Rozdzial 13 - Ciosek
Pojęcie i geneza podkultury więziennej:
R.Linton - definicja kultury: Konfiguracja wyuczonych zachowań i ich rezultatów, których elementy składowe są podzielane i przekazywane przez członków danego społeczeństwa.
Obeujmuje 3 rożne porządki: zjawiska materialne, jawne zachowania, zjawiska psychiczne.
Dzięki wzorcom kulturowym, sama kultura jest przewodnikiem dla wszystkich członków społeczeństwa we wszystkich sprawach zyciowych.
Dyoniziak - definicja podkultury: Wytworzone przez pewne środowiska, lub grupy ludzkie na swój wewnętrzny użytek, specyficzne dla siebie układy norm, wartości i wzorców zachowań.
Kwaśniewski - podkultury dewiacyjne i niedewiacyjne: przynależność do jednej lub drugiej zależy od społecznej oceny danej podkultury.
Dewiacyjne: cechują się znacznym stopniem trwałego zmniejszania respektu dla wartości i norm uznawanych za pożądane i obowiązujące w szerszym systemie społecznym. Do takich należy podkultura więzienna.
Jedlewski - pojęcie drugiego życia: Pewne pozaregulaminowe formy postępowania wychowanków zakładów poprawczych związane z wartościami narzuconymi nie przez reguły formalne, lecz wyznaczone w procesie interakcji między wychowankami. Odnosi się do wielu podkultur, w których funkcjonują formalne regulaminy: wojsko, więzienie, szpitale, szkoły.
Drugie życie definiowali również: Drwal, Kozarska-Dworska, Moczydłowski, Juras
Drwal: autonomiczny układ norm, wartości i ról, wytworzonych przez wychowanków na podłożu podkultury przestępczej.
Kozarska-Dworska: Jedno ze zjawisk zachodzących w nieformalnym, nieoficjalnym i utajnionym nurcie życia więziennego - stanowi subkultura więzienna tworzona i uprawiana przez nieformalne grupy społeczne skazanych.
Moczydłowski: Sekretna rzeczywistość społeczna więzienia, podkulturowy regulator dla zjawisk, jakie wytwrza działanie w sekrecie.
Juras: Rozumenie wąskie: drugie życie rozumiane wyłącznie w stosunku do podkultury środowisk izolowanych, a więc różnych zakładów poprawczych i karnych. W znaczeni szerszym występuje także w środowiskach wolnościowych np. w młodzieżowych grupach przestępczych.
Ciosek podsumowuje 4 znaczeniami drugiego życia: 1.nieformalna organizacja społeczna instytucji,2. podkultura więzienna,3. podkultura drugiego życia, 4.specyficzny sposób porozumiewania się więźniów.
Geneza drugiego życia, koncepcje deprwyacjna i transmisyjna:
Deprywacyjna: Drugie życie jest wynikiem dolegliwości izolacji więziennej.
Transmisyjna - drugię życie rodzi nie isntytucja lecz że związane z 2 życiem zjawiska zostają przeniesione przez uwieżonych przestępców z wolności.
Nieformalny kodeks postępowania więźniów:
Dokonuje rozróżnienia społeczności wieźniów od społeczności funkcjonariuszy, oraz podziału więźniów na prawdziwych ludzi oraz więźniów nie swoich pełniących pogardzane role.
Wszystkie zasady kodeksu wynikają z 2 naczelnych norm:
zakaz współpracy z administracją, nakaz solidarności więźniów i pomocy.
4 grupy norm nieformalnego kodesku postępowania:
regulujące kontakty z funkcjonariuszami
reg kontakty z więzniami spoza grupy - nakaz agresji, eksploatacji
w obrębie grupy
normy postępowania neutralizujące poczucie dysonansu pomiędzy własnym postępowaniem a wartościami
Różnice pomiedzy fest i git ludźmi: Gitowcy przypisują większe znaczenie normom rytualnym i normom funkcjonalnym świadczącym o męstwie i solidarności, fest ludzie przywiązują większą wage do norm korzystniejszych oraz funkcjonalnych, które chronią lojalność. Poza tym gitowcy nie mogą dotykać klucza,a do festów nie ma powrotu po wyrzuceniu.
