Przedsiębiorstwo - wyodrębniona pod względem ekonomicznym i organizacyjnym jednostka prowadząca działalność produkcyjną, handlową lub usługową. Celem działania przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysków
Koszty rachunkowe (księgowe) - obejmują wyłącznie faktyczne (udokumentowane) wydatki pieniężne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, znajdując swe odbicie w rachunkowości przedsiębiorstwa
Koszt alternatywny - jest wartością najlepszej utraconej możliwości, która nie została wybrana
Koszty ekonomiczne - obejmują wszystkie koszty rachunkowe (księgowe) oraz koszty alternatywne
Zysk rachunkowy - różnica pomiędzy przychodami pieniężnymi (rachunkowymi), a kosztem działalności przedsiębiorstwa
Zysk ekonomiczny - różnica pomiędzy przychodami, a całkowitymi kosztami ekonomicznymi
Krótki okres - odnosi się do takiego przedziału czasu, w którym przedsiębiorstwo nie może dokonać zmiany w swych mocach produkcyjnych, może jednak zmieniać poziom ich wykorzystania
Długi okres - oznacza przedział czasu, w którym moce wytwórcze przedsiębiorstwa mogą być zmienione
W długim okresie moce wytwórcze są dane i produkcja zmienia się tylko pod wpływem zmian w nakładach czynników zmiennych. Zależność między produkcją a nakładami czynników zmiennych ma charakterystyczną postać. Wynika ona z działania tzw. Prawa malejących przychodów
Prawo malejących przychodów - jeśli do czynnika stałego będziemy dodawać identyczne porcje czynnika zmiennego, to początkowo zaobserwujemy więcej niż proporcjonalne wzrosty produkcji, jednak po pewnym czasie przyrosty te zaczną maleć i staną się mniej niż proporcjonalne
Koszty stałe (Ks) - obejmują wszystkie wydatki, które są związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i nie należą do wielkości wytworzonej produkcji, nie ulegają zmianie w krótkim okresie
Koszty zmienne (Kz) - są to takie koszty, które zmieniają się wraz ze zmianami produkcji, koszty te rosną, gdy rośnie produkcja. Ze względu na działanie prawa malejących przychodów nie są to zmiany proporcjonalne
Suma kosztów stałych i kosztów proporcjonalnych stanowi koszty całkowite (Kc)
Koszty przeciętne zmienne, stałe lub całkowite (Kpz, Kps lub Kpc) - są to koszty ponoszone na wyprodukowanie jednostki produktu. Wynikają zatem z podzielenia kosztów stałych (Ks), zmiennych (Kz) lub całkowitych (Kc) przez wielkość produkcji (Q)
Kps (Pks) = Ks : Q
Kpz (Pkz) = Kz : Q
Kpc (Pkc) = Kc : Q
Koszty końcowe (Kk) - określone są przyrostem kosztów całkowitych ΔKc w stosunku do przyrostu produkcji ΔQ. Ponieważ przyrost kosztów całkowitych wynika tylko z przyrostu kosztów zmiennych, oznacza to, że koszty zmieniają się jedynie pod wpływem kosztów zmiennych
Kk = ΔKc : ΔQ
Utarg całkowity - przychód ze sprzedaży, który oblicza się mnożąc ilość sprzedanych dóbr lub usług przez ich cenę jednostkową
Utarg krańcowy (marginalny) - przedstawia zmianę utargu całkowitego przy wzroście sprzedaży o jednostkę
Utarg przeciętny - oblicza się dzieląc utarg całkowity przez ilość sprzedanych produktów
Zysk - jest różnicą między utargiem całkowitym (wartością sprzedaży), a kosztami całkowitymi. Ujemna różnica oznacza stratę
Uc = Q * C
Uk = ΔUc : ΔQ
Up = Uc : Q
Zysk = Uc - Kc
Optimum ekonomiczne - to sytuacja, w której przedsiębiorstwo osiąga maksymalny zysk. Optymalna wielkość produkcji zostaje wyznaczona przez punkt, w którym koszt końcowy zrówna się z utargiem krańcowym Kk = Uk
