Transport turystyczny
Transport - całokształt działań sprowadzający się do odpłatnego świadczenia usług mających na celu przewóz osób i towarów (inaczej działalność mająca na celu pokonywanie przestrzeni).
Można podzielić na:
• towarowy
• osobowy
Transport jest podstawowym składnikiem produktu turystycznego (stanowi 70% ceny wycieczki). Jest jednym z podstawkowych filarów gospodarki, jego udział 2.2% w gosp.. Wszelkie inwestycje w transporcie to inwestycje kapitałochłonne (autostrady, koleje,
lotniska). Zwracają się one b.długo - długi okres amortyzacji.
Podział transportu według trakcji :
1. kolejowy
2. drogowy (indywidualny i autokarowy)
3. lotniczy
4. wodny (śródlądowy i morski)
75 % turystów przyjeżdża samochodami do Polski
68 % wyjeżdża samochodami
2,8 % dochodu narodowego pochodzi z transportu
4,8 % (w 2000r.) - wydatki na transport (inwestycje dot. transportu
są kapitałochłonne.
Dochody uzyskiwane przez państwo z transportu :
1. Dochody bezpośrednie - podatek drogowy, opłaty za autostrady, bilety.
2. Dochody pośrednie - podatek od akcyz, podatek dochodowy
Czynniki wpływające na jakość usług transportowych :
1. Infrastruktura (jakość dróg)
2. Ukształtowanie terenu (preferowane tereny nizinne) i warunki naturalne
3. Warunki geopolityczne (stopień rozwoju ekonomicznego danego kraju)
Wpływ na swobodny ruch turystyczny mają :
• Warunki polityczne (łatwość przekroczenia granic, wizy, pozwolenia)
• Kompatybilność ruchu, szlaków komunikacyjnych (ruch prawostronny i lewostronny), rozstaw torów kolejowych, ujednolicone przepisy drogowe.
Czynniki wpływające na wybór rodzaju transportu :
1. Czas
2. Bezpieczeństwo podróży
3. Komfort
4. Koszt (im instytucja transportowa zamożniejsza, tym wyższy koszt przejazdu)
Transport w dobie wejścia do Unii Europejskiej:
• Unifikacja przepisów drogowych
• Zasada wolnego nieba w lotnictwie
• Wycofanie starych autokarów
• Eurobilety w transporcie autokarowym
• Przybrzeżna, przygraniczna żegluga
PERSPEKTYWY I ZAGROŻENIA:
• Budowa autostrad (wymóg cywilizacyjny)
• Wojny ekologów
• Szybka kolej (infrastruktura, wymogi bezpieczeństwa)
• W lotnictwie zamówienia w firmach na 2,3 lata
• Prostowanie korytarzy powietrznych
• Nowe systemy nawigacyjne
• System korytarzy śródziemnomorskich (ekolodzy)
• Mosty i tunele - niebezpieczeństwo w razie, np. pożarów w tunelu
I. TRANSPORT KOLEJOWY
Historia rozwoju tego rodzaju transportu sięga 1830 r. - pierwsza konstrukcja szyn (główka, szyjka, stopka). W latach 1880 - 1910 największy boom w kolejnictwie - kładziono 24 tyś. km torów rocznie.
Rodzaje trakcji :
• parowozy
• silniki spalinowe (elektrowozy)
• trakcja elektryczna
Zasługi kolei :
1) Jest pionierem turystyki (pierwszy masowy środek transportu)
2) Odkryto i popularyzowano wiele znanych obecnie miejsc na świecie (Alpy francuskie, szwajcarskie, austriackie, Zakopane).
8,4% - udział kolei w przewozie osób w 1986r. (nastąpił spadek na rzecz innych rodzajów transportu).
ZALETY KOLEI
— punktualność
— niezawodność ( nie groźne są zatory, korki)
— regularność połączeń niezależnie od warunków pogodowych
— komfort podróżowania
— bezpieczeństwo
Czym kolei zaczęła walczyć o klienta?
- zwiększa prędkość podróżowania
- coraz lepsza baza gastronomiczna
- poprawa higieny i czystości
- system zniżek
- dodatkowe pakiety
Japończycy są pionierami w szykiej kolei ( ok. 200 km/h) - lata 60 - 70
Obecnie w szybkości podróżowania przoduje Francja (TGV) oraz Niemcy (Experimental Intercity). Jako konkuren doszły również Wlochy wprowadzając słynny Pedolino (na zakrętach wagony pochylają się).
