Zajęcia 5
03.04.2011
Temat: Rozpoznawanie twarzy i konfiguracji
Twarz jest rozpoznawana szybciej (o ok. 30%) i trafniej niż inne obiekty. Po wielu latach pamiętamy twarz osoby znanej dawno temu, a nazwisko np. już nie. Dzięki twarzy jesteśmy w stanie zidentyfikować płeć osoby, rasę, grupę do jakiej należy, co może okazać się zbawienne, bo na podstawie twarzy jesteśmy w stanie rozpoznać, czy jest to wróg, czy przyjaciel i czy nam zagraża czy nie.
Prozopagnozja - nie rozpoznawanie twarzy.
Czy ludzie z prozopagnozją rozpoznają bliskich? tak, za pomocą innych zmysłów: po zapachu, po głosie, po ubraniu.
Ciężko jest żyć z prozopagnozją, bo żyjemy w kulturze, w której nie rozpoznanie kogoś jest traktowane jako niegrzeczne.
Rozpoznawanie twarzy jest łatwiejsze, ale tylko wtedy kiedy ta twarz jest w normalnym położeniu; jak jest do góry nogami - czas rozpoznawania jest znacznie dłuższy, popełnia się o 30% więcej błędów - nie ma to znaczeniu przy prozopagnozji. Czy łatwiej nauczyć się odróżniać dwie twarze różniące się kształtem nosa, czy te nosy w izolacji? dwie twarze. Ta zależność znika, gdy twarz jest odwrócona o 180 stopni.
Twarz przetwarzamy holistycznie. Kiedy już pomyślimy, że to twarz, to tym bardziej jest to do twarzy podobne. Całość określa charakter części.
Rola oddziaływań top-down w percepcji.
Przesłanki holistycznego przetwarzania twarzy:
twarz i inne obiekty z przemieszczonymi elementami;
przemieszczone elementy w twarzach i obiektach do góry nogami;
prozopagnozja: łatwość rozpoznawania elementów twarzy;
przypadek agnozji: twarze bez trudu, ale nie ich elementy.
Od całości do części, ale czasami bywa odwrotnie. Od części do całości (np. muzułmańskie kobiety):
twarz możemy rozpoznać ze względu na elementy;
holistyczne przetwarzanie szybsze, ale dzieci niekiedy pozostają na poziomie cech.
Teorie rozpoznawania obiektów: która z nich najbardziej pasuje do rozpoznawania twarzy? dopasowanie do prototypu, bo zapamiętujemy twarze jako odchylenia od średnich przeciętnych od prototypu. Przykładem są karykatury, tworzone na podstawie najbardziej unikalnych cech.
Rozpoznawanie wzorów przez ekspertów
Eksperci dużo szybciej rozpoznają pewne wzory niż przeciętni ludzie. Mistrz szachowy zapamiętuje tylko układy, które mogą mieć miejsce podczas realnej gry w szachy; gdy sekwencja pionków jest rozłożona losowo (bez zachowania reguł gry), wcale nie są już tacy dobrzy w zapamiętaniu takiego układu. Zapamiętując prawdopodobnie tworzą „kęsy”. Gdzie mistrzowie przechowują konfigurację? Wygląd ptaków, układy szachowe, konstelacje; w polu twarzy (zakręt wrzecionowaty).
Sensowność konfiguracji
Kodujemy litery lepiej, gdy tworzą słowa, a słowa gdy buduj ą zdania. Nuty lepiej, gdy budują melodię, a figury geometryczne gdy są składnikiem architektury.
Widzenie barw
Dlaczego niebo jest niebieskie? Niebo nie jest niebieskie - obiekty nie mają koloru!! To, że coś widzimy jako zielone, to efekt tego, że od obiektu odbija się pewna wiązka światła, a pozostałe promienie nikną. Kolor zależy od mojego fotoreceptora; nie jest cechą obiektywną. Fale elektromagnetyczne, które nazywamy światłem widzialnym - ma rozmaite długości. Im krótsza fala, tym więcej energii niesie i tym bardziej jest niszcząca. Widzimy od 360 do 780 nanometrów (długość fali jest mierzona w nanometrach). Podczerwień odczuwamy jako ciepło.
doświadczenie z pryzmatem Izaaka Newtona (1670)
rozszczepienie światła dziennego (w naturze: tęcza - widmo światła dziennego, wodospady);
za widzenie kolorów odpowiadają czopki na siatkówce (3 rodzaje);
obiekty odbijają określone długości fal.
Dlaczego niektóre obiekty wyglądają na:
białe - odbijają wszystkie długości fal naraz
czarne - pochłaniają wszystkie odległości fal.