Różnica pomiędzy optimum technicznym, a ekonomicznym polega na tym, że w pierwszym przypadku następuje minimalizacja przeciętnych kosztów wytwarzania, w drugim zaś - maksymalizacja zysku całkowitego
Dochód narodowy czynników wytwórczych (DNCW) - jest to suma ogólnych dochodów w gospodarce. Dochód narodowy jest mniejszy od PNN o wartość podatków pośrednich (Tp)
Dochód narodowy czynników wytwórczych obejmuje:
Wp - wynagrodzenie pracowników
R - renty tytułem dzierżawy, czynne tytułem najmu
Z - zysk z kapitału
Dw - dochód z pracy na własny rachunek
DNCW = PNN - Tp
Osobisty dochód ludności (ODL)
ODL = DNCW - Nz - Tbz + B1
Nz - rozwój przedsiębiorstwa
Tbz - budżet państwa
Dyspozycyjny dochód ludności (DDL) - to osobiste dochody ludności po potrąceniu podatków bezpośrednich (Tb)
DDL = ODL - Tb
PKB = K + J + G
PNB = PKB + Dw
PNN = PNB - Am
DNCW = PNN - Tp
ODL = DNCW - Nz - Tbz + B1
DDL = ODL - Tb
Nominalny PKB (PNB) - wartość PKB (PNB) podawana w cenach bieżących, czyli w cenach rzeczywistych, po jakich zostały nabyte wytwarzane dobra i usługi
Realny PKB (PNB) - wartość PKB (PNB) podawana w cenach stałych, czyli w cenach istniejących w pewnym okresie, określonym jako rok bazowy lub podstawowy. Realny PKB (PNB) koryguje nominalny PKB (PNB) o skutki inflacji
Aby przejść od nominalnego do realnego PKB (PNB), należy zastosować wskaźnik odzwierciedlający zmiany cen wszystkich dóbr. Wskaźnik ten nazywany jest deflatorem
Deflator - (zwany też indeksem cen) informuje o zmianie cen w kolejnych latach w stosunku do rok wyjściowego (bazowego)
Realny PKB (PNB) = nominalny PKB (PNB) : delator PKB (PNB) * 100
Miarą dobrobytu społecznego (stopy życiowej ludności) jest PKB (PNB) obliczana na osobę (per capita)
Niedoskonałość PKB (PNB) per capita jako miernika stopy życiowej ludności
Nie uwzględnia nierejestrowanej produkcji (nielegalna i wykonywana dla własnych potrzeb)
Nie uwzględnia wypoczynku
Nie uwzględnia tzw. “efektów zew. Produkcji”
W dotychczasowej historii pieniądz występował w następujących formach
Pieniądz kruszcowy
Banknot
Pieniądz gotówkowy
Pieniądz bezgotówkowy (depozyty)
Pieniądz elektroniczny
Pieniądz gotówkowy - jest pieniądzem symbolicznym, którego wartość nie jest mierzona kosztem wytworzenia lub wartością jako towaru, ale jego siłą nabywczą
Pieniądz bezgotówkowy (depozytowy, wkładowy) - depozyty bankowe. Uwidacznia się on jako zapis na bieżących warunkach bankowych
Pieniądz elektroniczny - jest to zespół znaków na karcie magnetycznej, przekształconych za pomocą impulsów elektrycznych
Pieniądz pełni funkcję
Miernika wartości wszystkich dóbr i usług
Środka wymiany
Środka płatniczego
Środka towaryzacji
Pieniądza światowego
Siła nabywcza pieniądza - to jego zdolność do nabycia określonej ilości dóbr i usług. Siła nabywcza pieniądza zmienia się w przypadku zmian cen dóbr i usług
Cechy współczesnego pieniądza
Jest pieniądzem papierowym
Jest pieniądzem państwowym
Jest pieniądzem zabezpieczonym towarami i usługami
Jest pieniądzem kredytowym
Dla współczesnej gospodarki rynkowej typowy jest dwuszczeblowy system bankowy
Bank centralny
Banki komercyjne
Bank centralny jest instytucją publiczną (czyli nie działa dla zysku), która w imieniu państwa prowadzi politykę pieniężną
Funkcje banku centralnego:
Jest bankiem emisyjnym
