ZABURZENIA NASTROJU(DSM) ALBO
ZABURZENIA AFEKTYWNE (ICD)
Zaburzenia nastroju (afektu)
ZABURZENIA NASTROJU - DSM
Zaburzenia nastroju jednobiegunowe:
Depresja wielka, nie doświadcza nigdy objawów manii z melancholią i bez melancholii (z objawami P i bez P, spójne z nastrojem i niespójne)
Mania i hipomania, nie doświadcza nigdy depresji (z objawami P i bez P)
Dystymia
2. Zaburzenia dwubiegunowe
Cyklotymia
Zaburzenia dwubiegunowe (z objawami psychotycznymi i bez)
3. Zaburzenia sezonowe
Zaburzenia afektywne ICD-10
F30 - epizod maniakalny (hipomania, z objawami psychotycznymi, bez objawów psychotycznych)
F31 - zaburzenia afektywne dwubiegunowe (z obecności a manii, depresji; z objawami psychotycznymi i bez)
F32 - Epizod depresyjny (łagodny, umiarkowany, ciężki z objawami psychotycznymi i bez)
F33 - Nawracające zaburzenia afektywne (z objawami somatycznymi i bez oraz objawami psychot. i bez)
F34 - uporczywe zaburzenia nastroju: cyklotymia, dystymia i inne
PRZEJAWY - obszary
Zaburzenia nastroju (obniżony vs podwyższony)
Zaburzenia procesów poznawczych, szczególnie dynamiki myślenia, koncentracji uwagi, zapamiętywania i odtwarzania
Zaburzenia motywacji
Zaburzenia fizyczne (łaknienia, snu, dynamiki życia, żywotności)
Epidemiologia
Najbardziej rozpowszechnione zaburzenie
Urodzeni po 1975 są dwukrotnie bardziej na nią narażeni niż ich dziadkowie
Depresja dotyczy nastolatków - w latach 60-tych około 30-tki; obecnie 15 - latkowie
Prawie każdy okresowo cierpi lub cierpiał na depresję w formie łagodnej, zwanej nie kliniczną
DEPRESJA
NAPADOWA - ma wyraźny początek, < niż 2 lata
CHRONICZNA (DYSTYMICZNA) - trwa przynajmniej 2 lata a powrót do normalnego funkcjonowania nie wystąpił dłużej niż 2 m-ce
PODWÓJNA - chroniczna i epizodyczna łącznie (nieliczne wyzdrowienia)
DEPRESJA
Z MELANCHOLIĄ
Endogenna utrata przyjemności, melancholia. Spowolnienie mowy, ruchów, letarg, odrętwienie. Spadem masy ciała, poczucie winy, samobójstwa, farmakoterapia
BEZ MELANCHOLII
Egzo i psychogenna utrata przyjemności. Smutek, bezradność, bezwolność, poczucie żalu, krzywdy i winy, psychoterapia
EPIZOD DEPRESJI DUŻEJ
Przynajmniej 5 z poniższych symptomów wystąpiło w okresie dwutygodniowym i stanowi zmianę poprzedniego funkcjonowania; jeden z nich musi dotyczyć
Nastrój depresyjny
Utrata zainteresowań albo zaprzestanie czerpania przyjemności z życia (nie dotyczy jeśli...)
