Zajęcia nr 11- Wezwania c.d

1. ograniczenie terytorialne stawiennictwa

2. Pomoc prawna

3. wyjątki dotyczące stawiennictwa

4. elementy wezwania

Ograniczenie terytorialne stawiennictwa

Artykuł 156 o.p. zawiera ograniczenie osobistego stawiennictwa, bowiem
wzywany jest obowiązany do osobistego stawiennictwa tylko na obszarze wo­jewództwa, w którym zamieszkuje lub przebywa.

Wzywanemu przysługuje jednak uprawnienie do, decydowania w tym zakresie, bowiem może on zastrzec, że mimo iż mieszka lub przebywa na ob­szarze innego województwa, to jednak chce stawiać się osobiście lub przez peł­nomocnika przed organem celnym właściwym do załatwienia lub rozpozna­nia sprawy, zatem to wzywany w istocie decyduje o tym, gdzie będzie składał wyjaśnienia, zeznania! wnioski oraz dokonywał innych czynności.

Przepisy prawa wspólnotowego w istocie nie stwarzają ograniczeń tery­torialnych co do stawiennictwa.

Z przepisu art. 1 WKC wynika, że wspólnotowe prawo celne jest jednoli­cie stosowane na całym obszarze Wspólnoty. Stąd też w jednakowym stopniu i na całym terytorium Wspólnoty obowiązują wszystkie instytucje tego prawa.

Realizacja poszczególnych procedur celnych wymaga stawiennictwa importe­ra, eksportera bądź innych osób występujących w ich imieniu w różnych miej­scach na obszarze Wspólnoty.

Z art. 5 ust. 1 WKC wynika, że do występowania przed organami celnymi Wspólnoty ma prawo każdy, kto ma w tym interes, a ponadto każda osoba ma prawo do działania za pośrednictwem przedstawi­ciela reprezentującego ją przed organami celnymi.

Z koniunkcji art. 1 i 5 ust. 1 WKC wynika brak przesłanek do ogranicza­nia stawiennictwa z uwagi na terytorium.

Niewiele spraw jest zastrzeżonych dla konkretnie wskazanych organów celnych (np. wydawanie wiążącej informacji taryfowej, wydawanie decyzji do­tyczących stosowania konwencji TIR), jednak te kwestie regulowane są przepi­sami prawa krajowego.

Pomoc prawna

Jeżeli postępowanie celne prowadzone jest przez organ celny, którego sie­dziba nie znajduje się na obszarze województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa wzywany, a nie złożył on zastrzeżenia że chce stawiać się przed organem celnym właściwym w sprawie, organ ten ma ustawowy obowiązek zwrócenia się do organu celnego właściwego ze względu na miejsce zamiesz­kania lub pobytu tej osoby o wezwanie jej w celu złożenia wyjaśnień, zeznań albo dokonania innych czynności/które są związane z prowadzonym postępo­waniem celnym i (lub) podatkowym.

Przepis art. 157 o.p. nakłada na organ celny prowadzący postępowanie obowiązek występowania o udzielenie pomocy prawnej w każdym przy­padku, gdy charakter sprawy nie wymaga osobistego stawiennictwa wzy­wanego.

W piśmie wystąpienia o pomoc prawną organ celny prowadzący postę­powanie ma obowiązek określić zakres czynności, które powinny być wy­konane w sprawie, bowiem jak wynika z art. 157 § 2 o_Tp., organ prowadzący postępowanie, zwracając się do innego organu, określa okoliczności, które mają być przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być wykonane. Pismo takie jest wiążące dla organu celnego, który pomoc prawną ma świadczyć.

W świetle postanowień art. 157 o.p. organy celne o pomoc prawną w za­
kresie dotyczącym postępowań celnych i (lub) podatkowych mogą zwracać się
wyłącznie do innych organów celnych.

Z problematyką wezwań związane są koszty stawiennictwa. Ordynacja podatkowa problematykę tę uregulowała w rozdziale 21 („Odpowiedzialność odszkodowawcza") i w rozdziale 23 („Koszty postępowania")..

Pomocą prawną zajmuje się również wspólnotowe prawo celne; bowiem wymaga tego stosowanie przez 27 różnych administracji celnych równolegle zarówno przepisów wspólnotowego, jak i krajowego prawa celnego.

