Diagnostyka Laboratoryjna Chorób Układu Moczowego:

I. Badanie ogólne moczu:

w Zapaleniu Układu Moczowego (ZUM)

ciężar właściwy norma 1016 - 1035 g/litr

pH od lekko kwaśnego po lekko zasadowy norma 4 - 8

leukocyty norma do 10/ pole widzenia (ale raczej do 5) 12-18 - to leukocyturia

erytrocyty norma do 6 (ale raczej do 3) 10-12 - erytrocyturia

glukoza u ludzi bez cukrzycy bez zmian

białko śladowe

bakterie od pojedynczych do bakteriurii znamiennej

interpretacja:

przy leukocyturii i równoczesnym braku bakterii w moczu i tak podejrzewamy ZUM

przy ZUM możliwe jest (choć bardzo rzadko) że jedynym odchyleniem jest ↑ ilości białka w moczu

erytrocyturia:

albo krwotoczne ZUM

albo ZUM ze współistniejącą kamicą nerkową

↑ pH (działanie bakterii ureazo dodatnich alkalizujących

mocz
sprzyja powstawaniu kamicy fosforanowej)

ZUM Kamica

Zastój moczu

Glukoza możliwe liczne ZUM u cukrzyków

pH od kwaśnego po alkaliczny zwykle jednak alkaliczny

Ciężar właściwy

informuje o sprawności cewek nerkowych i ich funkcji

aby wynik był miarodajny, pacjent nie może pić przez minimum 8 godzin przed pobraniem moczu

w badaniu 1004-1044 norma

zwykle w zakresie 1020-1035

w przewlekłym wieloletnim ZUM może być ↓ poniżej 1015 co świadczy o pogorszeniu funkcji cewek nerkowych

w sumie lepiej dla pacjenta żeby mocz był rozrzedzony i żeby było go dużo (inaczej może zalegać i jest wówczas świetną pożywką dla bakterii) zalecamy więc picie minimum 2 litrów wody/dobę

II. Posiew moczu

miano bakterii należących do jednego szczepu równe i wyższe niż 10⁴/ml świeżo pobranego moczu ZUM

jeśli w moczu jest więcej niż 3 szczepy różnych bakterii przyjmuje się, że mocz został wtórnie zanieczyszczony

antybiogram

Kamica Nerkowa (KN):

Objawy:

ból kolkowy w okolicy lędźwiowej

ból może promieniować do pachwiny, a nawet na przyśrodkową stronę uda

objaw Goldflama dodatni (badać możliwie najdelikatniej)

Badania:

objaw Goldflama

USG (widoczne są też inne zmiany w nerkach)

inne badania mające na celu wykrycie przyczyn kamicy i zapobieganie jej nawrotowi:

badanie składu chemicznego kamienia

dobowa zbiórka moczu ( na jony wapnia, magnezu, fosforany, kwas moczowy i szczawiowy i na cytryniany)

80%KN-wapniowa ograniczyć mleko i przetwory

rzadziej KN- moczanowa ograniczyć sporzycie podrobów

Badanie moczu na czczo:

wskaźnik Ca²⁺/kreatynina norma poniżej 0,21-0,28

wskaźnik Mg²⁺/Ca²⁺ norma powyżej 0,8 im wyższe tym lepiej, bo Mg²⁺ w liczniku a im go więcej tym niższe ryzyko KN - hamuje powstawanie kamieni (↓ Mg²⁺ powoduje ↑ ryzyka KN)

Ciężar właściwy

znowu lepiej, żeby mocz był rozrzedzony zalecamy pić ponad 2 l/dobę (woda niemineralna i słada herbata, ale NIE ALKOHOL bo wzmaga ZUM)

wyjątek nie wolno kazać pić przy zablokowanym odpływie moczu bo ↑ wodonercze

pH

zasadowe sprzyja kamicy fosforanowej

kwaśne sprzyja kamicy moczanowej

leukocyturia, białkomocz, bakteriuria są skutkiem równoczesnego ZUM, kture może być albo przyczyną KN albo powikłąniem

erytrocyturia przyczyną jest uszkodzenie dróg moczowych porzez kamień (zwykle ostry na brzegach i porowaty)

lepiej żeby była, bo świadczy o tym, że po stronie doktkniętej KN jest jednak przepływ moczu

Kłębuszkowe Zapalenia Nerek (KZN):

Zespół nerczycowy:

triada objawów (aby rozpoznać zespół nerczycowy, muszą występować naraz wszystkie trzy objawy):

I. Utrata białka >3,5 g/dobę

II. Hipoalbuminemia

III. Obrzęki

możliwe też inne objawy:

hipolipoproteinemia

↑ krzepnięcia krwi

Obrzęki:

choroby nerek

choroby wątroby

choroby układu krążenia

przy białku w moczu zawsze robimy dobową zbiórkę moczu (DZM) i określamy objętość i zawartość białek

Badanie krwi w zespole nerczycowym:

białko całkowite

podział elektroforetyczny białek osocza

albuminy powinny stanowić minimum 50% wszystkich białek

możliwy wzrost stężenia α₂-globuliny (bo jest to bardzo duże białko, nie przechodzące przez kłębuszki w zespole nerczycowym)

poziom cholesterolu (ew. frakcje cholesterolu)

bo wtórnie do ↓ ciśnienia onkotycznego krwi ↑ jego synteza

czas krzepnięcia, morfologia i stężenie fibrynogenu i

antytrombiny III bo:

↑ fibrynogen, ↑ ilość płytek (morfologia) i ↓ antytrombina III

następuje zagęszczenie krwi (hemokoncentracja) przyczyna skąpomoczu

Ostre Kłębuszkowe Zapalenie Nerek (OKZN):

