Temat: Hydrosfera

Hydrosfera to wodna powłoka Ziemi.

Zasoby wodne hydrosfery to: wszechocean,wody podziemne, jeziora, bagna, rzeki, lodowce i lądolody, wilgoć glebowa oraz woda w atmosferze.

Wszechocean zawiera około 97,0% ogólnych zasobów wodnych na Ziemi. wody uwięzione w lodowcach i lądolodach zajmują ponad 2,0%, a tylko 1,0% zasobów wodnych przypada na wody powierzchniowe na lądach, podziemne oraz wody w biosferze i atmosferze. Wody hydrosfery są w ciągłym ruchu, zwanym obiegiem wody w przyrodzie. Pewna ilość wody krąży stale między atmosferą, hydrosferą i litosferą, przenosząc się z jednego środowiska do drugiego, dzięki czemu wszystkie wody Ziemi stanowią jedność. Badaniem hydrosfery zajmuje się hydrografia i oceanografia.

Schemat krążenia wody w przyrodzie.

Krążenie wody w przyrodzie jest cyklem zamkniętym. Motorem, który wprawia w ruch ten potężny obiekt wody w przyrodzie, jest energia słoneczna i siłą grawitacji. Głównymi elementami obiegu wody w przyrodzie są:

- opady atmosferyczne

- odpływ wód

- parowanie

Ilość wody krążącej w przyrodzie nie ulega zmianie - istniej równowaga pomiędzy ilością wody, która paruje a ilością wody opadowej. Straty równoważone są przez zyski, a ich zestawienie nazywamy bilansem wodnym. Ilość wody przybywającej i ubywającej na różnych obszarach kuli ziemskiej jest różna i uwarunkowana przede wszystkim klimatem. Bilans dodatni jest wtedy, gdy więcej wody przybywa niż ubywa. Bilans ujemny jest wówczas, gdy więcej wody ubywa niż przybywa.

Wszechocean

Badaniem wszechoceanu zajmuje się oceanografia. Wszechocean zajmuje 365 mln km2 powierzchni, co stanowi 71% powierzchni globu ziemskiego. Największe głębokości występują w rowach oceanicznych najmniejsze na obszarach szelfów przybrzeżnych. Granice między oceanami są umowne. Oceany nie tworzą oddzielnych basenów, lecz są częściami wszechoceanu.

Morza - to części oceanów przylegające do kontynentów, całkowicie lub częściowo otoczone lądami, podlegające dużym wpływom - zwłaszcza klimatycznym - mas lądowych. Biorąc pod uwagę położenie i sposób połączenia z wszechoceanem, dzielimy je na:

morza otwarte - połączone z oceanem bardzo szeroko.

morza przybrzeżne - oddzielone od oceanu łańcuchami wysp lub półwyspami.

morza międzywyspowe - leżące między wyspami.

morze śródziemne:

międzykontynentalne - leżące między kontynentami

wewnątrzkontynentalne - obramowane brzegami jednego kontynentu

Zasolenie

W skład wody morskiej wchodzą wszystkie pierwiastki w różnym stężeniu. Dzieje się tak dlatego, że dno oceanów ma stały kontakt z litosferą ziemską, z kontynentu dopływają związki chemiczne wypłukiwane przez rzeki świata. Najwięcej jest chlorku sodu, który nadaje wodzie morskiej charakterystyczny słony smak. W znacznych ilościach występuje też chlorek magnezu oraz siarczany: siarczan magnezu, wapnia i potasu. Inne pierwiastki występują w ilościach śladowych.

Poziomy rozkład zasolenia

Zasolenie wody morskiej jest różne,zależy od:temperatury, intensywności parowania,opadów i dopływu słodkich wód z rzek. W strefach zwrotnikowych zasolenie osiąga wartość do 38%, malejąc ku biegunom do około 25%. Bardzo wysokie zasolenie w strefach podzwrotnikowych związane jest z silnym parowaniem i małymi opadami atmosferycznymi. Morza śródziemne tej strefy mają zasolenie dochodzące do 46%,czego przykładem jest Morze Czerwone. W strefie okołorównikowej zasolenie wynosi średnio 34% - jest to związane z deszczami zenitalnymi i wysładzającym wpływem potężnych rzek. W strefach umiarkowanych na zasolenie wód mają wpływ rzeki, które wysładzają wodę morską, oraz nierównomiernie rozmieszczone w ciągu roku opady atmosferyczne. Średnie zasolenie Morza Bałtyckiego wynosi około 7-8%, a Morza Czarnego około 17%. W strefach okołobiegunowych zasolenie jest mniejsze, wskutek odsalania się wody powierzchniowej związanego z jej zamarzaniem i topnieniem.