Czerwone obiekty odbijają długie fale.
Jaki kolor jest podobny do jakiego koloru?
pomarańczowy = żółty = czerwony
można pomylić kolor żółty z zielonym
można pomylić kolor zielony z niebieskim
fioletowy (pomiędzy czerwonym a niebieskim)
Koło barwne
Stworzone po to, żeby pokazać, że barwy łączą się ze sobą. To odtworzony układ tęczy, tylko zamknięty w koło.
Jak przedstawić atrybuty koloru?
Miejsce na obwodzie oznacza barwę spektralną (spectrum - cały zakres).
nasycenie - jak bardzo czysta jest barwa, a w jakim stopniu jest mieszaniną barw; ile innych długości fali wchodzi w skład barwy. W kolorze barwnym koduje się to odległością od obwodu;
jasność koloru - ile fotonów przypada na tę długość fali;
barwa - długość fali, jaka dominuje.
Ile człowiek odróżnia kolorów? 11 kolorów funkcjonujących jako jednorazowe nazwy.
Ile odróżniamy kolorów uwzględniając odcienie? Porównując dwie położone obok siebie połówki, z których każda to inny odcień: badamy, do kiedy ta osoba widzi różnicę, a kiedy uzna te połówki za absolutnie jednolity kolor. 2 000 000 odcieni jesteśmy w stanie rozpoznać (przy maksymalnie dobrych warunkach: 8 000 000).
Herman von Helmholtz (1850)
Mieszając 3 barwy podstawowe można uzyskać kolor światła monochromatycznego (jednokolorowego).
Addytywne mieszanie barw:
Ich wybór jest arbitralny (dowolny) nie powinny one być blisko siebie na spectrum, żadna z nich nie wydaje się mieszaniną dwóch pozostałych.
System RGB (addytywne miszanie światła, a nie farby)
Taki system kodowania jest dostępny w komputerach, telewizorach.
Neoimpresjonizm.
W kole barwnym brakuje niektórych barw - nazywamy je barwami pozaspektralnymi - należy do nich brąz.
Mieszanie barw:
addytywne (światło) dodające
subtrakcyjne (farby) odejmujące
trójchromatyczna teoria widzenia barw: Herman von Helmholtz.
Mamy 3 typy czopków:
czopki czerwone L wrażliwe na długie fale; wrażliwe na światło pomarańczowe;
czopki zielone M wrażliwe na średnie fale; wrażliwe na światło żółto - zielone;
czopki niebieskie S wrażliwe na krótkie fale; wrażliwe na światło wpadające w fiolet niebieskie.
Gdzie są czopki i ile ich jest? najwięcej ich jest w plamce żółtej.
Czopki S (niebieskie)
Stanowią 5 - 10% wszystkich czopków; nie ma ich w ogóle w plamce żółtej, zaczynają się dopiero poza plamką żółtą. Praktycznie jesteśmy więc ślepi na kolor niebieski, chociaż generalnie go widzimy, to jednak drobne niebieskie elementy w punkcie fiksacji są niewidoczne. Gdy oddalamy się od punktu fiksacji, wrażliwość na niebieski wzrasta, a potem spada. Niebieskie przedmioty mogą się wydawać nieostre.
Czopki M (zielone)
Znajdują się głównie w plamce żółtej; mają najmniejszy zasięg terytorialny.
Różnice indywidualne
Czopki L i M u niektórych pozostają w proporcji 1:1, a u innych 4:1. właściwie każdy widzi kolory trochę inaczej niż normalnie. Ciężko jest wytłumaczyć komuś (np. osobie niewidomej), na czym polega widzenie barw.
Zaburzenia widzenia barwnego:
brak czopka L
brak czopka M
brak czopka S
brak wszystkich czopków (ślepota na kolory) - monochromata pręcikowy. Zdarza się to bardzo rzadko. Jest wysepka Pingelap w Mikronezji, gdzie aż 10% populacji ma to zaburzenie. Widzą czarno - biało, nieostro, razi / oślepia ich światło dzienne. Noszą specjalne okulary; najlepiej widzą o zmierzchu i o brzasku. Widzą źle w centrum pola widzenia - widzą lepiej na około oglądanego obiektu.
występuje tylko 1 czopek (nie odróżnianie kolorów) - monochromatyzm czopkowy. Funkcjonuje tylko jeden rodzaj czopka; opisano wyłącznie przypadek z funkcjonującym czopkiem S. widzą czarno - biało. Zaburzenie występuje rzadko (1/100 000); nie ma ostrości.
Podstawowe Procesy Poznawcze: wykłady
Dr Blandyna Żurawska vel Grajewska
Semestr 2
- 3 -