TGV (ok. 500 km/h) Paryż - Normandia
Wagony wirtualne (np. Paryż - Marsylia) pokazywany jest na ekranie obraz całego obszaru, przez który prowadzi trasa. Standard wyposażenia wagonów jest bardzo wysoki (ceny również).
Odpowiednikiem polskim w szybkim podróżowaniu jest INTERCITY
EUROCITY
Intercity - 160 km/h (Warszawa - Gdańsk
- Kraków
- Katowice
- Poznań
- Itd.
INTERCITY PULLMAN (system wprowadzony przez koleje brytyjskie) podróżni z biletem ryczałtowym „Executive", korzy stają z następujących udogodnień i usług:
• salonu pullmanowskiego z napojami i przekąskami oraz stanowiskami biurowymi na głównych dworcach
• rezerwacji miejsc siedzących
• śniadania, obiadu i kolacji podawanych do zajmowanego fotela
• telefonu w pociągu
• 24-godzinnego bezpłatnego miejsca na parkingu na stacji wyjazdowej
• 15-procetowej zniżki na samochód „Europacar" wynajęty na dworcu
• kuponu upoważniającego do gratisowej konsumpcji i napoju w barze znajdującym się w składzie pociągu
• bezpłatnego całodziennego biletu na metro londyńskie
W Polsce:
Pociągi hotelowe -jeżdżące na wybrzeże (PKP)
Koleje specjalne - szczególnie w górach (kolejki zębate, liniowe,
wyciągi).
Kraje alpejskie:
1950 r.-70 kolejek
1987r.-500 kolejek
Kolejki wąskotorowe - o znaczeniu w dużej mierze krajoznawczym Ciuchcia bieszczadzka,
na Mazurach
II. TRANSPORT DROGOWY
ZALETY
• niezależność podróżowania (swoboda)
• duża mobilność (duża szybkość, coraz większe bezpieczeństwo)
• komfort
WADY
• zatłoczone autostrady
• parkingi
• przejścia graniczne (duże kolejki)
• ubezpieczenia
Francja - „autostrada słońca" : Paryż - wybrzeże M. Śródziemnego
AUTOKARY
Bardzo preferowane w latach 70-80-tych
W 73 r. - 23 min turystów we Francji przewoziły autokary
W Polsce PKS nie jest już monopolistą (oprócz niego np. Polski
Ekspres).
1. Transport na liniach regularnych -jest b.dobrze rozwinięty
PKS Bus
Europa Ekspres
Orbis
RabTour
Tego typu transport ma bardzo duże znaczenie w okresie
wzmożonego ruchu turystycznego
Cechy :
• bardzo duży komfort
• duża percepcja (jadąc autokarem można wiele zwiedzić, szczególnie ponieważ obecne autokary są bardzo wysokie)
2. Autokary pod wynajem
Średnia cena za km wynajmu od 1,1 DEM do 1,9 DEM
Popularne marki autokarów:
• Mercedes
• Neoplan
• Skania
• Volvo
• BOYA
Polskie:
• Jelcz
• Oskar
• Lider
Dobrej klasy autokar kosztuje ok. 600 tyś. zł (w porównaniu Neoplan
l.200.000 zł)
Autokar musi więc być przez 287 dni w roku w ruchu, aby zarabiał na siebie.
Każdy autokar musi posiadać:
• Świadectwo dopuszczalności do ruchu (przedłużane co 6 miesięcy)
• Koncesje na przewóz pasażerów w mchu międzynarodowym (limitowane!)
Transport autokarowy jest pod ogromnym nadzorem służb policyjnych.
W autokarze musi być co najmniej 2 kierowców. Jeden kierowca może jechać 2 razy po 4,5 godziny (nie więcej jednak niż 400 km), po tym musi nastąpić, co najmniej 10-godzinna przerwa.
We Francji grozi kara w wysokości 25 tyś. franków za nieprzestrzeganie tych przepisów (za długą jazdę bez przerwy)
Międzynarodowa Unia Transportowa zrzesza 55 firm autokarowych.
