POLITECHNIKA WROCŁAWSKA
WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA
Kierunek Ochrona Środowiska
Z przedmiotu:
EKOLOGIA I OCHRONA PRZYRODY
Temat opracowania:
REZERWAT PRZYRODY WĄWÓZ MYŚLIBORSKI
Autorzy:
Dominika Nynek
Rok 2011
Wrocław, 4.12.2011
Spis treści
Rezerwat przyrody jako element parku krajobrazowego
Park krajobrazowy „Chełmy”
Flora i fauna
Formacje botaniczne
Rezerwat przyrody Wąwóz Myśliborski
Literatura
……………………………………………………………………………………………….
Rezerwat przyrody jako element parku krajobrazowego
Rezerwat przyrody Wąwóz Myśliborski jest jednym z rezerwatów należących do parku krajobrazowego „Chełmy”. Z względu na to w prezentacji wpierw zostanie omówiony park krajobrazowy „Chełmy”. Obszar chroniony ze względu na walory przyrodnicze, historyczne i kulturowe to park krajobrazowy. Stworzony jest w celu zachowania, popularyzacji i upowszechniania tych wartości w warunkach racjonalnej gospodarki. O czym mówi art. 24 ustawy o ochronie przyrody. Powstaje w drodze zarządzenia wojewody po uzgodnieniu z sejmikiem wojewódzkim. Wojewoda powołuje dyrektora parku, który wraz z kilkuosobowym zarządem sprawuje opiekę nad parkiem i urzeczywistnia jego cele. Parki krajobrazowe obejmują duże obszary o walorach krajobrazowo - przyrodniczych bardzo wysokich, służą nie tylko ochronie przyrody, lecz w równym stopniu turystyce krajoznawczej.
Nazwa Chełmy prawdopodobnie nawiązuje do słowiańskiego źródłosłowia z XII - XIV wieku chlome - co oznacza wzgórza.
Od 12 grudnia 1997 wraz z zarządzeniem wojewody została zwiększona powierzchnia parku, która teraz zajmuję obszar 159,99 km2 z kolei otulina została zmniejszona i obecnie jest to 124,7 km2.
Leży na terenie gmin: Męcinka, Paszowice, Złotoryja. Strefa otulinowa obejmuje dodatkowo nieznaczną część gminy Krotoszyce oraz obszaru należącego do miast: Jawor i Złotoryja.
Chronionym rejonem jest fragment wschodniej części Pogórza Kaczawskiego w Sudetach Zachodnich. Jest to teren wyżynny z dominującymi wysokościami od 350 do 400 m n. p. m. Gdzie najwyższe strefy to Mszana (475 m n.p.m.), Jastrzębna (468 m n.p.m.), Czartowska Skała (463 m n.p.m.), Rosocha (464 m n.p.m.), Dębnica (463 m n.p.m.). Zaś najniższy punkt Parku jest na wysokości 188 m n.p.m. i znajduje się na wschód od wsi Sichów w dolinie potoku Błotnica. Charakterystyczną cechą krajobrazu Parku w wschodnio - północnej części jest wyraźnie widoczna krawędź, oddzielająca obszar górzysty od części nizinnej Dolnego Śląska. Do innych ważnych elementów krajobrazu należą: płaskie zrównania na wysokości powyżej 350 m n.p.m. z licznymi rozczłonkowanymi płaskodennymi dolinami; głęboko wyżłobione dolinki wciosowe (typ doliny V-kształtnej) , niekiedy o cechach przełomów (Przełom - odcinek doliny rzecznej o wąskim dnie i stromych zboczach, w którym rzeka pokonuje przeszkodę obecną na jej drodze); pagórki twardzielowe, zbudowane ze skał odporniejszych niż te, które występują w ich otoczeniu.
Flora i Fauna
W parku krajobrazowym „Chełmy” rośną 44 gatunki roślin naczyniowych będących chronionymi w Polsce, z czego wiele z nich posiada jedyne na cały kraj stanowisko występowania właśnie w tym parku. Na tym terenie można znaleźć wiele roślin górskich i podgórskich, rzadkich w skali Polski. Spośród roślin niższych odnotowano tu stanowiska 48 gatunków śluzowców, 18 gatunków wątrobowców oraz aż 178 gatunków i form mchów. Dotychczas stwierdzono 31 gatunków pod ochroną ścisłą oraz 10 gatunków podlegających ochronie częściowej. Są to: śniedek baldaszkowaty, wiciokrzew pomorski, lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko, śnieżyca wiosenna, jarząb szwedzki, mieczyk dachówkowaty, gnidosz rozesłany, kruszczyk szerokolistny, kruszczyk błotny, bniec czerwony, przenęt purpurowy, wiechlina odległokłosowa, miodownik melisowaty, starzec kędzierzawy i wiele innych.
