Temat: Rozmowy człowieka z Bogiem.
Rozmowa człowieka z Bogiem jako modlitwa
Od zarania dziejów, ludzkość w cos wierzy. Egipcjanie, Grecy, Rzymianie wierzyli w wielu bogów. Składali im ofiary, modlili się do nich, rozmawiali z nimi. Ja jednak szczególną uwagę pragnę zwrócić na wiarę w jednego Boga, wiarę monoteistyczną, a mianowicie na chrześcijaństwo, szczególnie zaś na katolickiego Boga Jahwe. W tym momencie należałoby zadać pytanie.
Czym jest rozmowa z Bogiem? Sługa Boży Jan Paweł II udziela konkretnej odpowiedzi na to pytanie, albowiem nazywa tą szczególną rozmowę modlitwą, spotkaniem z Bogiem, zaś Słownik Kultury Biblijnej podaje, że modlitwa to czynność, w której zwracamy się do Boga, otwieramy swe serce, wielbimy, błogosławimy, a przede wszystkim rozmawiamy z Nim.
Na przestrzeni wieków można zauważyć różnorodne zachowania człowieka względem Boga. Widzimy ludzi wiernych i zdrajców, ludzi w Bogu pokładających nadzieję, tych, którzy są pokornymi sługami i tych, którzy bluźnią i przyrównują siebie do Boga. Mimo wszystko każdy człowiek w jakiś sposób rozmawia z Bogiem, czy to po przez żarliwą modlitwę, czy przez bunt. Szczególną rozmową człowieka z Bogiem jest milczenie. Ze względu na potrzeby ludzkie względem Boga, wyróżniamy modlitwy o odmiennym charakterze. Katechizm Kościoła Katolickiego wyróżnia między innymi modlitwę prośby, modlitwę wstawienniczą, modlitwę dziękczynienia i uwielbienia. Wymienia także różne formy modlitwy: modlitwę ustną, kiedy wypowiadamy nasze rozważania głośno, oraz wewnętrzną kontemplacje. Chciałbym aspekt rozmowy nieco poszerzyć, a mianowicie jak przebiega rozmowa między Bogiem, a człowiekiem? Czy Bóg mówi, a człowiek słucha? Czy człowiek mówi, a Bóg słucha? Czy jest to rozmowa po przez doświadczanie człowieka cierpieniem? Czy Bóg mówi do człowieka nawet wtedy, kiedy milczy?
Rozmowę człowieka z Bogiem jako żywy dialog przedstawia wiele fragmentów Pisma Świętego, do prezentacji wybrałem fragment z Księgi Wyjścia, mówiący o pierwszym powołaniu Mojżesza. Bóg ukazuję się Mojżeszowi, w teofanii płonącego krzewu, „Gdy Mojżesz pasał owce… i doszedł do góry Bożej Herob. Wtedy ukazał mu się Anioł Pański w płomieniu ognia, ze środka krzewu.”. Krzew płonął, lecz się nie spalał, Bóg przemówił do Mojżesza: „Mojżeszu! Mojżeszu! -oto jestem” . Podczas tego objawienia Bóg przemawia do Mojżesza wołając go po imieniu. Bóg objawia mu swoje miłosierdzie, miłosierdzie Boga, który jest ponad czasem i przestrzenią. Mówi: „Jestem Bogiem ojca twego, Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka, Bogiem Jakuba…, Ja Jestem, który Jestem.” Mojżesz przyjął wezwanie i obiecał przekazać wszystko, co usłyszał Izraelitom. Rozmowa Mojżesza z Bogiem jest przykładem żywego dialogu, rozmową, w której Bóg prosi i obiecuje. Ta rozmowa jest swoistym przymierzem.
Bóg przemawia, a człowiek słucha.