Jest bankiem rządu (państwa)
Jest centrum walutowym kraju
Jest bankiem banków komercyjnych
Jest bankiem nadzorującym i regulującym krajowy system bankowy
Realizuje politykę pieniężną i kredytową państwa
Funkcję banki centralnego spełnia w Polsce Narodowy Bank Polski
Organy NBP:
Prezes NBP
Rada Polityki Pieniężnej
Zarząd NBP
Przy NBP działa również Komisja Nadzoru Bankowego
Banki komercyjne w Polsce:
Działają na podstawie prawa bankowego
Muszą uzyskać licencję NBP
Działają dla zysku
Funkcje banków komercyjnych
Pasywne
Aktywne
Usługowe
Banki komercyjne kreują pieniądz
Polityka pieniężna - polega na kształtowaniu podaży pieniądza w celu utrzymania produkcji, zatrudnienia i cen na pożądanym poziomie
Podaż pieniądza to jego ilość dostępna w gospodarce
Bank centralny realizuje politykę pieniężną państwa i wykorzystuje w tym celu instrumenty, takie jak stopę rezerw obowiązkowych, operacje na otwartym rynku i stopę procentową
Podaż pracy reprezentują osoby (pracobiorcy), które oferują w danym okresie pracę przy określonej stawce płacy realnej. Płaca realna to ilość dóbr i usług, które możemy nabyć za płacą nominalną
Zasoby siły roboczej - osoby w wieku produkcyjnym zdolne do pracy i gotowe ją podjąć na danych warunkach (płaca, czas pracy, prawa pracownicze)
Zasoby siły roboczej = zatrudnieni - bezrobotni
Popyt na pracę - jest to ilość osób (lub godzin pracy), jaką pracodawcy są skłonni zatrudnić przy określonych stawkach płacy realnej
Popyt na pracę jest popytem pochodnym, ponieważ zależy od popytu na dobra i usługi do wytwarzania których wykorzystuje się dane kwalifikacje
Rodzaje bezrobocia:
Frykcyjne (naturalne)
Strukturalne
Cykliczne (koniunkturalne)
Sezonowe
Jawne
Ukryte
Chroniczne
Technologiczne
Z wyboru
Ze względu na okres pozostawania bez pracy
Krótko-średnio-długo okresowe
Chroniczne
Stopa bezrobocia - to ukazywana w procentach relacja pomiędzy liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych, a liczbą osób czynnych zawodowo (to jest zdolnych w prawnie określonych warunkach do podjęcia pracy)
U = (Uv/La) * 100
U - stan bezrobocia
Uv - liczba zarejestrowanych bezrobotnych
La - liczba ludności aktywnej zawodowo
BAEL - Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności
Skutki bezrobocia
Niewykorzystany potencjał
Osłabienie wzrostu gospodarczego
Obciążenie budżetu państwa
Polityka państwa na rynku pracy
Aktywna - redukuje bezrobocie
Pasywna - pomoc socjalna (łagodzi skutki)
Aktywna: makro-mikroekonomiczna
Inflacja - jest procesem stałego wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce w danym okresie. Jej skutkiem jest spadek siły nabywczej waluty krajowej
Stopa inflacji - wskaźnik ten określa procentowy wzrost cen w gosp. W danym okresie. Inflacja może być mierzona wskaźnikiem punktowym lub średniorocznym
Rodzaje inflacji
1. Ze względu na tempo
Pełzająca (do 5% rocznie)
Krocząca (do 10% rocznie)
Galopująca (10% - 150% rocznie)
Hiperinflacja (pow. 150% rocznie)
2. Ze względu na przyczynę
Popytowa (ciągniona przez popyt)
Podażowa (pchana przez koszty)
Skutki inflacji:
Zniechęca do oszczędzania
Sprzyja dłużnikom, a krzywdzi wierzycieli
Jest niekorzystna dla ludzi o stałych dochodach
Nie pozwala poprawnie skalkulować kosztów oraz zysków, przez co rozbija życie gospodarcze
I inne
Polityka przeciwdziałania inflacji
Płacowa
Cenowa
Fiskalna
Pieniężna