Zadania:
• Koordynacja połączeń międzynarodowych
• Ujednolicenie przepisów (kogo można przewozić, zasada zamkniętych drzwi, itd.)
• Ujednolicenie stanu autokarów
Usługi rent-a-car - skoncentrowane głównie na dworcach kolejowych, autokarowych, lotniskach
Najbardziej znane firmy :
> Herz
> Avis
> Budget
Płaci się ustaloną stawkę dzienną (przeciętnie 45 $ / dzień) - paliwo we własnym zakresie
298 zł / l dzień w Rzymie
271 zł / l dzień w Londynie
Zazwyczaj płatność kartą kredytową (to daje większą gwarancję)
III. TRANSPORT LOTNICZY
Początek przed 1900 rokiem, ale od 1919 lotnictwo pasażerskie 3 okresy rozwoju lotnictwa :
1) Lotnictwo krótkodystansowe 1919 - 1927
2) Lotnictwo kontynentalne 1928-1939
3) Lotnictwo międzykontynentalne po 45 r. (na początku cele wojskowe. Po II wojnie światowej przystosowano do przewozu pasażerów).
W 1985r. samoloty we wszystkich krajach zrzeszone w IATA
(Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Lotniczych) przewiozły 870 tyś. ludzi; w 1985 - 891 mln, a 2 lata później już l mld, a w 2000r - 2 mld
IATA - powstało w 1945 roku.(95% przewoźników)
Zadania:
• tworzy kompatybilne rozkłady lotów
• ustala taryfy lotnicze, (wszędzie takie same +/-30% po uwzględnieniu kursu walut)
• dba o bezpieczeństwo lotów
PSP - koordynuje ceny biletów (nie może być żadnych opóźnień w
płatnościach, ponieważ następuje natychmiastowe odcięcie
od systemu firmy, która się nie wywiązała; 2 terminy
płatności 15 i 30 każdego miesiąca).
Rodzaje komunikacji lotniczej:
1. rejsowa
2. czartery
3. loty specjalne
l KOMUNIKACJA REJSOWA
Są to te wszystkie loty, które są ujęte w rozkładzie lotów.
Oparta jest na uzgodnieniach międzynarodowych. Te połączenia są koordynowane.
80% ruchu pasażerskiego
2. CZARTERY
Lot, który jest wynajęty (nie widnieje w rozkładach).
Najemcami są najczęściej biura podróży.
Zalety :
- 40% tańsze niż loty rejsowe
- latają w takich porach, jakie najemca sobie ustali z
przewoźnikiem
- latają często tam, gdzie nie ma połączeń rejsowych (z Polski: Cypr, Rodos, Kreta, Grecja, Tunezja, Hiszpania, Egipt
Zagrożenia :
- biuro podróży wynajmuje pełny samolot (wszystkie
miejsca). LOT-u nie interesuje, czy biuro podróży sprzeda
wszystkie bilety.
3 biura o największym udziale w lotach czarterowych LOT-u (2002r.)
1) Scan Holiday - 40% udziału (120 tyś. ludzi)
2) Ving 13% udziału 55 tyś. ludzi
3) TUI 10% udziału 3-10 tyś ludzi
(Sigma Travel)
Loty czarterowe są szczególnie ważne w komponowaniu wycieczek.
3. LOTY SPECJALNE
Przeloty dla ludzi, którzy nie mają czasu czekać na terminalach- zależy im na jak najszybszym transporcie (nawet w niedostępne miejsca).
W Polsce 23 firmy oferujące prywatne przewozy lotnicze (np. Niemczycki - 23 samoloty w jego posiadaniu)
3 podstawowe elementy mające wpływ na rozwój lotnictwa
- samolot
- korytarze (drogi powietrzne)
- lotniska
1. Drogi powietrzne
Cała przestrzeń powietrzna świata podzielona jest na korytarze powietrzne.
Wewnątrz krajowe 10 km szerokości
Międzynarodowe 20 km szerokości
Od 900m do 1200 m wysokość
Każdy kraj bierze opłatę za przelot tranzytowy (w Polsce 600-1000$)
Każdy samolot znajdujący się w powietrzu jest pod ścisłą kontrolą Centrum Kierownictwa Lotów.