Triada objawów:

I. odchylenia w badaniach moczu

musi być erytrocyturia

możliwy białkomocz i skąpomocz

II. Obrzęki (mogą być ale nie muszą)

III. ↑ RR (mogą być ale nie muszą)

Erytrocyturia erytrocyty dysmorficzne:

w OKZN gdy erytrocyty pojawiają się wysoko w układzie moczowym, dochodzi do ich zniekształcenia podczas długiego przebywania w moczu zmainy kształtu i zawartości hemoglobiny

jeśli więcej niż 60% erytrocytów jest dysmorficznych rozpoznajemy OKZN

liczba Addisa

12godzinna zbiórka moczu ocena liczby erytrocytów badanie dokładniejsze niż ogólne, wykonuje się przy wartościach granicznych w badaniu ogólnym

białkomocz (od niskiego, przez umiarkowany po nerczycowy)

skąpomocz

przyczyną jest zwężenie naczyń doprowadzających

kłębuszków proliferacja mezangium i endothelium

Badania:

Erytrocyturia liczba Addisa i badanie na erytrocyty dysmorficzne w moczu

Białkomocz badanie ogólne i DZM

Skąpomocz klirens kreatyniny i mocznika

elektrolity głównie potas ze względu na możliwe zaburzenia rytmu serca

gazometria czy jest kwasica metaboliczna

Inne w celu poznania przyczyny OKZN np. ASO

Przewlekłe Kłębuszkowe Zapalenie Nerek (PKZN):

odchylenia podobne do tych z OKZN

skąpoobjawowe, z okresami nasilenia i remisji

prowadzi do ostatecznego uszkodzenia nerek

do rozpoznania wystarcza jeden z objawów OKZN (nie konieczna jest erytrocyturia) ale zawsze jest konieczne potwierdzenie BIOPSJĄ!!!

Najczęściej rozwija się wtórnie do innych zaburzeń ogólnoustrojowych

na bazie chorób tkanki łącznej (np. toczeń układowy)

robimy badania na immunoglobiny antyjądrowe, antyneutrofilowe i/lub inne

Niewydolności Nerek (NN):

Cała grupa zaburzeń mogąca powodować:

Hiperazotemię (↑ kreatyniny i mocznika)

Uremię

Obrzęki

Objawy ze strony p. pokarmowego

Zaburzenia OUN

Zapalenia

i inne

Do NN predysponują:

cukrzyca

nadciśnienie tętnicze

przewlekłe ZUM

Badania:

stężenie kreatyniny i mocznika

klirens kreatyniny

elektrolity

Potas od normy po niewielkie podwyższenie (obniżenie tylko we wstrząsie hipowolemicznym i spadku ciśnienia biegunki, wymioty, krwotoki, zawał)

zmiany nie są duże bo nadmiar jest usuwany przez p. pokarmowy i pozostałe zdrowe nefrony

Magnez ↑ stężenia, widoczne objawy neurologiczne, zaburzenia oddychania

Gospodarka Ca-P

NORMALNIE:

uwolnienie PTH (parathormon) ucieczka P z moczem i zatrzymanie Ca w osoczu

W NN:

nie dochodzi do usunięcia P przez nerki P łączy się z Ca powstają sole stale ↓ stężenie Ca w osoczu ↑ PTH uwalnianie Ca i P z kości wiązanie P i Ca w sole odkładanie soli w różnych punktach

organizmu zwapnienia metastatyczne

Kwasica metaboliczna

nadprodukcja H⁺ i niedobór buforów (fosforanowy i amoniakalny) w moczu

Przewlekła Niewydolność Nerek (PNN):

poza w/w pojawiają się też zaburzenia w gospodarkach:

węglowodanowej insulinooporność

białkowej hipoproteinemia

lipidowej hiperlipoproteinemia

niedokrwistość (prawie zawsze)

w wyniku uszkodzenia nerek dochodzi do braku lub wadliwej syntezy, ewentualnie oporności na erytropoetynę

toksyczne uszkodzenie p. pokarmowego:

zaburzenia wchłaniania (Fe, kw. Foliowy, wit. B₁₂)

krwotoki z owrzodzeń

toksyczne uszkodzenie szpiku

toksyczne uszkodzenie erytrocytów

jatrogenne (pobieranie do badań, hemodializa)

Ostra Niewydolność Nerek (ONN):

Przednerkowa cewki nerkowe są sprawne

Nerkowa cewki nerkowe są uszkodzone

Różnicowanie ONN przednerkowej i nerkowej:

Frakcyjne wydalanie sodu:

U_Na * P_Cr

P_Na * U_Cr

Gdzie:

U_Na stężenie sodu w moczu

P_Na stężenie sodu w osoczu

U_Cr stężenie kreatyniny w moczu

P_Cr stężenie kreatyniny w osoczu

U_Na niższe w przednerkowej ONN, bo cewki nerkowe funkcjonują i resorbują Na

U_Na wyższe w nerkowej cewki nerkowe nie funkcjonują i nie resorbują Na

współczynniki :

U/P mocznika

U/P kreatyniny

Gdzie:

U stężenie substancji w moczu

P stężenie substancji w osoczu

oba w/w wskaźniki ↑ w ONN przednerkowej (bo mocz jest zagęszczany) i ↓ w nerkowej (bo nie jest zagęszczany)

współczynnik:

Mocznik w osoczu

Kreatynina w osoczu

współczynnik ↑w ONN przednerkowej

w ONN przednerkowej ↑ mocznika w osoczu jest dużo szybszy niż kreatyniny wolno płynący mocz umożliwia znacznie większą resorpcję mocznika niż kreatyniny, w zdrowych cewkach nerkowych

6

---