Ten rodzaj modlitwy ukazuje całkowite posłuszeństwo stworzenia względem Stwórcy. Przykładem takiej rozmowy jest zawarte przymierze Boga z Noe, o którym możemy przeczytać w Księdze Rodzaju. Fragment ten mówi o potopie, będącym karą za grzechy. Bóg ratuje Noe wraz z jego rodzina „Wejdź, przeto do Arki z synami twymi. Z żoną i żonami twych synów” tak też Noe uczynił, będąc posłusznym swojemu Bogu. Po czterdziesto dniowym potopie, gdy wody opadły Noe zbudował ołtarz i złożył ofiarę całopalną, dziękując Bogu za wszystko, co dla niego uczynił. Wznosi do Boga modlitwę dziękczynno- pochwalną. Bóg widząc jak jego stworzenie jest dobre obiecał, że już nigdy nie ukarze ziemi potopem. Na znak tego pierwszego przymierza Bóg pozostawił na niebie tęczę.
Człowiek mówi, a Bóg słucha.
Tego typu rozmowy człowieka z Bogiem przepełniają całą literaturę, są typowym przykładem modlitwy, modlitwy rozumianej na ludzki sposób. Po raz kolejny pragnę odwołać się do Pisma Świętego, będącego ogromną skarbnicą wiedzy. Święty Łukasz Ewangelista opisuje życie Jezusa Chrystusa, od Jego narodzin, aż do męczeńskiej śmierci Krzyżowej. Jednak chciałbym zwrócić Państwa uwagę na wieczór poprzedzający śmierć Zbawiciela. Otóż wieczorem Jezus udał się wraz z uczniami na Górę Oliwną i tam w ogrodzie modlił się tymi słowami: „Ojcze. Jeśli chcesz zabierz ode mnie ten kielich, wszakże nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie.” To krótkie zdanie zapisane przez Świętego Łukasza ukazuje piękną modlitwę błagalną, w której Jezus jako człowiek prosi Boga o inne rozwiązanie sytuacji, a zarazem prosi nie o to, czego on pragnie, ale oto, czego chce Bóg. Jezus ukazuje swoje posłuszeństwo i pokorę względem Boga, bezgranicznie ufając woli Ojca.
Przeciwstawnie do Jezusa zachowuje się Konrad, bohater III części Dziadów, ukazujący modlitwę bluźnierczą i bunt przeciw Bogu. Wielka Improwizacja jest poetycką spowiedzią skierowaną do Boga. Jednak Konrad nie wyznaje swoich grzechów, przeciwnie, popełnia grzech pychy, równa się z Bogiem, niemal bluźni przeciwko Niemu. Konrad pragnie rządu dusz, twierdzi, że byłby lepszym Bogiem od samego Stwórcy, uważa, że nie potrafiłby patrzeć z taką obojętnością na cierpienia ludzkie. Kiedy Konrad wypowiada słowa: „Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę. Cóż Ty większego mogłeś zrobić Boże!”, Przyrównuje siebie do Boga i akt ten nabiera formę niemal bluźnierczej modlitwy. Buntownik krańcowo wyczerpany mdleje, a o losy jego duszy walczą dobre i złe moce.
Improwizowany monolog Konrada to przykład modlitwy buntowniczej, modlitwy, jaka nie pojawia się w żadnej religii. Jednak niewątpliwie taka właśnie rozmowa istnieje, kiedy to zrozpaczony człowiek obwinia Boga za wszelkie zło, którego istnienie On dopuszcza.
