UKŁAD ODDECHOWY Narządy, które biorą udział w procesie oddychania tworzą układ oddechowy. Do narządów tych należą górne i dolne drogi oddechowe: Górne-jama nosowa, gardło krtań; Dolne- tchawica, oskrzela, oskrzeliki Drogi oddechowe kończą się w płucach, czyli właściwych narządach oddechowych, których odbywa się wymiana gazowa między krwią a powietrzem. PŁUCA maja kształt stożków obciętych z jednej strony. Górna część płuca nazywa się szczytem, a dolna podstawą. Oba płuca różnią się między sobą. Prawe jest szersze i krótsze od lewego. Na każdym płucu wyróżniamy trzy powierzchnie: Przeponowa(wklęsła),żebrowa(wypukła),przyśrodkowa(zwrócona do śródpiersia i kręgów , na pewnej przestrzeni przylega do serca, nosi nazwę wcisku sercowego. Powierzchnie płuc są oddzielone od siebie brzegami: -brzeg dolny-oddziela powierzchnię żebrową i przyśrodkową od przeponowej -brzeg przedni - leży na granicy powierzchni żebrowej i przyśrodkowej; Na płucu lewym w dolnej części tego brzegu widnieje wcięcie sercowe. Część kręgowa powierzchni przyśrodkowej jest miejscem stopniowego przejścia pow. przyśrodkowej i pow. żebrowej od tyłu. Każde płuco podzielone jest na płaty: -płuco prawe 3 płaty-górny, środkowy, dolny -płuco lewe2 płaty-górny i dolny Płaty płuc oddzielone są szczelinami:

-skośna-przebiega jednakowo w obydwóch płucach, rozpoczyna się w okolicy wnęki, biegnie ku górze i ku tyłowi przechodząc na tylna powierzchnię płuc na wysokości wyrostka kolczystego 3 kręgu piersiowego. Stąd zbiega po pow. żebrowej ku dołowi i przodowi dochodząc do przedniego brzegu płuca w okolicy chrząstki 6 żebra. Od tego miejsca biegnie ku górze i ku tyłowi osiągając wnękę płuca; -pozioma-znajduje się jedynie w płucu prawym i jest znacznie płytsza od szczeliny skośnej. Biegnie poziomo wzdłuż 4 żebra od brzegu przedniego płuca do linii pachowej prawej. Każdy z płatów rozkłada się na odrębne jednostki czynnościowe zwane segmentami oskrzelowo-płucnymi do których prowadzą odpowiadające im oskrzela segmentowe. Granice pomiędzy poszczególnymi segmentami nie są zaznaczone tak jak granice płatów. Segmenty są jednostkami autonomicznymi posiadającymi własne oskrzela i własne naczynia. W każdym płucu wyróżniamy 10 segmentów. Na przyśrodkowej powłoce płuca znajduje się miejsce nie pokryte opłucną zwane wnęka płuca. Przez wnękę przechodzą: -do płuc-tętnice płucne, gałęzie oskrzelowe aorty piersiowej, oskrzela,nerwy; -z płuc-żyły płucne, żyły oskrzelowe, naczynia limfatyczne; Twory, które wnikają do płuc lub z nich wychodzą noszą wspólna nazwę korzenie płuc. BUDOWA OSKRZELI: oskrzela główne prawe i lewe dzielą się na coraz drobniejsze odgałęzienia dochodzące do pęcherzyków płucnych.

Odcinek płuc zaopatrywany przez jedno oskrzelko następnie zrazik a następnie powstają oskrzelka końcowe .Każde oskrzelko końcowe zaopatruje gronko, które jest podstawową jednostką tkanki płucnej. W obrębie grona znajdują się oskrzelka oddechowe ślepo zakończone woreczkami, na których ścianach znajdują się uwypuklenia zwane pęcherzykami płucnymi. Ściany pęcherzyków są bardzo cienkie zbudowane z jednej warstwy komórek. Pęcherzyki otacza gęsta sieć naczyń włosowatych. Przez ścianki tych pęcherzyków odbywa się wymiana gazów między krwią a powietrzem pęcherzykowym. MECHANIKA ODDYCHANIA: wyróżniamy 2 zasadnicze rodzaje ruchów oddechowych: wdech i wydech; -wdech-powiększenie rozmiarów klatki piersiowej w 3 kierunkach: pionowym, przednio tylnym, bocznym WZROST WYMIARU PIONOWO - GÓRNO - DOLNEGO-Warunkuje skurcz przepony. W czasie skurczu przepona, która ma kształt kopuły, znajduje się na granicy klatki piersiowej i jamy brzusznej, następuje obniżenie przepony. W czasie spokojnego wdechu przepona obniża się o 1.5cm przy głębokim oddychaniu o 10cm.Obniżenie przepony powoduje jednocześnie rozluźnienie mięśni brzucha, z uwypukleniem ścian brzucha i wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej. Taki typ oddychania nazywamy brzusznym i przeważa u mężczyzn. WZROST WYMIARU PRZEDNIOTYLNEGO - następuje przy ruchu 6 górnych żeber i mostka.

Skurcz mięśni międzyżebrowych zewnętrznych powoduje unoszenie żeber, które zmieniają swoje położenie. Prowadzi to do przesunięcia mostka bardziej ku przodowi. Taki typ oddychania nazywamy piersiowym i jest częstszy u kobiet. WZROST WYMIARU BOCZNEGO-zachodzi w dolnej części klatki piersiowej na skutek skurczu mięśni międzyżebrowych zewnętrznych. Jest to typ oddychania dolno żebrowy i występuje częściej u mężczyzn. Pogłębiając wdech zwiększamy pracę mięśni oddechowych; międzyżebrowych zewnętrznych, przepony. WYDECH-POLEGA NA ZMNIEJSZENIU ROZMIARÓW KL. PIERSIOWEJ. Rozciągnięte elementy sprężyste ścian kl. piersiowej, oskrzeli i płuc, po zaprzestaniu pracy mięśni wdechowych prowadzą do przyjęcia pozycji wyjściowej.

---