Większość zwierząt rozmnaża się wyłącznie płciowo, zaś rozmnażanie bezpłciowe występuje u zwierząt niższych.

Organami produkującymi komórki rozrodcze są gonady : żeński - jajniki oraz męskie - jądra

OOGENEZA, czyli rozwój komórki jajowej

Oogania pierwotne komórki płciowe przekształcają się przechodząc liczne podziały mitotyczne i powstają :

OOCYTY 1 RZĘDU

Przechodzą podział mejotyczny, który we wstępnej fazie zatrzymuje się w stadium diplotenu profazy pierwszej, gromadzą się materiały zapasowe w postaci żółtka, następuje zakończenie podziału i powstają 2 komórki :

• POLOCYT- to pierwsze ciałko kierunkowe - mała komórka z jądrem i małą ilością cytoplazmy. Komórka ta może wejść w podział majotyczny, ale komórki szybko obumierają

• OOCYT 2 RZĘDU - ma jedno duże jądro, dużo cytoplazmy z materiałami zapasowymi

Przechodzi II podział mejotyczny i powstają :

• OOTYDA - właściwa komórka jajowa

• Drugie ciałko kierunkowe

Ootyda zostaje otoczona osłonkami i tworzy się jajo. Wyróżniamy osłonki :

• pierwszorzędowe - wytworzone w jajnikach

• drugorzędowe - wytworzone w żeńskich drogach rozrodczych

Ze względu na ilość żółtka wyróżnia się jaja :

• oligolecytalne ( skąpo żółtkowe ) - szkarłupnie, ssaki, jamochłony

• mezolecytalne ( średnia zawartość żółtka ) - ryby, płazy

• polilecytalne ( bogate w żółtko ) - owady, gady, ptaki

Ze względu na umieszczenie żółtka w jaju wyróżnia się jaja :

• anizolecytalne - żółtko skupione w jednej części jaja )

• centrolecytalne - żółtko skupione w centralnej części jaja - owady

• telolecytalne - żółtko skupione w jednym z biegunów jaja - ptaki

• izolecytalne - żółtko rozmieszczone równomiernie - ssaki

W przypadku jajników ssaków - występują twory zwane pęcherzykami Graffa Po dojrzeniu komórki jajowej jego zawartość, po pęknięciu, wylewa się w pobliżu jajowodów. Zjawisko to zwane jest owulacją

SPERMATOGENEZA - tworzenie się męskich komórek rozrodczych - plemników

SPERMATOGONIA - macierzyste komórki z których będą rozwijać się plemniki przechodzą liczne podziały mitotyczne i powstają :

SPERMATOCYTY 1 RZĘDU - przechodzą pierwszy podział mejotyczny, profaza pierwszego podziału trwa krótko i powstają

SPERMATOCYTY 2 RZĘDU - przechodzą drugi podział mejotyczny i powstają

SPERMATYDY - z którego po przekształceniu tworzy się plemnik

Z aparatu Goldiego tworzy się okrosom, który jest na szczycie główki plemnika i służy do przebijania osłonki komórki jajowej, centrosom dzieli się na dwie centriole pierwsza z nich tworzy nitkę, następnie tworzy się główka, której główną część zajmuje jądro oraz szyjka, w której są mitochondria i z której wychodzi wić

Zapłodnienie polega na połączeniu się komórki jajowej z plemnikiem i wytworzeniem zygoty :

• następuje pierwsze bruzdkowanie ( pierwsze podziały ) i powstają plastomery ( komórki )

• grupa plastomerów tworzy monulę

• bruzdkowanie kończy się uformowaniem jednowarstwowego zarodka - blastuli z pierwotną jamą ciała - blastcelem

Wyróżnia się bruzdkowania :

• całkowite - jaja oligolecytalne i mezocytalne - ono może być :

• równomierne - plastomery są jednakowe - jaja centrolecytalne

• nierównomierne - występują komórki większe ( makro mery blastomery ) i mniejsze ( mikromery ) - jaja mezolecytalne i telolecytalne

• powierzchniowe - zachodzi tylko na powierzchni jaja - jaja centrolecytalne

GASTRULACJA - tworzenie listków zarodkowych :

• większość zwierząt tworzy 3 listki zarodkowe

• pierwszym etapem gastrulacji jest utworzenie się wgłębienia w blastuli i powstają pragęby :

• w przypadku zwierząt pierwotnych pragęba stanowi początek otworu gębowego

• u zwierząt wtóroustnych pragęba staje się odbytem, a otwór gębowy powstaje po przeciwnej stronie rozwijającego się zarodka

• komórki zewnętrzne gastruli tworzą ektodermę - pierwszy listek zarodkowy

• komórki znajdujące się w środku tworzą endodermę - drugi listek zarodkowy

• komórki znajdujące się pomiędzy nimi tworzą mezodermę - trzeci listek zar.

Z Ektodermy powstaje

• pokrycie ciała

• układ nerwowy

• wyściółka przedniego i końcowego jelita

Z entodermy :

• układ pokarmowy ( wraz z gruczołami : trzustką, wątrobą )

• układ oddechowy

Z mezodermy :

• tkanka łączna

• tkanka mięśniowa

• narządy wydalnicze

• narządy rozrodcze

U gadów, ptaków i ssaków w rozwoju zarodkowym tworzą się błony płodowe umożliwiające rozwój zarodka poza organizmem

• owodnia

• omocznia

• kosmówka

---