Międzynarodowe przepływy czynników wytwórczych
Czynniki wytwórcze (inaczej czynniki produkcji, nakłady) to zasoby, których wykorzystanie w procesie produkcji pozwala wytworzyć nową wartość.
Ziemia (zasoby naturalne) - wszelkie dary natury: lasy, oceany, gleby, rzeki
Praca (zasoby ludzkie) - tworzą ją ludzie wykorzystując siłę swoich mięśni i zdolności umysłowe
Kapitał (zasoby kapitałowe) - są to dobra uprzednio wyprodukowane, po to aby je wykorzystać do produkcji innych dóbr i usług
Przyczyny międzynarodowych przepływów czynników produkcji
1. Uzyskanie większej stopy zysku
Migracja siły roboczej ma miejsce, gdy płace za granicą są wyższe niż w kraju
Wywóz kapitału, gdy zastosowany za granicą przynosi większy zysk niż w kraju
2. Niemożność zastosowania czynników produkcji na rynku wewnętrznym
W warunkach znacznego bezrobocia część wolnej siły roboczej jest skłonna szukać pracy za granicą
W okresie recesji gospodarczej wolny kapitał, który nie może znaleźć korzystnej lokaty na rynku krajowym, może przenieść się za granicę
Międzynarodowe przepływy kapitału
Międzynarodowe przepływy kapitału to wyłącznie odnotowany w bilansie płatniczym ruch siły nabywczej przez granicę.
Przepływ kapitału można rozpatrywać:
W szerokim znaczeniu - wszelki odnotowywany w bilansie płatniczym ruch kapitału przez granicę, podmioty uczestniczące: przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, banki komercyjne, budżety różnych szczebli oraz bank centralny
W wąskim znaczeniu - motywowany zyskiem, przez podmioty gospodarcze inne niż bank centralny
Klasyfikacja przepływu kapitału
Ze wzglądu na czas (okres), na jaki następuje wywóz lub przywóz kapitału
Krótkookresowy ruch kapitału - okres spłaty wywiezionego/przywiezionego kapitału nie przekracza 1 roku ( kredyty handlowe, niektóre rodzaje kredytów finansowych oraz krótkookresowe lokaty na rynku walutowym)
Długookresowy ruch kapitału - okres spłaty wywiezionego/przywiezionego kapitału przekracza 1 rok
Ze względu na pochodzenie kapitału
Kapitał ze źródeł publicznych - źródłem są budżety różnego rodzaju agend rządowych, budżety lokalne, budżety organizacji międzynarodowych. Kredyty z tych źródeł udzielane są przede wszystkim z myślą o realizacji celów makroekonomicznych lub regionalnych.
Kapitał ze źródeł prywatnych - wszelkie formy wywozu kapitału przez przedsiębiorstwa, banki komercyjne i osoby prywatne. Celem jest osiągnięcie zysku.
Ze względu na formę kapitału
Lokaty na rynku walutowym - Obejmują krótkookresowe lokowanie kapitału na zagranicznym rynku w formie depozytów krótkoterminowych oraz niektórych papierów wartościowych z myślą o uzyskaniu zysku większego niż możliwy do osiągnięcia na rynku krajowym.
Podstawą tego zysku są występujące między poszczególnymi krajami różnice w stopie procentowej oraz różnice kursowe.
Kredyty handlowe - Kredyty związane bezpośrednio z wymianą towarową.
Są udzielane przez eksportera importerowi i często są elementem zwiększającym konkurencyjność danego towaru.
Kredyty te odgrywają szczególną rolę w dziedzinie obrotu gotowymi obiektami przemysłowymi, statkami, samolotami, jak również w stosunkach krajów uprzemysłowionych z krajami rozwijającymi się.
Inwestycje portfelowe - to długookresowe lokaty w zagranicznych papierach wartościowych, a zwłaszcza obligacjach i akcjach.