W ramach omawiania tematu dotyczącego międzynarodowej pomocy
prawnej należy przede wszystkim ustalić/jak jest zorganizowana współpraca pomiędzy administracjami celnymi poszczególnych państw członkowskich
a Komisją/ w jaki sposób przebiega ta współpraca oraz jakie podstawy prawne
są stosowane podczas tej współpracy.

W art. 29 i 30 TWE (obecnie art. 35 i 36 TFUE) wskazana jest możliwość współpracy, w ścisłym tego słowa znaczeniu, w zakresie stosowania prawa po^ między administracjami celnymi poszczególnych państw.

Wzajemna pomoc administracyjna uregulowana została ponadto w;

1. art. 326-334 TFUE,

2. art. 325 TFUE.

Wspólnotowy Kodeks Celny zagadnieniami pomocy administracyjnej zajmuje się tylko w sposób pośredni, np. stanowiąc w art. 12 ust. 2, że wiążą­ce informacje taryfowe oraz wiążące informacje o pochodzeniu towarów mają wiążące znaczenie dla wszystkich administracji celnych Wspólnoty.

Ponadto w art. 92 ust. 2 WKC wskazuje się, że organy celne zamykają procedurę tranzy­tu poprzez porównanie danych z urzędu celnego wyjścia z danymi w urzędzie celnym przeznaczenia, znajdującymi się we Wspólnocie, zaś w art. 215 WKC wskazane jest rozwiązanie sytuacji, gdy do poboru długu celnego uprawnione są administracje celne kilku państw członkowskich.

Wreszcie art. 250 WKC omawia przypadki, w których określona procedura celna może być stosowana przez kilka państw członkowskich, przy czym decyzje oraz inne środki pod­jęte przez organy celne jednego z państw członkowskich mają taki sam skutek prawny we wszystkich innych państwach członkowskich.

Niezależnie od powyższego, zagadnienia pomocy administracyjnej pra­wodawca wspólnotowy uregulował w p.wWKC, również odnosząc się do tej kwestii w sposób pośredni, np. stanowiąc w art. 292 ust. 5, i 6, w art. 500 i 501 p.w.WKC o obowiązywaniu pojedynczego pozwolenia w kilku państwach członkowskich, zaś w art. 450b-450d i 454 p.w.WKC wskazany został sposób pobierania długu celnego w trakcie wykonywania procedury tranzytu.

Ponad­to w art. 523 p.w.WKC wskazuje się na różne dokumenty informacyjne; które służą do przekazywania informacji pomiędzy organami, celnymi poszczegól­nych państw członkowskich i wreszcie art. 910-912 p.w.WKC dotyczą wnio­sków o zwrot i umorzenie należności celnych w innym państwie członkow­skim niż państwo, w którym należności te powstały.

Wskazać również należy na to, że w rozporządzeniu ;Rady (WE) nr 1207/2001 z dnia 11 czerwca 2001 r. w sprawie procedur ułatwiających wystawianie lub sporządzanie we Wspólnocie dowodów pochodzenia i wydawa­nie zezwoleń niektórym upoważnionym eksporterom w ramach przepisów regulujących handel na warunkach preferencyjnych między Wspólnotą Euro­pejską i niektórymi państwami (Dz. Urz. WE L 165 z 21.06.2001, s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 2, t. 12, s. 15) również zawarte zostały przesłanki wskazujące na warunki i sposób wykonywania pomocy admini­stracyjnej.