Pionowy rozkład zasolenia

Wykazuje nieznaczne zmiany.Do głębokości około 400m różnica zasolenia uwarunkowana jest szerokością geograficzną i intensywnością parowania. Poniżej tej głębokości zmiany są minimalne i zasolenie waha się w granicach 34-35% we wszystkich szerokościach geograficznych.

Temperatura

Temperatura wód strefy gorącej i stref zimnych zmienia się w ciągu roku zaledwie o klika stopni, a wód strefy umiarkowanej o kilkanaście stopni. Woda ogrzewa się znacznie wolniej niż ląd, lecz znacznie wolniej traci ciepło. Rozkład temperatury wód oceanicznych należy rozpatrywać w układzie poziomym i pionowym.

Poziomy rozkład temperatury

Związany jest przede wszystkim z szerokością geograficzną. Temperatura powierzchniowych wód oceanicznych waha się od -2oC w okolicach polarnych do +28oC w obszarach równikowych. Średnia roczna temperatura wód powierzchniowych oceanów wynosi +17,4oC. Najwyższe wartości temperatury wody występują w Morzu Czerwonym i Zatoce Perskiej +36oC. Rozkład temperatury powierzchniowych wód wszechoceanu zakłócany jest między innymi prądami morskimi. Zimne prądy płynące z obszarów okołobiegunowych w kierunku równika powodują spadek temperatury wód, natomiast ciepłe prądy płynące z rejonów równikowych ku biegunom powodują jej wzrost.

Pionowy rozkład temperatur

W niewielkim stopniu zależy od szerokości geograficznej. Wyróżnia się trzy warstwy, są to:

Warstwa powierzchniowa-w największym stopniu zależy od szerokości geograficznej; sięga do głębokości 400 m i temperatura jej zależy od wpływów zewnętrznych.

Warstwa przejściowa - sięga do głębokości 400-1200 m, występuje tu spadek temperatury do +5oC

Warstwa głębinowa - charakteryzuje się stałą temperaturą ok. +1oC.

Barwa wody morskiej

Zmienia się wraz z oświetleniem: od szafirowej do brunatnej i szarej. Oświetlenie kuli ziemskiej zmienia się wraz z odległością od równika. Barwa wody morskiej bardziej nasłonecznionych obszarów niskich szerokości geograficznych naszej planety zmienia się od niebieskiej poprzez niebiesko-zieloną i zieloną do brunatnej i szarej w wysokich szerokościach geograficznych. Barwa wód tych samych szerokości geograficznych może być różna, w zależności od tego czy są to wody przybrzeżne, czy wody otwartego oceanu. Wody przybrzeżne są prawie zawsze zielonkawe, ponieważ zawierają więcej materii organicznej i zawiesin mineralnych niż wody otwartego oceanu, których dominującą jest barwa niebieska.

Ruchy wody morskiej

Powierzchnia mórz i oceanów rzadko bywa spokojna. Wody morskie, szczególnie w warstwie powierzchniowej, znajdują się w ciągłym ruchu. Przyczyną ruchu wód morskich i oceanicznych są wiatry oraz siłą przyciągania Księżyca i Słońca.

Znane są trzy główne rodzaje ruchów wody morskiej:

-falowanie (wiatrowe, sejsmiczne)

-pływy (przypływy, odpływy)

-prądy morskie (ciepłe, zimne , obojętne)

Falowanie wód wywołują przede wszystkim wiatry i ruchy sejsmiczne.Fale wiatrowe wywoływane są przez wiatr. Na otwartym oceanie fale nie są zbyt wysokie, przeciętnie osiągają wysokość 6 m, natomiast w czasie sztormu do-chodzą do 20 m.

Fale sejsmiczne - zwane tsunami - to ogromne pojedyncze kilkunasto lub kilkudziesięciometrowej wysokości fale wywołane trzęsieniami ziemi lub wybuchami podwodnych wulkanów. Fala tsunami jest prawie niewidoczna na otwartym oceanie, ma około 50 cm wysokości ale spiętrza się i osiąga duże wysokości w strefie brzegowej. Szybkość fali tsunami dochodzi do 800km/godz. ten rodzaj fali zanika bardzo wolno, wielokrotnie przebiega wszechocean i po trzęsieniu ziemi bywa odczuwalny jeszcze przez kilka dni.

