymi katalizatorami produkowanymi przez zywe kom,wyróżnia się egzo i endoenzymy
Enzymy mogą być zbudowane z samego białka,w wiekszosci skladają się z części białkowej(apoenzym) i niebiałkowej(prostetyczne i koenzymy)
MECHANIZM(ZAMEK-KLUCZ)
1.związanie substratów przez centrum aktywne enzymu i powstania przejściowego kompleksu enzym-substrat
2.właściwa reakcja:połączenie cząsteczek substratów w produkt reakcji albo rozłożenie substratu na mniejsze cząsteczki
3.koniec-uwolnienie produktów przez enzym
MECHANIZMY ŁĄCZENIA SIĘ ENZYMU Z SUBSTRATEM:
-zamek-klucz
-indukowane dopasowanie
-trójpunktowe przyłączenie substratu
Szybkość reakcji zależy od:
-stężenia enzymu i substratu
-temperatury
-stężenia jonów wodorowych
TYPY INHIBICJI:
-odwracalna:
1.kompetycyjna
2.niekometycyjna
-nieodwracalna
ODŻYWIANIE ,PODZIAŁ ORG. ZE WZGLĘDU NA ODŻYWIANIE
-autotrofy
1.fototrofy
2chemolitotrofy
-heterotrofy
1.prototrofy
2.auksotrofy
3.saprofity,pasożyty ,symbionty
AUTOTROFY-pobierają utlenione formy zw.redukując je później przy użyciu energii słonecznej
HETEROTROFY-pobierają złóżone subst.org.
PROTOTRYFY-wymagają do wzrostu poza subst.min.tylko 1.organicznego źródła węgla
AUKSOTROFY-wymagają do wzrostu poza podst.org.substratu weglowego co najmniej 1dodatkowego zw.org.pełniącego rolę czynnika wzrostowego
ŹRÓDŁO ELEKTRONÓW W BIOSYNTEZIE:
-litotrofy(subst.org)
-organotrofy(korzystają z org.źródeł elektronów)
TYPY POKARMOWE MIKROORGANIZMÓW:
-fotolitoautotrofy(źródłem E jest Promieniowanie słoneczne,źródłem elektronów zw.nieorg)
-fotoorganoheterotrofy energia-prom.słoneczne,elektrony-zw.org
-chemolitoautotrofy-energia i elektrony ze zw.nieorg
-chemoorganoheterotrofy-energia i elektrony ze zw.org
Pobieranie pokarmu przez organizmy:
-ektoenzymy
-permeazy-bialko transportowane w bł.kom,przenoszące określone jony i metabolity przez bł kom na drodze transportu aktywnego
-fagocytoza-pobieranie przez kom.ciał stałych w postaci cząstek do fagosomów ,które potem łączą się z lizosomami
-pinocytoza-pobieranie przez kom.subst.płynnych
FOTOSYNTEZA
Faza jasna-energia świetlna a
Zostaje przekształcona w energię wiązań chem.
2 systemy barwników:PS I i PS II.
FOSFORYLACJA FOTOSYNTETYCZNA NIECYKLICZNA-w 1.etapie powstaje NADPH2 i O2 czasteczka wody i 2 wolne elektrony z niej pochodzące kierowane są na system PS II,gdzie wypełniają dziury po wcześniej wybitych elektronach.pod wpływem promieniowania zostają one wybite i przesłane na PS I,przy przesyle powastej energia która umożliwia przyłączenie fosforanu nieorg.do ADP i powstanie ATP
FOSFORYZACJA CYKLICZNA-elektrony z PS I przepływaja ponownie na PS II z pominięciem NADP,nie następuje fotoliza wody
Faza ciemna-zachodzi w stromie
CHEMOSYNTEZA
Jej wynikiem jest powstanie energii w postaci ATP i czynnika redukującego w postaci NADPH2
Bakterie: nitryfikacyjne,siarkowe,żelazowe,utleniające wodór,karboksydobakterie
ODDYCHANIE
Oddychanie komórkowe-proces przenoszenia E wiązań chem.z subst.będących pozywnieniem do zw.uzytecznych w procesach zyciowych
ETAPY ODDYCHANIA:
1.glikoliza-wspólna dla większości org,produktem glikolizy jest pirogronian podlegający dalszym procesom oddychania kom.
Oddychanie tlenowe-w mitochondriach
2.a-tworzenie ACETYLO-CoA
3.a-sykl Krebsa
4a.-transport elektronów z łańcucha oddechowego
Oddychanie beztlenowe:
2.b-fermentacja alkoholowa lub mleczanowa
GLIKOLIZA
Szlak Enbdena-Meyerhofa
Glukozafruktozo dwufosforanaldechyd 3 fosfoglicerynowy
aldehyd 3 fosfoglicerynowykwas pirogronowy
Reakcja wodoru z wodą dostarcza dużo energii,w org żywych proces zachodzi za pośrednictwem szeregu przenośników,zw.ulegających kolejno utlenianiu i redukcji
Przenośniki tworzą łańcuch oddechowy.
ODDYCHANIE BEZTLENOWE
Fermentacja-zw.org.zostaje częściowo rozłożony do prostszych zw.org.
Fermentacja mleczanowa-produktem beztlenowego utleniania glukozy jest kwas mlekowy
Glukozaglikolizakwas pirogronowykwas mlekowy
Fermentacja alkoholowa-produktem jest alkohol etylowy
Glukozaglikolizakwas pirogronowyCO2
kwas octowyalkohol etylowy
ROZMNAŻANIE
Bezpłciowe-organizmy produkują genetycznie identyczne kopie bez kombinacji z materiałem genetycznym
1.podział komórki
2.wegetatywny
3.paczkowanie
4.wytwarzanie zarodników
ROZMNAŻANIE PŁCIOWE PRZEZ ŁĄCZENIE SIĘ GAMET:
1.izogamia-łączenie się jednakowych gamet zaopatrzonych w wici
2.anizogamia-łączenie się niejednakowych gamet zaopatrzonych w wici
3.oogamia-ruchliwa i niewielka gameta męska i duża gameta żeńska