Niezależnie od powyższego, na mocy rozporządzenia Rady (WE) , nr 515/97 z dnia 13 marca 1997 r. w sprawie wzajemnej pomocy między orga­nami administracyjnymi Państw Członkowskich i współpracy między Pań­stwami Członkowskimi a Komisją w celu zapewnienia prawidłowego stoso­wania przepisów prawa celnego i rolnego (Dz. Urz. WE L 82 z 22.03.1997, s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 2, t. 8, s. 217) oraz na mocy roz­porządzenia Komisji (WE) nr 696/98 z dnia 27 marca 1998 r. wykonującego rozporządzenie Rady (WE) nr 515/97 w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi Państw Członkowskich i współpracy między Państwami Członkowskimi a Komisją w celu zapewnienia prawidłowego sto­sowania przepisów prawa celnego i rolnego (Dz. Urz. WE L 96 z 28.03.1998, s. 22; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 2, t. 8, s. 468), organy ad­ministracji celnej państw członkowskich posiadają zezwolenie na wymianę informacji oraz udzielanie odpowiedzi w zakresie prawa celnego i w zakre­sie polityki rolnej. Powyższe przepisy wskazują na to, że każdy organ admi­nistracji celnej może zwracać się do innych wspólnotowych organów celnych o szczególny dozór określonych osób, miejsc, środków transportu i transakcji handlowych.

W ramach Wspólnoty funkcjonuje system informacji celnej (Customs Infor-mation System - CIS).

W systemie tym przechowywane są informacje dotyczące towarów, środ­ków transportu, kontaktów handlowych i osób oraz zawarte są wszelkie za­uważone tendencje i informacje prowadzące do popełnienia oszustw i prze­stępstw celnych.

Wzajemna pomoc administracyjna w ramach stosunków pomiędzy or­ganami celnymi w zakresie dotyczącym pobierania należności celnych przy­wozowych oraz w zakresie zwrotu wypłaconych refundacji wywozowych ma podstawę w dyrektywie 76/308/EWG Rady z dnia 15 marca 1976 r. w sprawie wzajemnej pomocy przy dochodzeniu roszczeń wynikających z operacji będą­cych częścią systemu finansowania Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwa­rancji Rolnej oraz rolniczych dopłat wyrównawczych i opłat celnych (Dz. Urz. WE L 73 z 19.031976, s. 18; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 2, t. 1, s. 44 oraz Dz. Urz. WE L 175 z 28.06.2001, s. 17; Dz. Urz. UE Polskie wy­danie specjalne, rozdz. 2, t. 12, s. 27) oraz w dyrektywie Komisji 2002/94/WE z dnia 9 grudnia 2002 r. ustalającej szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów dyrektywy Rady 76/308/EWG w sprawie wzajemnej pomocy przy windykacji roszczeń dotyczących niektórych opłat, ceł, podatków i innych środków (Dz. Urz. WE L 337 z 13.12.2002, s. 41; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 2,1.12, s. 299).

Ponadto na mocy postanowień art. 29-42 TWE (obecnie art. 35-48 TFUE) wynika> że możliwa jest współpraca na szczeblu organów sądowych i policji w zakresie dotyczącym spraw karnych z organami celnymi. Zasady tej Współ­pracy ustalone zostały w Konwencji w sprawie pomocy wzajemnej i współ­ pracy: między, administracjami celnymi (Dz. Urz. WE Ć 24 z 23.01,1998, s.. 2;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 8_y s. 168 oraz Dz, Urz. WE
C 189 z 17.06.1998, s. 1) oraz w Konwencji w sprawie wykorzystania, technologii informatycznej dla potrzeb celnych (Dz. Urz. WE Ć 316 z 27.111995, s. 33;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19/1.1, s. 8).

Obie normy w istocie regulują uprawnienia przyznane instytucjom wspól­notowym: Europol i OLAF, które mogą ścigać oszustwa i przestępstwa celne wspólnie ż organami krajowymi lub nawet niezależnie od organów krajowych.

Ponadto w każdym przypadku, w którym przepisy prawa wspólnotowe­go pozwalają na dostęp do rynku wspólnotowego na zasadach preferencyj­nych, stworzony został system współpracy administracyjnej pomiędzy admi­nistracjami celnymi państw członkowskich a administracjami państw trzecich, który służy do weryfikacji świadectw pochodzenia towarów.

Niezależnie od przedstawionych powyżej regulacji dotyczących wzajem­nej pomocy administracyjnej zwrócić należy uwagę na to, że istnieje szereg konwencji zawartych przez Wspólnotę w celu ogólnej współpracy administra­cji celnych. Państwa członkowskie mogą jednak zawierać również bilateralne umowy o współpracy administracji celnych.