Pływy to regularnie powtarzające się podnoszenie i opadanie poziomu wody morskiej. Wywołują je siły grawitacyjne Księżyca, a w mniejszym stopnie także Słońca, działające na naszą planetę. Wpływy wiążą się również z ruchem obrotowym ziemi i jej grawitacją. Powierzchnia wód podnosi się po stronie zwróconej do Księżyca, a także po przeciwnej stronie kuli ziemskiej w miejscach tych następuje przypływ. Naprzeciwległych do przypływów miejscach ziemi w tym samym czasie obniżenie się poziomu wód, czyli odpływ. Pływy mórz występują rytmicznie w regularnych odstępach czasu, co 12 godz i 27 min.

Prądy morskie - są to "potężne rzeki" bez dna i brzegów, płynące w powierzchniowych strefach wód oceanów na znaczne odległości. Rozmiary tych "płynących rzek" bywają różne. Najpotężniejszym prądem morskim jest Dyf Wiatrów Zachodnich o szerokości około 1000 km . Średnia głębokość prądów waha się od 200 do 600 m. Największa notowana prędkość wynosi około 10 km/godz. Najszybciej poruszającym się prądem jest Prąd Florydzki.

Prądy morskie powstają na skutek:

-stałych wiatrów, głównie pasatów

-różnic gęstości wody związanych z różnicą temperatury i zasolenia.

Na kierunek prądów morskich oddziałuje siła Coriolisa.Pod jej wpływem prądy morskie na półkuli północnej odchylają się w prawo, a na półkuli południowej w lewo.

Rzeki

Potamologia jest nauką o rzekach. Wody pochodzące z opadów atmosferycznych, topniejących lodowców, spływające w dół pod wpływem ciężkości - noszą nazwę cieków. Cieki łączyć się ze sobą w strugi, potoki i strumienie, tworzą rzeki. Rzeki łączące się ze sobą i kończące się wspólnym ujściem do zbiornika wodnego noszą nazwę systemu rzecznego. System rzeczny tworzy więc rzeka główna wraz z dopływami. Rzeka główna uchodzi bezpośrednio do morza lub innego zbiornika wodnego, nie będąc dopływem żadnej innej rzeki. W zależności od głębokości zbiornika wodnego i amplitudy pływów wody powstaje ujście rzeczne, zwane deltą. Obszar na którym znajduje się system rzeczny, nazywamy dorzeczem. Zlewiska to obszar, z którego w ody wielu systemów rzecznych spływają do jednego zbiornika wodnego. Na kuli ziemskiej występują również tzw. obszary bezodpływowe, czyli tereny, z których rzeki nie spływają do mórz lub oceanów, lecz zanikają po drodze. Ustrój rzeki określa się na podstawie wieloletnich obserwacji rodzaju i przebiegu zasilania. Na ustrój rzeczny ma również wpływ budowa geologiczna ukształtowanie powierzchni i szata roślinna okolicznych terenów.

Klasyfikacje ustrojów rzecznych

1. Ustrój deszczowy - wahania stanu wód zależą od rozkładu opadów w ciągu roku

- ustrój deszczowy oceaniczny - obfite, równomierne opady przez cały rok powodują równomierne, stałe zasilanie średnich wahania stanu wód są niewielkie

- ustrój deszczowy monsunowy - bardzo duże wahania stanu wód: maksymalne przypadają na porę monsunu letniego, minimalne związane są z monsunem zimowym.

- Ustrój deszczowy międzyzwrotnikowy - duże wahania stanu wód; wysokie stany wód występują w porze deszczów zenitalnych, susza letnia powoduje wysychanie rzek; wiele z nich to rzeki okresowe

- Ustrój deszczowy równikowy - równomierne, bardzo obfite opady przez cały rok powodują równomierne zasilanie i wysokie stany wód; najwyższe stany wód związane są z deszczami zenitalnymi.

2.Ustrój lodowcowy- wahania stanów wód związane są z topnieniem lodowców w porze letniej.

3. ustrój śnieżny - wysokie stany wód występują w okresie topnienia śniegu wiosną, niskie jesienią.

