ISTOTA PROCESU REHABILITACJI
ROLA PIELĘGNIARKI W PROCESIE REHABILITACJI
Model organizacji rehabilitacji wg WHO
(Wiktor Dega, 1970)
POWSZECHNOŚĆ
.Dostępność działań rehabilitacyjnych dla
wszystkich niepełnosprawnych i wszystkich
warstw społeczeństwa;
.Wprowadzanie działań rehabilitacyjnych
we wszystkich dyscyplinach medycznych.
WCZESNE ROZPOCZYNANIE REHABILTACJI
.Zmniejsza stopień niepełnosprawności
wynikającej z choroby podstawowej i jej
powikłań;.Skraca okres leczenia oraz czas niezdolności do pracy;.Zmniejsza stopień kalectwa i uzależnienia od osób innych.
CIĄGŁE PROWADZENIE REHABILITACJI
.Przedłużanie rehabilitacji na okres leczenia
ambulatoryjnego;
.Ustawiczne stosowanie rehabilitacji do końca
życia (zachowanie sprawności psychofizycznej).
KOMPLEKSOWOŚĆ
.Rozpatrywanie sytuacji chorego zarówno w
kategoriach medycznych, jak i społecznych,
socjalnych, zawodowych;
.Uczestniczenie w procesie rehabilitacji obok
lekarza i pielęgniarki (różnych specjalności),
prawników, polityków, socjologów, psychologów, fizjoterapeutów, itd..
.Działania profilaktyczne w różnych dysfunkcjach narządowych (pierwotne, wtórne);
.Działania aktywizujące osoby niepełnosprawne do aktywnego życia społecznego, zawodowego, kulturalnego (wyrównywanie szans).
Twórcy rehabilitacji w Polsce
.Prof. Wiktor Dega
.Prof. Adam Gruca
.Prof. Marian Weiss
.Prof. Z. Askanas
.Prof. S. Rudnicki
.Prof. S. Grochmal
REHABILITACJA(DEFINICJA)
Rehabilitacja oznacza przywracanie tego, co
utracone. W opiece to proces, którego celem jest przywracanie sprawności i możliwości
samodzielnego życia w społeczeństwie
człowiekowi niepełnosprawnemu.
CELE REHABILITACJI
Uzyskanie (podniesienie poziomu lub przywrócenie sprawności narządu lub funkcji organizmu.
Adaptacja psychiczna do sytuacji i warunków
wyznaczonych przez uszkodzenie funkcji
organizmu.
Przystosowanie do udziału w życiu społecznym
przygotowanie środowiska do potrzeb osoby
niepełnosprawnej.
Przygotowanie osób z najbliższego środowiska do współżycia i współdziałania z osobą
niepełnosprawną.
REHABILITACJA(ISTOTA)
Sterowanie neurofizjologiczne procesami, które
są odpowiedzialne za odzyskanie bądź zastąpienie utraconej funkcji (kompensacja, adaptacja, regeneracja).
ISTOTA REHABILITACJI(KOMPENSACJA)
Zdolność zastępowania na drodze odtwarzania
utraconych funkcji, przez pracę odpowiedzialnego za nią, a tylko częściowo
utraconego narządu, lub przejęcia jej prze
symetryczny zdrowy narząd.
Prawa kompensacji S. Anochina:
>Zdolność wrodzona żywych organizmów;
>Sygnalizacja defektu;
>Stały trening.
Zależy od:
.Umiejscowienia;
.Rozmiaru uszkodzenia;
.Szybkości powstawania uszkodzenia;
.Ogólnego stanu chorego;
.Wieku chorego;
.Motywacji do opanowania niepełnosprawności;
.Doboru technik kinezyterapeutycznych.
Sposoby:
.Samoistna;
.Sterowana poprzez świadomy i celowy wybór
sposobów, metod i czynności zastępczych -
systematyczne stymulowanie;
.Sztuczna -zastępowanie ubytków kończyn
protezami, stosowanie pomocniczych
przedmiotów zaopatrzenia ortopedycznego
(obuwie, laski, ortezy), zabiegi rekonstrukcyjne.
ISTOTA REHABILITACJI(ADAPTACJA)
.Proces dostosowania się organów i narządów
oraz funkcji do warunków zmieniającego się
środowiska zewnętrznego;
.Przystosowanie człowieka do ograniczonej i
zmniejszonej sprawności ważnych narządów
wynikającej z choroby czy urazu.
Adaptacja następuje przez wykorzystanie
procesów regeneracji i kompensacji.
ISTOTA REHABILITACJI(REGENERACJA)
Odradzanie się uszkodzonych lub utraconych
części ciała, narządów, tkanek i komórek przez
przystosowanie plastycznej drogi auto reprodukcji komórek i struktur międzykomórkowych.
ISTOTA REHABILITACJI(AKCEPTACJA)
Przyjęcie aktualnego stanu psychofizycznego
przez osobę niepełnosprawną, np. akceptacja
odjęcia kończyny, dysfunkcji psychoruchowej po udarze mózgu, pobytu w domu opieki.
Akceptacja wspomaga przebieg programu
kompleksowej rehabilitacji.
Brak akceptacji wywołuje stany depresyjne,
niechęć do współpracy, zaniedbywanie ćwiczeń.
Zespół rehabilitacyjny i zadania jego
członków
LEKARZ SPECJALISTA REHABILITACJI
.Odpowiada za całość programu rehabilitacji;
.Diagnozuje niepełnosprawność;
.Ustala i zleca zabiegi rehabilitacyjne i niezbędne zaopatrzenie ortopedyczne;
.Nadzoruje i weryfikuje plan rehabilitacji;
.Ocenia etapowe i końcowe efekty założonego
programu.