Wyjątki dotyczące stawiennictwa

Niekiedy charakter sprawy lub wykonywanej w sprawie czynności wy­maga osobistego stawienia się przed organem celnym prowadzącym postępo­wanie, a wówczas przepisy odnoszące się do ograniczenia terytorialnego nie mają zastosowania.

W takim przypadku o.p. mocą art. 158 wyłączyła stosowanie art. 156 § 1 oraz art. 157 o.p., stanowiąc, że przepisów tych nie stosuje się W przypadkach, gdy charakter czynności wymaga osobistego stawienia się przed organem.

O tym, czy charakter sprawy albo czynności wymaga osobistego stawien­nictwa, rozstrzyga organ celny, który prowadzi postępowanie, jednak ocena potrzeby osobistego stawienia się nie podlega żadnej kontroli.

We wspólnoto­wym prawie celnym wielokrotnie prawodawca wspólnotowy ustanawia obo­wiązki związane ze stawiennictwem osoby, np. w art. 40 WKC wskazuje się na obowiązek przedstawienia towaru przez osobę, która wprowadziła ten towar na obszar celny Wspólnoty, również w art. 44 ust. 2 lit. a WKC jest to obowiązek stawiennictwa, bowiem stanowi, że deklarację skróconą składa osoba, która wprowadziła towar na obszar celny Wspólnoty.

W przepisach wspólnotowego prawa celnego z obowiązkiem stawienni­ctwa wiąże się zazwyczaj obowiązek wykonania określonych czynności po­wstałych w związku z obrotem towarowym z państwami trzecimi lub związa­ne to jest z niewykonaniem określonych obowiązków.

Stawiennictwo dotyczy zazwyczaj obowiązku wykonania określonych czynności lub złożenia dokumentów.

Przepisy wspólnotowego prawa celnego precyzyjnie wskazują na sytu­acje faktyczne, w których występuje konieczność stawiennictwa konkretnie wskazanych osób.

Ze stawiennictwem bardzo ściśle związany jest art 5 WKC dotyczący przedstawicielstwa stanowiąc, że każda osoba ma prawo do działania przez przedstawiciela reprezentującego ją przed organami celnymi celem spełnienia wszelkich czynności i formalności przewidzianych w przepisach prawa celnego".

Ze stawiennictwem łączy się wykonywanie czynności związanych ze zgłaszaniem towarów, przedstawianiem towarów oraz ze stosowaniem wszel­kich procedur celnych.

Elementy wezwania

Przepisy o.p. nie określają charakteru prawnego wezwania, jednak insty­tucja wezwania w doktrynie uznawana jest za zarządzenie lub nakaz skiero­wany do podmiotu, zobowiązujący ten podmiot do udziału w toczącym się postępowaniu celnym.

Artykuł 159 o.p. wymienia enumeratywnie elementy wezwania, stano­wiąc, że w wezwaniu należy wskazać:

• nazwę i adres organu podatkowego (celnego);

• imię i nazwisko osoby wzywanej;

• w jakiej sprawie i w jakim charakterze oraz w jakim celu osoba ta zo­staje wezwana;

• czy osoba wezwana powinna stawić się osobiście lub przez pełnomoc­nika, czy też może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie;

• termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień, godzi­nę i miejsce zgłoszenia się osoby wzywanej lub jej pełnomocnika;

• skutki prawne niezastosowania się do wezwania.

Wezwanie powinno być podpisane przez pracownika organu celnego, z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby podpisującej.

Treść wezwania posiada w części znaczenie czysto techniczne, w części zaś tworzą ją elementy posiadające istotne skutki procesowe.

Do danych technicznych wezwania można zaliczyć określenie wzywają­cego oraz podmiotu wzywanego. Pozostałe elementy kształtują treść postępo­wania.

Z wezwaniem związany jest obowiązek zachowania zasady jawności wo­bec osoby wzywanej wyrażający się dokładnym określeniem celu i charakteru wezwania, bowiem wzywany nie może być zaskoczony, musi wiedzieć, w ja­kim celu jest wzywany, by mógł się odpowiednio przygotować do składania wyjaśnień, zebrać i przedstawić dowody i inne dokumenty, ewentualnie udzie­lić pełnomocnictwa.