2. Lotniska
To nie tylko miejsca startów i lądowań, ale także ogromne terminale, catering, obsługa pasażerów, cargo. Ogromną powierzchnię zajmują^ pasy startowe (często do 4000 m) oraz same terminale.
Lotniska międzynarodówce są miejscami, gdzie koncentruje się cały przemysł związany z lotnictwem.
Lotniska dzielą się na:
- międzynarodowe (W-wa, Gdańsk, Kraków)
- regionalne (Szczecin, Poznań, Katowice)
- drugorzędne (Koszalin, Zielona Góra, Słupsk, Toruń)
- pozostałe (ogólne)
Największe lotniska świata:
l) Lotnisko w Atlancie 73 min pasażerów rocznie
2) Chicago (0'Hara) 72 min pasażerów
3) Los Angeles 71 min pasażerów
4) Heathrow 60 min pasażerów
5) Frankfurt (7 miejsce)
6) Paryż (9 miejsce)
7) Warszawa (153 miejsce; 3,8 min pasażerów)
Polska ma 110 lotnisk, nie wszystkie spełniają wymagane normy. 3 lotniska spełniaj ą wymogi w ruchu międzynarodowym :
- Warszawa (Okęcie - wymaga rozbudowy)
- Gdańsk
- Kraków
Lotniska regionalne
- Szczecin
- Poznań
- Katowice
- Rzeszów
- Wrocław
2 firmy produkujące samoloty mają 80% rynku :
- Boeing
- Airbus
W całym świecie jest 18.514 samolotów w'- eksploatacji
Polska ma 34 samoloty (jedna z najmłodszych flot lotniczych)
Boeing 737 (147 miejsc pasażerskich) cena od 36-42 mln $
Boeing 767 (249 miejsc pasażerskich)
Boeing 747 (JumboJet) od 350 do 400 pasażerów cena 148 - 177 mln $
Airbus A 340 (400 miejsc pasażerskich) (Francja, Niemcy, Holandia) cena 150 mln $
Najważniejsi armatorzy}:
1) American Airlines 647 samolotów / 230 nie lata
2) United Airlines 543 samoloty
3) Delta 542 samoloty
4) US Air 493 samoloty
8) Lufthansa 243 samoloty
9) Bntish Airlmes
10) PLL LOT 49 samolotów( boeing, ATR, Embrajery) (boeing 767 2 szt.)
ALIANSE - łączą się linie lotnicze w korporacje
- koordynacja połączeń
- wspólna polityka aby obniżyć koszty
- koncentracja kapitału
1) STAR AIRLINES powstał w 97 r.
Lufthansa
Air Canada
United Airlines
SAS ?
Waling?
2) ONE WORLD powstał w 98 r.
British Airlines
Amecica
Quantas (Australijskie)
Canadian Airlmes
Pacific Airlines
3) ATLANTIC EXCELENCE powstało w 98 r.
Delta
Australin Airlines
Swissar (już nie istnieje)
Air France
Systemy rezerwacyjne :
GDS - Global Distriburional Service
AMADEUS - założony w 87 roku przez Air France, Lufthansa, SAS
80 krajów świata korzysta z tego systemu
32 tyś. terminali podłączonych
WORLD SPA założony w 90 roku przez Delta, North West Airlines,
Trans Wońd Airlines. (centrala w Atlancie)
70 państw korzysta
21 tyś terminali
SABRRE- głównie rynek amerykański
CONTINENTAL - Daleki Wschód, Australia
Bilety maja mieć jeden kształt
3 rodzaje biletów :
- klasa ekonomiczna - 70% biletów
- klasa biznes - różni się szerokością foteli, serwisem - 20% biletów
- First Ciass - dostępna zazwyczaj tylko w połączeniach między kontynentalnych, pojedyncze fotele. - 10% biletów
Przykład
Warszawa — N.Y. - Warszawa 400$ - ekomonic
1900$-biznes
4000$ - First Class
Warszawa - Rio - Warszawa 855$ - ekon.
5280$ - biznes =>Lufthansa
7460$ - First Class
Różne są odprawy w zależności od klasy.
Taryfy mają wpływ na cenę. OPENS - są najdroższe
Beksy (3 miesięczne)
Problemy:
- przepustowość lotnisk
- korytarze powietrzne
- oddalenie od centrum miast
- nawigacja powietrzna
- sprzedaż
Są projekty samolotów zabierających 1800 pasażerów i prędkość 3,5 macha.