LEKARZ -SPECJALISTA DYSCYPLINY
KLINICZNEJ
.Leczy (konsultuje) chorobę podstawową lub
współistniejącą, będącą przyczyną
niepełnosprawności.
FIZJOTERAPEUTA
.W ramach zleconego programu dobiera
właściwe ćwiczenia z zakresu kinezyterapii;
.Wykonuje zlecone zabiegi fizykalne
(elektroterapia, termoterapia, hydroterapia,
masaż itd.)
TECHNIK ZAOPATRZENIA ORTOPEDYCZNEGO
.Realizuje zamówienie na indywidualne
zaopatrzenie ortopedyczne: protezy, ortezy;
.Pomaga w wyborze odpowiednich pomocy
technicznych ułatwiających adaptację.
PSYCHOLOG
.Ocenia reakcje psychiczne osoby poddanej
rehabilitacji;
.Kontroluje je;
.Wspiera psychicznie chorego i jego najbliższych.
ERGOTERAPEUTA
(INSTRUKTOR TERAPII ZAJĘCIOWEJ)
.Prowadzi ćwiczenia usprawniające przy pomocy technik rzemieślniczych i artystycznych
INSTRUKTOR PRACY ZAWODOWEJ
.Ocenia możliwości osoby niepełnosprawnej w
wyuczonym zawodzie;
.Wskazuje możliwości przeszkolenia w innym
zawodzie, adekwatnych do możliwości.
ASYSTENT SOCJALNY
.Pośredniczy pomiędzy chorym jego rodziną,
środowiskiem i zakładem pracy;
.Inicjuje wstępne plany rehabilitacji społecznej.
PEDAGOG SPECJALNY
.Zajmuje się poradnictwem wychowawczym i
edukacyjnym dzieci i młodzieży
niepełnosprawnej;
.Realizuje program nauki szkolnej.
WOLONTARIUSZ
.Ochotniczo i bez wynagrodzenia realizuje
różnego rodzaju prace na rzecz osób
niepełnosprawnych;
.Wspiera niepełnosprawnych i ich rodziny na
wszystkich etapach rehabilitacji.
DUCHOWNY
.Służy pomocą duszpasterską;
.Udziela duchowego i psychicznego wsparcia.
PIELĘGNIARKA
.Realizuje specjalne zadania zawodowe oraz
wynikające z przyjętego programu rehabilitacji;
.Udziela osobie niepełnosprawnej instruktażu
zabiegów w zakresie samo pielęgnacji;
.Instruuje rodzinę pacjenta odnośnie do
niezbędnych zabiegów pielęgnacyjnych i
usprawniających.
Rola pielęgniarki w procesie rehabilitacji
.Wykonywanie czynności i procedur
wynikających ze standardów pielęgnowania
(proces pielęgnowania) oraz związanych z
pełnionymi rolami i funkcjami zawodowymi
(instrumentalna, ekspresyjna):
.Zapobieganie wtórnej niepełnosprawności (z
powodu hipokinezji) -odleżynom, zakrzepom,
zatorom żylnym, ograniczeniom ruchów w
stawach, powikłaniom płucnym, niewydolności
ortostatycznej;
.Wykonywanie zabiegów usprawniających:
ćwiczenia bierne, aktywizacja ruchowa w łóżku i poza nim;
.Pomoc w zakresie posługiwania się
zaopatrzeniem ortopedycznym: wstępne
przygotowanie pacjenta do zaprotezowania -
hartowanie i kształtowanie funkcjonalnego
kikuta, pomoc w dopasowaniu, używaniu i
zrozumieniu obsługi technicznej;
.Wykonywanie zaleceń lekarskich;
.Podawanie leków;
.Obserwacja parametrów życiowych;
.Wykonywanie opatrunków;
.Uczestniczenie w badaniach diagnostycznych;
.bieżąca obserwacja w kierunku:
.dolegliwości bólowych pojawiających się po
zabiegach fizykalnych i usprawniających,
.trudności w użyciu sprzętu,
.zmian w zachowaniu (obniżony nastrój,
depresja),
.problemów środowiskowych i rodzinnych;
.działania edukacyjne i informacyjne dotyczące:
.konsultacji , np. psychologicznej, logopedycznej,
.pomocy socjalnej, prawnej,
.organizacji pozarządowych;
.udzielanie wsparcia dla chorego i rodziny;
.kształtowanie postaw społecznych w stosunku
do osób niepełnosprawnych.
Rola pielęgniarki w procesie rehabilitacji
(pielęgniarka środowiskowo-rodzinna)
.aktywny udział w zapobieganiu
niepełnosprawności (badania przesiewowe);
.sprawdzenie, czy chory jest włączony w
program rehabilitacji ustawicznej;
.mobilizowanie podopiecznych do
kontynuowania zaleconego programu
rehabilitacji w warunkach ambulatoryjnych lub
domowych;
.inicjowanie działań adaptacyjnych;
.Sprawowanie opieki nad rodziną z dzieckiem
niepełnosprawnym.
Rozporządzenie MZiOS z 2007 r.
.rehabilitacja przy łóżkowa w celu zapobiegania
powikłaniom wynikającym z unieruchomienia
.usprawnienie ruchowe chorego (siadanie,
pionizacja, nauka chodzenia i samoobsługi)