Opieka nad osobą chorą i niesamodzielną

Temat 9: Potrzeba odżywiania

Zasady odżywiania:

- pożywienie powinno być urozmaicone, zawierać szeroki asortyment produktów i uwzględniać różne składniki pokarmowe

- stosowanie diety powinno utrzymać dobry stan odżywienia, a niezadowalający - poprawić

- należy poznać zwyczaje pacjenta dotyczące odżywiania się, rodzaje i ilość spożywanych pokarmów, reakcję na ich zmianę, pokarmy lubiane i nietolerowanie, stan uzębienia

- dieta powinna opierać się na zapotrzebowaniu na substancje spożywcze wynikającym z rozpoznanego stanu fizycznego i stanu odżywienia

- powinna uwzględniać odrębności kulturowe i religijne w zakresie odżywiania oraz nawyki i upodobania

- każda zmiana wprowadzona w żywienie pacjenta powinna być przemyślana i uzasadniona

Klasyfikacja diet

• Dieta podstawowa - zwana ogólną lub normalną jest stosowana w żywieniu ludzi zdrowych oraz 60% pacjentów, szczególnie ludzi w podeszłym wieku. Polega na unikaniu pokarmów wzdymających, ostro przyprawionych, używek i marynat. Zaleca się potrawy gotowane, duszone, obsmażane i smażone bez tłuszczu.

• Dieta bogatobiałkowa - stosowana jest w chorobach nowotworowych, oparzeniach, marskości wątroby w okresie wyrównania. Dziennie podaje się 1,5-2,0g białka/kg m.c., w tym 0,5-0,75% białka zwierzęcego o dużej wartości odżywczej, zawartego w takich produktach jak: mleko i jego przetwory, jaja, chuda wołowina, ryby. Ilość pozostałych składników odżywczych nie ulega zmianie.

• Dieta ubogobiałkowa - stosowana jest w niewydolności nerek i wątroby, biegunkach gnilnych i zaparciach spastycznych. Dziennie podaje się 0,6-0,7g białka/kg m.c., w tym 2/3 białka pochodzenia zwierzęcego.

• Dieta ubogotłuszczowa - z ograniczeniem błonnika jest wskazana do stosowania w stanach zapalnych pęcherzyka i dróg żółciowych, kamicy dróg żółciowych i schorzeniach trzustki. Ogranicza spożycie tłuszczów do

25-50g/dobę

• Dieta bogatopotasowa - polega na zwiększeniu podaży potasu w ilości 4-5mg/dobę i jest stosowana przy długotrwałych wymiotach i biegunkach, przy podawaniu leków moczopędnych. Źródłem potasu są warzywa korzeniowe: marchew, buraki, liściaste: szpinak, kalafior, selery oraz ziemniaki, zielona fasolka szparagowa, pomidory, mięso i ryby.

• Dieta ubogowęglowodanowa - ogranicza spożycie węglowodanów (zwłaszcza cukrów prostych) i słodyczy, miodów dżemów. Stosowana głównie w cukrzycy.

• Dieta ubogoenergetyczna - 1200-2000/kcal/dobę ogranicza podaż tłuszczów do około 0,75g/kg m.c. oraz cukrów prostych. Stosuje się ją w otyłości, miażdżycy, nadciśnieniu.

• Dieta oszczędzająca - z ograniczeniami substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego oraz błonnika. Zlecane są potrawy gotowane, duszone, pieczone w folii, mleko, ser biały, białko jaja kurzego. Ogranicza się: surowe owoce i warzywa, mocną herbatę, kawę, rosoły, przyprawy. Posiłki w formie rozdrobnionej stosuje się w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, w przewlekłych nieżytach przewodu pokarmowego.

• Dieta z ograniczeniem chlorku sodu (małosolna) - polega na zmniejszeniu spożycia soli kuchennej do 0,1-3,0g/dobę. Stosuje się ją w niewydolności krążenia, nerek, nadciśnieniu tętniczym. Zaleca się owoce i warzywa.

Diety z modyfikacjami konsystencji:

• Płynna, głodówkowa - polega na podawaniu przez okres 1-2 dni niesłodzonych płynów: słaba herbata, napar z rumianku, mięty. Stosuje się ją w leczeniu ostrych nieżytów żołądka, poi zabiegach chirurgicznych przewodu pokarmowego, w ostrym ataku bólowym przy kamicy żółciowej, przy zapaleniu trzustki.

• Kleikowa (Kepnera) - zawiera w swoim składzie kleiki przygotowane z ryżu lub kaszy na wodzie bądź na mleku, stosowana przy biegunkach.

• Płynna bogatoodżywcza - zawiera mleko, jaja, przecierane kasze, mięso, warzywa. Stosowana w odżywianiu przez zgłębnik.

• Dieta papkowata - stosuje się ją u pacjentów mających problemów z żuciem, połykaniem oraz w schorzeniach układu pokarmowego.

Inne diety:

• Diety niefizjologiczne tzn. specjalne - stosuje się na 24-48h w celu wyłączenia chorego narządu z pracy związanej z trawieniem. Może to być dieta owocowa, ziemniaczana, ryżowa.

• Diety eliminacyjne - stosowane w leczeniu chorób metabolicznych i alergicznych, np. dieta bezglutenowa, dieta bezlaktozowa z ograniczeniem fenyloalaniny, dieta bezmleczna.

• Dieta diagnostyczna - np. dieta bez mięsa i zielonych jarzyn, polega na podawaniu jej przez 3 dni, a następnie badaniu kału na krew utajoną. Stosowana jest w celu wykrycia krwawienia z przewodu pokarmowego.

Produkty trudnostrawne

Nr	Grupa produktów	Produkty
I	Produkty zbożowe	Pieczywo razowe, świeże, grube kasze i makarony
II	Mleko i jego przetwory	Sery żółte, topione, przetwory mleczne przekwaszone
III	Jaja	Gotowane na twardo, smażone
IV	Mięso, wędliny, ryby	Tłusta wieprzowina, baranina, kaczki, gęsi, tłuste wędliny oraz produkty mięsne, ryby wędzone, mięso peklowane
V	Masło i śmietana	Kwaśna śmietana
VI	Inne tłuszcze	Smalec, słonina, boczek, ceres, margaryna, olej rzepakowy
VII	Ziemniaki	Pyzy, frytki, placki ziemniaczane
VIII	Warzywa i owoce	Kapusta, papryka, szczypior, ogórki, brukiew, rzodkiew, owoce niedojrzałe, suszone, ze skórką i pestkami, orzechy
IX	Suche strączkowe	Wyklucza się
X	Cukier, słodycze	Chałwa, czekolada, przetwory na cukrze zawierające tłuszcze, kakao, orzechy
XI	Przyprawy	Ocet, musztarda, pieprz, pikle, papryka w proszku

1

---