1. Nastrój depresyjny utrzymuje się przez większość dnia, stan obserwuje osoba lub inni
2. Znaczne osłabienie zainteresowania lub przyjemności czerpanych z różnych źródeł
3. Znaczna utrata lub przyrost wagi nie spowodowana dietą (> niż 5%)
4. Bezsenność lub nadmierna potrzeba snu
5. Pobudzenie lub zahamowanie psychomotoryczne
6. Zmęczenie lub utrata energii (codziennie)
7. Poczucie bezwartościowości i poczucie winy
8. Zaburzenie dynamiki, zahamowanie myślenia i koncentracji uwagi, brak stanowczości
9. Powracające myśli na temat śmierci (nie tylko umierania), samobójstwa (bez planowania i organizowania) lub tworzenie planów o samobójstwie
B. Symptomy nie odpowiadają kryteriom epizodu mieszanego
C. Symptomy powodują ciężkie stany kliniczne w różnych aspektach funkcjonowania
D. Nie są skutkiem zażycia substancji ani
E. Nie są skutkiem stanu żałoby po stracie osoby bliskiej (dłużej niż 2 m-ce)
Przebieg i dynamika
3 na 4 przypadki depresja występuje nagle - forma ataku
Umiarkowana trwa około 3 m-cy, głęboka około 6 ciu
W początkowych tygodniach nasila się, następnie osiąga apogeum, a następnie rozpoczyna się zdrowienie
Powrót a nawrót
Ponowne wystąpienie objawów po 6 m-cznym okresie braku symptomów
Jeśli w wyniku farmakoterapii lub psychoterapii następuje chwilowe ustąpienie objawów, a następnie ich pojawienie się przed upływem 6 m-cy
Ryzyko nawrotów:
Im stabilniejszy stan zdrowia przed zachorowaniem, tym mniejsze prawdopodobieństwo nawrotu
Tylko 15% osób z depresją nie przeżyło nawrotu przez następne 15 lat
U 2 na 3 nawrót następuje w ciągu dwóch lat
Współwystępowanie zaburzeń osobowości zwiększa ryzyko nawrotu
Wysoki poziom pesymizmu
Kobiety, niezamężne, z kilkoma epizodami depresji
Około 10% osób pozostaje w depresji chronicznej, która może ustąpić po 5 latach (9%)
Epizod maniakalny:
Okres wyraźnego, nienormalnego i ciągłego, rosnącego nastroju i drażliwości, trwający przynajmniej 1 tydzień
Towarzyszą mu 3 spośród następujących objawów (4 jeśli tylko drażliwość):
1) wzrost samooceny i poczucia wielkości
2) zmniejszona potrzeba snu
3) Nieustanna rozmowność
4) Ulotność myśli lub gonitwa myśli
5. Trudności w koncentracji uwagi (wszystko zwraca uwagę)
6. Wzrost aktywności ukierunkowanej na różne cele np. zawodową, towarzyską, religijną
7. Nadmierne zaangażowanie w czynności dające przyjemność np. wydawanie pieniędzy, seks
C. Objawy nie odpowiadają epizodowi mieszanemu
D. Znacznie zakłócają funkcjonowanie, wymagają hospitalizacji aby nie doszło do samouszkodzeń czy ataków skierowanych na innych
E. Nie są wynikiem działania substancji psychoaktywnych czy leków użytych do leczenia depresji
Zaburzenia dwubiegunowe:
Stan depresji a następnie manii
Bardziej dotkliwa
Nie towarzyszy jej spadek wagi a raczej odwrotnie - nadmierne objadanie się
Stałe poczucie senności
Leczona lekami przeciwdepresyjnymi daje szybko objawy manii
Podłoże nie jest znane, chociaż wskazuje się raczej na uwarunkowania genetyczne
Sezonowe zaburzenia afektywne SAD:
Istnieje regularny związek między początkiem epizodu depresyjnego w dwubiegunowym zaburzeniu depresyjnym I, dwubiegunowym zaburzeniu depresyjnym II lub epizodu depresyjnego z porą roku
Całkowita remisja (lub przejście z depresji w manię) również w charakterystycznych porach roku
W ciągu ostatnich 2 lat wystąpiły dwa epizody sezonowe
Liczba sezonowych przewyższa liczbę niesezonowych epizodów depresji
Przyczyny zaburzeń afektywnych:
Koncepcje biochemiczne: Zaburzenia neuroprzekaźników typu aminy biogenne: norepinefryny (NE), dopaminy (DA) i serotoniny (5-HT)
Koncepcje psychologiczne: koncepcje psychoanalityczne, poznawcze podejście, teoria społecznego uczenia się (wyuczona bezradność)
Leczenie zaburzeń afektywnych
Farmakoterapia - trójpierścieniowe (z dodatkiem uspokajających - amitryptylina i nie - imipramina), lit (ostra mania lub hipomania, w profilaktyce dwubiegunowych), tegretol
elektrowstrząsy - stosowane w stanach głębokiej depresji
Zapobieganie nawrotom
Psychoterapia
Psychoanalityczna: terapia z parametrami
Terapia behawioralno-poznawcza indywidualna i grupowa np. Becka, Rehm,
Terapia wyuczonej bezradności - Seligmana
Terapia dzieci i młodzieży
Samobójstwa:
Najtragiczniejszy skutek depresji i zaburzeń dwubiegunowych - 80%
K > 3 razy niż M, ale M skuteczniej, gdy próbę podejmują
Osoby, które zerwały relacje z otoczeniem i ponoszą porażki w obszarze zawodowym