4. Ustrój złożony wahania stanu wód są następstwem różnych sposobów zasilania

Wody podziemne

Wielkość zasobów wód podziemnych szacowana jest od 24 do 60 mln km3.Wody znajdujące się pod powierzchnią ziemi mogą powstawać na cztery sposoby:

- wody infiltracyjne-zdecydowana większość wód podziemnych to wody opadowe lub roztopowe,które wsiąkły w powierzchnię ziemi;

- wody kondensacyjne-wody które powstały w wyniku skraplania się pary wodnej na powierzchni lub w gruncie;

- wody juwenilne-powstają na obszarach wulkanicznych jako efekt krzepnięcia magmy;

- wody reliktowe-to wody z dawnych epok geologicznych uwięzione w skałach na dużych głębokościach.

Nauka dotycząca wód podziemnych to hydrogeologia.

Wsiąkająca woda opadowa napotyka na swojej drodze warstwę nieprzepószczalną,ponad którą się gromadzi.Wszystkie szczeliny i pory skalne wypełnione są wodą.jest to strefa saturacji lub nawodnienia.Górną granicą strefy saturacji jest zwierciadło wody gruntowej.Między powierzchnią ziemi a zwierciadłem wody gruntowej znajduje się strefa aeracji lub napowietrzenia.W strefie tej, w szczelinach i porach skalnych,oprócz wody znajduje się powietrze atmosferyczne. Warstwa skalna w której znajduje się woda podziemna nosi nazwę warstwy wodonośnej.

W strefie napowietrzenia możemy wyróżnić następujące rodzaje wód podziemnych:

- woda glebowa-znajdująca się w glebie.

- woda wsiąkająca-przemieszczająca się pod wpływem siły przyciągania ziemskiego od powierzchni ziemi do zwierciadła wód gruntowych.

- woda zaskórna -gromadząca się w strefie napowietrzenia nad warstwą skał nieprzepószczalnych. Na ogół występóje płytko pod powierzchnią ziemi. Jej temperatura zmienia się w zależności od temperatury powietrza.

- woda kapilarna-woda podsiąkająca ,wznosząca się do góry w bardzo cienkich szczelinach skalnych. Występóje nad zwierciadłem wody gruntowej i zaskórnej.

W strefie nawodnienia wyróżniamy dwa rodzaje wód:

- woda gruntowa-gromadzi się nad warstwą nieprzepuszczalna. Aktywnie uczestniczy w krążeniu wód. Jej temperatura na ogół jest równa średniej rocznej temperaturze powietrza na danym obszarze. Temperatura ta jest stała i nie ulega sezonowym zmianom.

-woda głębinowa-znajduje się na dużych głębokościach, najczęściej pod powierzchnią warstw nieprzepószczalnych. Stanowi około 93% wszystkich wód podziemnych.

Jeziora

Jeziora zajmują około 18% powierzchni kontynentów. Zasoby wodne jezior to 180 tys.km3. Dział hydrologii dotyczący jezior to limnologia.

Jezioro to woda wypełniająca naturalne obniżenie teranu, zatrzymana w swym spływie do morza. Wody jeziora nie podlegają wymianie z wodą morską. Jeziora zasilane są przez rzeki, wody podziemne i opadowe. Jezioro z którego nie wypływa żadna rzeka to jezioro bezodpływowe. W przypadku odprowadzania nadmiaru wód przez rzekę lub rzeki mamy doczynienia z jeziorem przepływowym.Około 55% jezior to jeziora słodkowodne, pozostała część to słone. Występują one w klimatatach suchych,są one najczęściej jeziorami bezodpływowymi. Jeziora mogą być stałe lub okresowe. Okresowe wysychają całkowicie lub częściowo.