Wywozu kapitału w postaci inwestycji portfelowych nie da się jednak wytłumaczyć różnicą stopy zysku występującą między dwoma krajami.
Przyczynę wyjaśnia teoria portfolio; w myśl tej koncepcji inwestor może osiągnąć wyższą stopę zysku przy danym ryzyku lub daną stopę zysku przy mniejszym ryzyku, w sytuacji gdy dysponuje portfelem akcji zróżnicowanym w ściśle określony sposób.
Kredyty finansowe - Kredyty te polegają na postawieniu do dyspozycji kredytobiorcy określonych środków finansowych bez ograniczenia dotyczącego sposobu ich spożytkowania.
Formę pożyczek finansowych przybierają przede wszystkim kredyty udzielane przez banki, a niekiedy agendy rządowe i organizacje międzynarodowe.
Inwestycje bezpośrednie - Można je zdefiniować jako podejmowanie od podstaw samodzielnej działalności gospodarczej za granicą lub też przejmowanie kierownictwa już istniejącego przedsiębiorstwa.
Kierowanie działalnością gospodarczą za granicą jest cechą odróżniającą inwestycje bezpośrednie od inwestycji portfelowych. W tych drugich podmiot wywożący kapitał co prawda także inwestuje w działalność gospodarczą, ale nie obejmuje pakietu akcji wystarczającego do jej kontrolowania.
Międzynarodowe przepływy siły roboczej
Główne formy migracji:
Emigracja - wyjazd z kraju
Imigracja - przyjazd
Reemigracja - zakończenie emigracji czasowej
Repatriacja - finansowany przez państwo lub inne instytucje powrót obywateli danego kraju lub ich potomków z zagranicy
Deportacje - usankcjonowane przez prawo krajowe lub międzynarodowe przemieszczanie danej osoby poza granice państwa
Przyczyny migracji
chęć uzyskania większego dochodu
poprawa sytuacji ekonomicznej
podniesienie stopy życiowej
bezrobocie w kraju
spełnianie ambicji zawodowych
podniesienie własnych kwalifikacji
pogłębienie różnic w poziomie plac miedzy krajami bogatymi i biednymi
międzynarodowe zróżnicowanie poziomów rozwoju gospodarczego i wysokości plac
występowanie różnic w szeroko rozumianych kosztach ( np. wydatki na transport, podatki)
lepsze możliwości kształcenia
Bariery migracji
Geograficzne, klimatyczne
Językowe
Polityczne (odrębność systemów politycznych)
Psychologiczne (strach przed nieznanym)
Odrębność zwyczajów, religii
Warunki sanitarne
Pozytywne skutki międzynarodowego przepływu siły roboczej
Państwo opuszczone :
- zmniejszenie bezrobocia
- podnoszenie płac
- Wzrost poziomu wykształcenia, poziomu kulturowego w wyniku kontaktu z innymi krajami
-Transfer części zarobków do kraju macierzystego
-Podniesienie kwalifikacji zawodowych za granicą
- Po powrocie inwestowanie nagromadzonego kapitału
Państwo przyjmujące:
- Napływ zawodowo czynnej ludności
- Młodzi ludzie w społeczeństwie starzejącym się
- Tania siła robocza
- Obniżenie poziomu płac
- Zwiększenie konkurencji na rynku
- Dostęp do unikatowych kwalifikacji
Negatywne skutki międzynarodowego przepływu siły roboczej
Państwo opuszczone:
- Podatki płacone za granicą
- Państwo opuszczone ponosi koszty wykształcenia , a ci z wykształceniem i doświadczeniem wyjeżdżają
- Przedsiębiorcy muszą więcej płacić pracownikom
Państwo przyjmujące:
- Spadek poziomu płac
- Koszt dostosowania imigrantów do nowych warunków
- Powstanie gett w biedniejszych dzielnicach i wzrost przestępczości
- ksenofobia, zamieszki etniczne
- Koszty zabezpieczenia specjalnego dla imigrantów i ich rodzin