Na terenie Parku występuje zróżnicowana i bogata fauna. Z bezkręgowców na uwagę zasługują pająki, których stwierdzono tu 61 gatunków oraz ślimaki, reprezentowane przez 72 gatunki z 15 grup zoogeograficznych. Spośród bezkręgowców najciekawszy jest minóg strumieniowy, wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt oraz salamandra plamista - Park jest dużą ostoją tego płaza. Bogata jest również awifauna (ornitofauna) lęgowa tego obszaru z derkaczem (gatunkiem ginącym w Europie), sóweczką, bocianem czarnym, dzięciołem zielonosiwym, krzyżodziobem świerkowym, muchówką białoszyją i małą, pliszką górską, siniakiem, trzmielojadem, zimorodkiem. Żyje tu również duża baza introdukowanego muflona, przodka owcy domowej, który jest herbowym zwierzęciem parku.
Formacje botaniczne
Jest to obecnie najlepiej zachowany obszar leśny w skali całych Sudetów. Drzewostany tego obszaru budowane są przez wszystkie gatunki lasotwórcze Polski. Z racji zaś zajmowania piętra pogórza, bardzo duży udział posiadają gatunki liściaste szerokolistne tj. wszystkie rodzime wiązy, klony, olsze, dęby oraz buk i jesion.
Lasy Parku Krajobrazowego „Chełmy” na Pogórzu Kaczawskim są ważne w skali kraju dla ochrony dwóch gatunków chronionych drzew, a mianowicie dla cisa i brekinii. Już obecnie znanych jest tu 9 naturalnych stanowisk cisa. Kilkanaście obecnie znanych stanowisk brekinii ( w tym liczące po kilkaset okazów drzewiastych) to główna część polskiej populacji tego gatunku. Ostatnio odnalezione zostało stanowisko brzozy czarnej bardzo rzadkiego gatunku drzewa w Polsce
Tu także są jedyne sudeckie stanowiska jaworzyny z języcznikiem zwyczajnym oraz typowo wykształcone lasy klonowo - lipowe.
Rezerwat przyrody wąwóz Myśliborski
Rezerwat przyrody w myśl ustawy o ochronie przyrody z 2004r.obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze a także siedliska roślin, zwierząt i grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Przedmiotem ochrony w tym przypadku może być cały środowisko naturalne lub jego poszczególne składniki tj. flora, fauna lub twory przyrody nieożywionej. Wyróżniamy trzy rodzaje ochrony rezerwatu ochrona: ścisła, czynna i krajobrazowa. Rezerwat może podlegać jednemu typu ochrony lub kilku współpracujących. Ochrona ścisła polega na nieingerencji w naturalne procesy, ochronna czynna zaś dopuszcza wykonanie zabiegów ochronnych (np. usunięcie drzew zacieniających stanowisko cennego gatunku rośliny), a ochrona krajobrazowa polega na prowadzeniu gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej w sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu ochrony.
Omawiany rezerwat myśliborski znajduje się w południowo zachodniej Polsce w województwie dolnośląskim, a dokładnie w powiecie jaworskim , w gminie Paszowice. Położony jest na pogórzu Kaczawskim w wschodniej części parku krajobrazowego „Chełmy”. W odległości około 2 km na południowy zachód od miejscowości Myślibórz w środkowej części wąwozu Myśliborskiego. Obszar rezerwatu stanowi fragment zalesionej doliny wciosowej potoku Jawornik znajdującej się pomiędzy miejscowościami Myślibórz, Myślinów i Jaworzyna.
Powstał 24 kwietnia 1964 roku na podstawie rozporządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Jest to rezerwat leśny o powierzchni łącznej 0,0972 km2 , z czego na rezerwat ścisły przypada 0,009 km2 utworzony w celu ochrony ciekawych form geologicznych i wielu rzadkich gatunków roślin chronionych, oraz naturalnych zbiorowisk leśnych. Rezerwat utworzono głównie dla ochrony jedynego na Dolnym Śląsku stanowiska bardzo rzadkiej, chronionej paproci, języcznika zwyczajnego, występującego na skałach zieleńcowych oraz otaczającego go naturalnego lasu mieszanego grądowego i innych rzadkich roślin paprotnika kolczystego, jemioły jodłowej oraz śledziennicy naprzeciwlistnej. W rezerwacie występują też m.in.: wawrzynek wilczełyko, przylaszczka pospolita, lepiężnik, pierwiosnka wyniosła, rojnik górski. Natomiast w czystych wodach potoku występuje ciekawy glon Hildebrandia rivularis.
W rezerwacie znalazły również ochronę najstarsze fragmenty krajobrazotwórcze, jakimi są relikty podmorskiego wulkanizmu - lawy poduszkowe oraz inne skały przeobrażone pochodzące ze starszego paleozoiku, głównie zieleńce, łupki zieleńcowe i diabazy oraz ordowickie łupki i fyllity, należące do metamorfiku kaczawskiego. Z późniejszego alpejskiego okresu chroniona jest krawędziowa rzeźba terenu, w której występuje paleogeńskie zrównania powierzchni z reliktami bazaltowego wulkanizmu lądowego z okresu trzeciorzędu. Przykładem takiego tworu są Małe Organy Myśliborskie - bazaltowy czop wulkanu - pomnik przyrody nieożywionej. Znajduje się na wzgórzu Rataj (350 m n.p.m.) około kilometra od Myśliborza. Zakrzepła lawa tworzy słupy o średnicy do 30 cm, długie i wysmukłe. W części środkowej słupy są prawie pionowe, bliżej partii zewnętrznych nachylają się nieznacznie w stosunku do poziomu.
Literatura