Cel ten jest realizowany poprzez wskazanie w wezwaniu, w jakiej sprawie, w jakim charakterze i w jakim celu osoba jest wzywana.

Brak tych danych powoduje z jednej strony naruszenie prawa do ochrony osoby wzywanej, z drugiej zaś - wydłużenie ;;czasu trwania postępowania.

Zasadą jest to, że wezwanie wymaga formy pisemnej, jednak w uzasad­nionych; przypadkach, wyrażonych ważnym interesem adresata lub gdy stan sprawy tego wymaga, organ celny może dokonać wezwania telegraficznie,: te­lefonicznie albo przy użyciu innych środków łączności (art. 160 o.p.).

Nie ulega wątpliwości, że wezwanie w tej formie powinno być stosowa­ne tylko wyjątkowo.

Przy wezwaniu w takiej formie muszą być zachowane
wszystkie elementy, jakie ustawa przewiduje przy wezwaniu: na piśmie, zaś
skutki prawne wywołuje ono tylko wówczas; gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do, adresata we właściwej treści i we właściwym terminie, bowiem niektóre
z wymienionych środków łączności posiadają element niepewności, wyrażający się brakiem zwrotnego potwierdzenia odbioru czy niepewnością co do tego,
czy wezwanie doręczone zostało w terminie albo czy nie została zniekształcona jego treść.

Doręczenie wezwania w trybie art. 160 § 1 o.p. jest dopuszczalne wyłącz­nie wówczas, gdy uzasadnia to ważny interes adresata, a zatem element ten odnosi się do oceny samej sprawy lub gdy uzasadnia to stan sprawy, a więc ocenie podlega pilność czynności w postępowaniu.

Z postanowień art. 159 § 1 pkt 4 o.p. wyraźnie wynika, że wzywany cele wynikające z wezwania może realizować przez pełnomocnika albo składając wyjaśnienia na piśmie. Uprawnienie to powinno jednak wyraźnie wynikać z treści wezwania.

W wezwaniu winny być określone skutki prawne niezastosowania się do wezwania. Brak pouczenia w tym zakresie powoduje, że w przypadku niezastoso­wania się do wezwania wezwany nie może ponosić ujemnych, skutków tego pisma.

Aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych .

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 5 lutego 2009 r., I SA/Go 836/08, LEX nr 515217:

„1. Określenie sprawy, w jakiej jest wzywana dana osoba, oznacza obowią­zek organu podania w wezwaniu sygnatury akt sprawy i przedmiotu' sprawy np. zryczałtowanego podatku, dochodowego od osób fizycznych.

Określenie, w jakim charakterze osoba ma się stawić, oznacza, iż organ winien określić, w jakim charakterze procesowym dana osoba jest wzywana, a więc np. w cha­rakterze strony, świadka, biegłego.

Natomiast określenie, w jakim celu dana osoba jest wzywana, oznacza, iż w wezwaniu organ winien wskazać cel proce­sowy wezwania, a więc np. złożenia wyjaśnień, złożenia zeznań, złożenia wyjaśnień do opinii czy też do uczestnictwa w oznaczonej czynności, procesowej.

2. Wezwanie może być uznane za nieprawidłowe tylko w przypadku, gdy zawiera istotne braki, skutkujące negatywnym wpływem na wynik po­stępowania.

Nieprecyzyjne określenie celu, w jakim wezwana jest strona, to jest «złożenia zeznań w zakresie objętym postępowaniem kontrolnym nie jest brakiem istotnym wezwania i pozostawało bez wpływu na wynik postępowa­nia.

3. Nieprecyzyjne sformułowanie zawarte w postanowieniu o wszczęciu postępowania kontrolnego, które nie jest zgodne z dokładnym brzmieniem art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z 1991 r. o kontroli skarbowej; nie nią wpływu na wynik postępowania i jako takie nie może skutkować uznaniem decyzji za za­wierającą wady uzasadniające pozbawienie jej bytu prawnego.

4. Udzielenie upoważnienia zgodnie z art. 143 § 1 o.p. jest czynnością we­wnętrzną organu podatkowego, w związku z tym nie doręcza się go stronie w związku z wszczęciem postępowania, nie musi się ono znajdować również w aktach postępowania".

13

---