Hydrosfera

Obieg wody w przyrodzie. oceany- 97,2%; lód (śnieg)- 2,1%; podziemne- 0,65%; powierzchniowe- 0,01%; rośliny; para wodna; Utworzenie hydrosfery: 1. Po powstaniu litosfery nad ziemią unosiły się gazy (woda) gdy ziemia ostygła woda opadła na ziemię. 2. juwenilna- woda została wyparowana przez ziemię podczas zjawisk wulkanicznych. Sublimacja- lód przechodzi w parę. Transpilacja- woda z roślin w parę. Infiltracja- wsiąkanie. Obieg wielki- przenoszenie wilgoci z morza na ląd. Retencja wody- b. ważny element obiegu, woda jest wyłączona lub spowolniona w obiegu. Może być zatrzymana na wiele milionów lat. Retencja podziemna- im głębiej jest woda tym na dłużej jest wyłączana. Retencja powierzch.- lodowce, jeziora. Retencja u ludzi, roślin, zwierząt. Retencja sztuczna- sztuczne zb. wodne, wielka (potężne zbiorniki), mała (tamy,jazy,młyny). Ruchy wody morskiej. 1.Falowanie- a) fala wiatrowa: wiatr spiętrza wodę w grzbiety. Ich wysokość zależy od intensywności wiatru. Na spiętrzanie wpływa długość (częściej) i wys. fali. Długość- odległość między grzbietami lub dolinami fali. Przemieszcza się tylko grzbiet fali. Cząstki wody poruszają się po okręgu i w zasadzie pozostają w miejscu. Cząsteczka drga i przekazuje energię drgania następnej cząsteczce. Fala się załamuje bo dół trze o dno a góra porusza się coraz szybciej. Na zamkniętym morzu powstają mniejsze fale. Fale cyklonowe dochodzą do 20m wys. przy brzegu. Podstawa falowania- głębokość na której zanikają ruchy cząstek wody wynosi ok. 0,5 długości fali. Przybój- dno jest płycej niż podstawa falowania, fala i tory przez nią zakreślane zniekształcają się, przjmują to posuwisto-zwrotny (do brzegu i od brzegu). Podstawa erozji fali- 1/3 długości fali, głębokość do której sięga morfologiczna działalność fali (podejmowanie i przenoszenie materiału). b) Tsunami (samotna)- 40m wys., 800 km długości, 100-300 km/h. Powstaje na skutek wstrząsu tektonicznego, wybuchu podwodnego wulkanu, upadku meteorytu, wybuchu jądrowego, oderwania się masy lodu, bardzo niszcząca, największa 3-krotnie obiegła ziemię. c) Sejsza- na jeziorach i zamkniętych morzach, po nadejściu niżu i wyżu tafla podnosi się nieznacznie ku ośrodkowi niżowemu i opada w wyżu. Po odejściu ośrodków wraca do równowagi. 2. Pływy- podstawowe ruchy wód morskich, rytmiczne co 12h27min., pionowe ruchy poziomu wód wskutek grawitacyjnego oddziaływania Słońca i Księżyca, syzygijne - pełnia i nów, kwadrowe 1. i 3. kwadra. Przypływ- spiętrzanie się wody przy brzegu (Księzyc góruje lub dołuje), Bałtyk do 3cm, La Mache 9m, Biskajska 5m, Bristolski 12m, zat. fundy 22m - im wężej tym wyżej . Odpływy- prostopadle od lini przypływów. 3.Prądy morskie- "rzeki" przemierzające pow. warstwy mórz i oceanów, powyrzej 10 km/h, ponad 100000 m3 wód/sek. wpływają na klimat, ciepłe- cieplejsze od wód, w lecie obojętne, od równika do bieg.; zimne- od bieg. do równ., powstaja na skutek stałych wiatrów; prądy gęstościowe (pod wodą); Prądy wsteczne- ilość wody musi się wyrównać. Monsuny wpłyają na kierunek prądów na O. Indyjskim. Dryf Wiatrów Zachodnich- powodowany przez wiatry zachodnie, chłodny. Jeziora. słonowodne, słodkowodne (zależy od klimatu) słone- gorąco i sucho. Biologiczne typy jezior: 1. Oligotroficzne- świeże, głębokie, strome brzegi, przezroczyste. kamieniste, ogromne ilości tlenu, mało roślinności na brzegach, mao fauny. 2.Eutroficzne- brzeg złagodzony przez wodę i erozję, muliste, dużo tlenu, roślinność, zielona barwa, ryby, raki, ostrygi. Człowiek przyśpiesz eutrofizację przez aotany ifosforany z pól i ścieków. 