Etos rycerski w literaturze (nie tylko) średniowiecznej:
Etos:
wzór moralny, model ludzkiego postępowania.
Etos rycerski zawierał szczegółowe opisy postępowania rycerzy. Rycerz broni słabszych, nigdy nie łamie zasad honorowej walki. Stałym elementem etosu rycerskiego jest miłość dworska. Rycerz powinien mieć wybrankę serca, której honoru broni. Miłość rycerska jest miłością wzniosłą, acz nie pozbawioną namiętności.
Na etos rycerski składa się:
-Bóg, wiara
-w hierarchii wartości rycerskich jest wierność ziemi, lub panu lennemu.
Z czasem na drugim miejscu pojawi się umiłowanie ojczyzny, zaś na trzecim pojawi się pojęcie honoru rycerskiego.
Przykładem średniowiecznego rycerza jest Roland - bohater starofrancuskiego eposu pt. "Pieśń o Rolandzie". Hrabia bierze udział w wyprawie Karola Wielkiego przeciwko Saracenom, co świadczy o jego umiłowaniu Boga, religii i swego władcy. Kiedy zostaje napadnięty w wąwozie, walczy do końca i nie chce zadąć w róg, aby wezwać pomoc. Jest mężny i honorowy. Nagrodą za jego postępowanie jest Niebo, do którego wiodą go Św. Michał i Gabriel. Hrabia Roland to jeden z pierwszych bohaterów, który ginie za swą ojczyznę - obraz takiej uświęconej śmierci funkcjonuje również w literaturze innych epok (np. w romantyzmie : "Śmierć pułkownika", "Reduta Ordona").
Etos rycerski nie ginie wraz z odejściem wieków średnich. Jego kontynuację możemy odnależć w barokowym sarmatyzmie, który tworzy wizerunek rycerza kresowego, dzielnego i wiernego władcy, obrońcy wiary, dla którego honor jest wartością najwyższą. Takich bohaterów stworzył w swej Trylogii pisarz doby pozytywizmu - H. Sienkiewicz. Akcja toczy się właśnie w okresie baroku, a pan Włodyjowski (zwany "małym rycerzem"), Skrzetuski czy Longin Podbipięta to rycerze bez skazy, gotowi oddać życie za swój kraj. H. Sienkiewicz, pisząc Trylogię, chciał wskrzesić tradycje rycerskie, "ku pokrzepieniu serc" zniewolonych Polaków.
Skarbnicą wiedzy o średniowiecznym rycerstwie i jego obyczajach jest także inna powieść tego pisarza : " Krzyżacy".
W średniowieczu umieścił również akcję swej powieści poetyckiej " Konrad Wallenrod" - wieszcz romantyczny A. Mickiewicz. Tytułowy bohater to średniowieczny rycerz - człowiek szlachetny, mężny, honorowy, który w imię miłości do Litwy wybiera nieetyczną metodę walki zdradą i podstępem. Wallenrod cel swój osiąga lecz przegrywa jako człowiek. A. Mickiewicz zastosował tu historyzm "maski". Pod postacią średniowiecznego rycerza ukrył współczesnego sobie spiskowca i jego rozterki moralne.
Rycerz odnajdujemy również w literaturze bliższych nam epok. Wystarczy wspomnieć o "Lordzie Jimie" Conrada, który w tej powieści "zdemokratyzował etos rycerski".