Nieformalna struktura społeczna Clemmera (4 kategorie):
Wchodzący w skład grupy swoich i w zachowaniu uwzględniający przede wszystkim interes tej grupy
Również wchodzący w skład grupy ale uwzględniający również inne układy społeczne
Ci którzy okazjonalnie wchodzą w trwalsze związki zi nnymi, zależnie od sytuacji
samotnicy, autsajderzy
Przywódcy drugiego życia: atamani, król, herszci, przodownicy, gwiaździorzy. Zwykle osoby o bogatym doświadczeniu przestępczym i więziennym oddani organizacji i jej regułom. Posiadają bardzo rozległe uprawnienia decydują o buntach, głodówkach, ferują wyroki.
2 style kierowania grupą: służalczy i dyskretny - wobec administracji, buntowniczy wobec administracji
System komunikacji więźniow: gwara - szczególna odmiana języka mówionego, kmina - pogłębiony kod językowy, sylaby wymawianych wyrazów przeplatane są dodanymi zgłoskami by utrudnić zrozumienie przze nie wtajemniczonych. Spełnia 2 funkcje: komunikacyjną i integracyjną.
Negatywne przejawi podkultury więziennej:
Samoagresja, dwa rodzaje: emocjonalna redukująca napięcie, drugi instrumentalna - służąca osiągnięciu jakiegoś innego celu.
Garmada u podłoża samouszkodzeń widział zespól objawów psychicznych zwanych chorobą więzienną: zachwianie równowagi duchowej, poddanie się nudzie więziennej, egocenryzm, zmienność nastrojów. W momencie nasilenia chorby gwałtowne nieprzemyślane czyny służące redukcji napięcia nerwowego i tłumionej agresji.
Według Kubackiej Jasieckiej cechy osobowściowe osób dokonująych samouszkodzeń to:
impulsywność, nadpobudliwość, poczucie niższości, lęk i skłonność do tłumienia negatywnych emocji, wysoka zależność emocjonalna od osobbliskich oraz dystans i brak zainteresowania dalszym otoczeniem.
Największy procent samouszkodzeń przypada na pierwszą fazę uwięzienia. Ludzie dokonujący samouszkodzeń to w większości ludzie młodzi, wolni lub rozwiedzeni, karani za rozboje. Groźniejsze i bardziej wyrafinowane akty samouszkodzeń są dziełem recydywistów i młodoanych. Najczęstszym motywem są protesty przeciwko przedłużającemu się śledztwi, wymiarowi kary, karom dyscyplinarnym oraz warunkom leczenia, postępowaniu administracji zakładu.
Funkcje podkultury więziennej:
potrzeba bezpieczeństwa: poczucie ochrony przed agresją współwięźniów i nacisków personelu
stymulacji:sytuacje społeczne pełniące role stymulantów
seksualna:uzasadnia przemoc seksualną, dostarcza moralnego przyzwolenia
agresji:uzasadnia wewnątrzwięzienną i praktykę eksploatacji więżniów spoza grupy.
przynależności:pouczucie przynależności do grupy, możliwość nawiązania przyjaźni
odrębności:sprzyja zachowaniu tożsamości indywidualnej oraz społecznej więźnia
uznania: stwarza okazję do zaspokojenia potrzeby aprobaty i uznania
poczucia własnej wartości: akceptacja i zaufanie współwięźniów przyczynia się do utrzymania pozytwynych sądow o sobie
posiadania: akceptuje i ułatwia przemyt dóbr pożądanych
wiedzy i zrozumienia: dostarcza wiedzy jak przystosować się do panujących warunków by przeżyć wyrok w miare bezboleśnie