3. Dystroficzne- praktycznie martwe, b. płytkie, trzęsawisko, bagno, brak tlenu (zredukowany przez substancje organiczne), wydzielanie gazów (siarkowodór), brązowy kolor, brak życia. Zanikanie jezior- jeziora to zjawiska szybko przemijające z punktu widzenia czasu geologicznego, wysychanie- efekt działalności człowieka- wpływna klimat- brak opadów. Woda zasilająca j. Aralskie jest zużywana prze ludzi. Czad zmniejszyło się o 1/2 . Zasilające rzeki zasypują jeziora (muł, osady). Erozja - woda wylewa się do oceanów. Zarastanie- sukcesja roślinna, spłaszczenie brzegów, roślinność, powstaje tofowisko niskie pokryte kożuchem roślinnym, potem torfowisko wysokie (wrzosy) głęboko jest woda. Geneza jezior ze względu na powstawanie misy- pochodzenia: 1. Kosmiczne- upadek meteorytu, 2. Tektoniczne- uskoki, formowanie się rowów tektonicznych, rozwój fleksur i fałdów, niereg. podnoszenie się dna morskiego 3. Wulkaniczne- w kraterach, kalderach, zagłębieniach między strumieniami zastygłej lawy, zaporze z lawy 4. Ruchy mas skalnych- nisze osuwisk i obrywów, nierówności pow. przemieszczonego grawitacyjnie materiału, obniżenia przegrodzone osuwiskami, obrywami 5. Lodowcowe- a) akumulacja- nagromadzone sady lodowcowe b) erozja lodowcowa- żłobienie podłoża przez lód c) erozja wód polodowcowych- spadające z powierzchni lub wnętrza lodu wód 6. Erozyjna lub akumulacyjan działalność płynących wód- fale powodziowe, zatamowanie przepływu, odcięcei meandru 7. Działalność wiatru- wywiewanie materiału, formowanie mis deflacyjnych 8. Działalność wód podziemnych- procesy krasowe i wypłukiwnie 9. Odcinanie mierzejami zatok morskich, ujściowych odcików rzek itd. 10. Biogeniczne i antropogeniczne- budowa zapór, wyrobiska kopalni odkrywkowych. odstojniki. Lodowce. powyżej granicy wiecznego śniegu (im wyższa temp. i więcej opadów tym niższa). Więcej opadów śniegu niz topnienia (ablacja), śnieg zbiera się w strefie akumulacji (pole firnowe). Śnieg z opadów 80-90% powietrza. Firn małe kryształki lodu, powstaje przez podtapianie i ponowne zamarzanie płatków śniegu 40-60%, lód firnowy 20%, lód lodowcowy 2-5%. 15m śniegu- 1mm lodu lodowcowego. Lodowce górskie: 1. Alpejski- pole firnowe, jęzor lodowcowy schodzi do strefy ablacji 2. Czapy lodowcowe- Skandynawia, Islandia, G 3. Piedmontowe- wylewaja się na równinę z masywów górskich Lodowce kontynentakne- lądolody (do 5km wys.), Grenlandia, Antarktyda, lodowiec szlefowy, g. lodowe. Rzeki. linijny spływ wody po powierzchni ziemi; dolina: koryto, terasy zalewowe, nadzalewowe; rzeki stałe, okresowe, epizodyczne. Ustrój (reżim) - charakter przepływu wody. Zasilanie podziemne, lodowcowe, opadowe, roztopowo-śnieżne. Kongo- P: duży, najwyższy na świecie Z: b. duże, opadowe S: równomierny; Nil- P: duży pomimo wielkich strat Z: b. duże- równik opadowe, Abisyńska okresowe S: kwiecień-czerwiec wysoki, listopad-styczeń mały; Wisła P: min- zima, koniec lata-pocz. jesieni, max- wiosna, późna jesień Z: roztopowo-śnieżne (wiosna), opadowe S: wys.- marzec-lipiec, umiark.- późna jesień. Loara P: średni Z: opadowe, roztopowo-śnieżne S: wys. latem, niski zimą (małe opady); Mackenzie, Jenisej P: max koniec lata, min koniec grudnia Z: opadowe, roztop-śnież. S: wys. koniec lata, nisko grudzień; Amudawia- P: duży Z: roztop-śnież. S: wys. latem, dość niski zimą Arno- P: max późna jesień, zima wczesna, wiosna; lato- mały Z: deszczowe S: jak przepływ, latem czasem wysycha Indygirka i wysokogórskie- P: min w październiku, czasem zanika zimą, od maja gwałtownie wzrasta, max w śierpniu Z: śnieżno-deszczowe. Wody podziemne. powstają przez infiltrację (zależy od opadów, ukształtowania terenu, roślin), podłoże przepuszczalne. W strefie areacji woda związana. Woda kapilarna w małych szczelinkach. Wody gruntowe- nie ma nad nimi skał, podatne na zanieczyszczenia chemiczne. Wody głębinowe- w wartswach wodonośnych pod nieprzepuszczalnymi. Okna hydrologiczne- miejsca nieprzepuszczalne w warstwie przepuszczalnej. Źródło- naturalny, skoncentrowany wypływ wody podziemnej. Wznoszenie artezyjskie- wytryskuje, subartezyjskie- podnosi do góry Źródła: artezyjskie, grawitacyjne, gejzery- 120o woda zwiększa objętość, podchodzi do góry, spada ciśnienie i następuje rozprężenie. Im mniejsza szczelina tym niżej wyleci

---