Mają być bezpieczniejsze.
Wyprostowanie przez IATA korytarzy powietrznych w ciągu 12-15 lat
Perspektywy:
otwarte niebo
centra projektowe
postęp techniczne
IV. TRANSPORT WODNY
Rodzaje transportu wodnego :
śródlądowy
promowy
morski
Transport śródlądowy
Naturalne warunki rzek trzeba było pozmieniać.
Metody udostępniania dla żeglugi szlaków wodnych:
- pogłębianie - najprostsze, ale najmniej skuteczne ze wszystkich
- regulacja — profilowanie pewnych części rzeki, wzmacnianie brzegów, robienie wysepek
- kanalizacja - najbardziej radykalne (budowa kanałów, jazów, śluz, zapór).
Kanały :
~ łączące - łączące dwie rzeki (lub zbiorniki wodne), np. Kanał Bydgoski, Kanał Augustowski;
- dojazdowe - przedłużające naturalne szlaki, np. kanał Gliwicki.
Kanały mają znaczenie nie tylko jako drogi transportowe, ale także jako drogi widokowe.
W Polsce najbardziej znane :
Augustowski (l01 m) łączące Biebrze z Niemnem (j. Miecko, Orle, Białe)
Ostródzko-elbląski łączy Drwęce przez Wisłę z Bałtykiem.
Bydgoski (24 km)
Kędzierzyński (6 km)
Z Polskich rzek tylko Odrę wykorzystuje się jako szlak turystyczny.
4 najważniejsze światowe szlaki wodne:
1. Wielkie Jeziora w USA
2. Ren (łączy 3 duże porty : Roterdam, Amsterdam i Anferpię z
Zagłębiem Ruhry oraz rejon Mecnansi we Francji i Bazylea w
Szwajcarii)
3. Wschód-zachód oparty na rzece Łabie; wschodnie regiony
Niemiec z Holandią i Belgią
4. Poludnie-wschód (kraje naddunajskie)
29,03,2003,
II. Transport promowy
Prom - statek łączący dwa miejsca, (brzegi) rozdzielone wodą
Promy zastępują inne środi transportu na krótkich odległościach gdyż skracają podróż
Dzielimy na :
— pasażerskie
— samochodowo-pasażerskie
— kolejowo-pasażerskie
— kolejowo - samochodowe
Najczęściej spotykane są promy samochodowo-pasażerkie. W Europie ok. 600 odcinków promowych.
Najbardziej wykorzystywane do żeglugi promowej :
Rejon Morza Karaibskiego ( zat. Meksykańska, Haiti, Kuba, Barbados - Świat - bardzo luksusowe wycieczki promowe)
Morze Śródziemne (Grecja [Cyklady], Adriatyk, Wyspy Kanaryjskie)
Bałtyk
M. Północne (porty brytyjskie, francuskie, belgijskie)
Daleki Wschód (Tajlandia, Indonezja, Malezja, Japonia)
W Polsce najbardziej znane są 3 firmy przewozowe :
l ) Unity Line Sp. Z o.o. - (Prom Polonia) świnoujście - Ystaad
2) Stena Line - Karskroona
3) Polferries - (Gdańsk - Nyneshar, Świnoujście -Ystaad, Kopenchaga)
Kapitał polski 33%, reszta należy do Szwecji i Niemiec.
III. Transport morski
Najważniejszy jest szlak atlantycki - największy ruch; pierwsze
połączenie w 1840 roku). Okres świetności to 1850r (ogromna migracja ludności do USA
Lata 80-te spowodowały zmianę - zaczął się z powrotem ruch w
transporcie morskim.
Grand Princess (15 pięter, 1300 kabin, 2000 turystów, 3500 obsługi)
-jest to tzw. pływający pałac: galerie, kina, baseny, pole do gry w golfa
42 węzły - rozwija prędkość
8,5 km ~ trasa hamowania
Główne ośrodki:
- Morze Karaibskie
- Japonia i daleki Wschód
W Europie jedyny port, do którego mogą zawitać statki-giganty to
AMSTERDAM:
- ogromne zanurzenie statku
- wielkie gabaryty (same w sobie stanowią zagrożenie ekologiczne)