Bardziej optymistycznie rozmowę człowieka z Bogiem przedstawia Franciszek Karpiński. Jego utwór zatytułowany Pieśń Poranna, śpiewany jest na rozpoczęcie każdego dnia w liturgii Kościoła Katolickiego. Ukazuje on modlitwę dziękczynno- błagalną, w której dziękujemy Bogu za kolejny dzień życia, chwalimy i wielbimy Go wraz z całym Jego stworzeniem:, „Kiedy ranne wstają zorze, Tobie ziemia Tobie morze, Tobie śpiewa żywioł wszelki, bądź pochwalon Boże wielki…”. Pieśń Poranna nabiera szczególnych walorów podczas śpiewania. Szczególną formę nabiera, kiedy śpiewana jest z samego rana. Ważne jest również, kto ją wykonuje. Każdego poranka na pieszej pielgrzymce setki ludzi powtarza słowa Karpińskiego. Ja osobiście w pełni zrozumiałem słowa tej pieśni przed poranną Mszą Świętą, kiedy to trzy kobiety w podeszłym wieku, z drżącymi głosami śpiewały: „Wielu snem śmierci upadli, co się wczora spać pokładli, mu się jeszcze obudzili, Byśmy Cię, Boże, Chwalili.” Te słowa wyśpiewane przez te rozmodlone staruszki nabierają ogromnej wartości. Kobiety te rzeczywiście wielbią Boga i dziękują Mu za dar życia, dziękują za to, że znowu mogą usiąść w swojej ławce i odśpiewać pieśń poranną ku Jego chwale. Taką samą wartość ta pieśń powinna mieć dla każdego z nas. Albowiem każdy powinien dziękować Bogu za dar życia, jednak jak trudno jest to sobie uświadomić, będąc wciąż młodym, zdrowym i silnym, że pewnego, może właśnie następnego dnia możemy się już nie obudzić.
Również Julian Tuwim ukazuje nam piękną modlitwę. Rozmowę, w której człowiek mówi, prosi, a Bóg słucha.
Litania to utwór zawierający żarliwą modlitwę. Podmiot liryczny podkreśla „Modlę się Boże żarliwie, modlę się Boże serdecznie” zamykając cały szereg próśb w klamrze kompozycyjnej powtarzając te same słowa jednak w odwróconej kolejności: „Modlę się Boże serdecznie, modlę się Boże żarliwie!” Autor pokazuje nam jak piękna może być rozmowa człowieka z Bogiem, pod warunkiem, że wypływa prosto z serca, jako serdeczna i żarliwa prośba.
Kolejnym przykładem tego typu rozmowy jest Pieśń XXV Jana Kochanowskiego, zaczynająca się od słów:, „Czego chcesz od nas Panie, za Twe hojne dary, czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary…” w pieśni tej pojawia się pochwała Boga jako Stwórcy doskonale urządzonego świata, w którym panuje ład i harmonia. Człowiek wyśpiewuje Bogu modlitwę pochwalna, ufając i wierząc dobremu Stwórcy: Bądź na wieki pochwalon nieśmiertelny Panie, Twoja łaska, Twa dobroć nigdy nie ustanie!” Ludzie korzystają z dobrodziejstw stworzonych dla nich przez Najwyższego, a jedynym sposobem by okazać Mu swą miłość i wdzięczność jest wychwalanie Jego łaski.
W swych trenach Jan Kochanowski przedstawia kolejny rodzaj, rozmowy- modlitwy, w której człowiek zwraca się do Boga, a Bóg przemawia cierpieniem i doświadczaniem człowieka. Treny Kochanowskiego stanowią obraz bólu i rozpaczy, po stracie ukochanej córeczki. Podmiot liryczny niesamowicie cierpi, a swój smutek przelewa na kartki papieru. W zakończeniu Trenu X wyraża swą prośbę, prośbę wątpiącego: „Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest, litu mej żałości” Jan Kochanowski zwraca się do Boga nie jako dumny poeta, lecz jako zrozpaczony ojciec, nierozumiejący takiego zrządzenia losu. Doktorzy Kościoła Katolickiego nieustannie przypominają o znaczeniu cierpienia w religii chrześcijańskiej. Otóż cierpienie ma uświęcać człowieka i pozwolić mu zbliżyć się do Boga. Często ludzie zadają sobie pytanie. Dlaczego właśnie ja? Dlaczego mnie to spotkało? Nikt nie zna odpowiedzi na te pytania. Wiadomo jedynie, że cierpienie jest łaską dana od Boga, którą często można zrozumieć dopiero po latach. Trudno powiedzieć, co Bóg chciał przekazać Kochanowskiemu, trudno też zrozumieć tego typu rozmowę, a jeszcze trudniej cierpienie nazywać łaska. Jednak to Jezus przez swoją mękę i śmierć, cierpiąc na krzyżu za nasze grzechy, odkupił świat nadając sens cierpieniu.
Jest to bardzo trudna modlitwa, ale jakże wymowna.
Cierpienie człowieka wywołane jest różnymi doświadczeniami. O tym mówi Julian Tuwim. Dlatego chciałbym powrócić do wcześniej już wspomnianego wiersza Litania. Podmiot liryczny modli się za wszystkich mieszkańców świata. Modli się za smutnych, proszących, brzydkich, czekających. Modli się za tych, do których Bóg przemówił doświadczając ich. Za tych, którzy sobie z tymi doświadczeniami nie radzą. Litania jest modlitwą błagalną, a zarazem wstawienniczą, w której to człowiek prosi Boga o łaski dla wszystkich pokrzywdzonych, do których Bóg tą krzywdę dopuścił.
Ostatnią rozmową człowieka z Bogiem, którą pragną Państwu zaprezentować jest modlitwa po przez milczenie. Poniekąd rozmowa ta przeplatała się przez całą moją prezentacje. W większości omawianych utworów Bóg był tym, który milczał. Modlitwa Hioba to wiersz, który ukazuje piękno modlitwy bez słów, modlitwy, w której człowiek i Bóg milczą. Rodzaju takiego wyciszenia i wewnętrznego rozmyślania podmiot liryczny nie zna. Modli się do Boga słowami, jednak prosi Boga o to, aby nauczył go tej modlitwy. Przez cały wiersz Anna Kamieńska wymienia rodzaje milczenia: prosi o milczenie języka, prosi o milczenie zamiast krzyku, prosi o milczenie zwierząt, wieczoru, nocy. Swą prośbę podkreśla kończąc: „Naucz mnie Panie Twojego najgłębszego milczenia.” Prosi Boga o milczenie, którym Bóg milczy, o rozmowę, w której zrozumieją się bez słów.
W zaprezentowanych utworach przedstawiłem różnego rodzaju rozmowy człowieka z Bogiem.
Rozmowa człowieka z Bogiem to motyw przewodni mojej prezentacji, któremu podporządkowałem dzieła, które omówiłem. Przedstawieni przeze mnie bohaterowie to ludzie bardzo często podobni do nas: Pokorny Noe, ufający Jezus, zbuntowany Konrad. Każdy z nich rozmawiał z Bogiem na swój sposób, a także i Bóg przemawiał do każdego z nich inaczej. Jan Kochanowski przedstawił swój zachwyt doskonałym Stwórcą w Pieśni XXV, a zarazem swój żal w Trenach, gdzie Bóg stoi bezczynnie i obserwuje. Julian Tuwim podkreślił rolę serdecznej modlitwy, rozmowy, w której Bóg wysłuchuje żarliwych próśb.
Bóg przemawia na różne sposoby. Znajdujemy przykłady gdzie Bóg mówi w sposób naturalny- werbalnie, a także, kiedy milczy. Kiedy przemawia przez ból i cierpienie. Po prostu nawet wtedy, kiedy nam się wydaje, że Bóg milczy, On do nas mówi. Bóg przemawia do nas nieustannie, a swoje żywe słowo pozostawił na kartach Pisma Świętego.
Na zakończenie mojej prezentacji chciałbym jeszcze raz podkreślić, że rozmowa człowieka z Bogiem jest Modlitwą.
Sms-y do Pana Boga, czyli krótkie zdania - akty strzeliste, skierowane do Ojca Niebieskiego, to nic innego, jak słowa każdego z nas wypływające prosto z serca. Zwykłe „Jezu ufam Tobie”, czy „Panie proszę pomóż mi…”
To nic innego jak modlitwa, modlitwa będąca najprostszą rozmową po między człowiekiem a Bogiem.