Rodzaje zanieczyszczeń wód. Truciciele

Woda jest podstawowym czynnikiem do życia wszelkich organizmów zamieszkujących naszą planetę, lecz ciągły rozwój gospodarki i infrastruktury prowadzi do degradacji wód. Degradacja taka wpływa niekorzystnie na zmiany jakości cech fizycznych, chemicznych, biologicznych. Jest ona spowodowana wprowadzeniem nadmiernej ilości substancji organicznych i nieorganicznych (stałych, gazowych i ciekłych) lub też ciepła czy wreszcie substancji promieniotwórczych, które uniemożliwiają wykorzystanie wód do określonych celów.

Możemy wyróżnić trzy przyczyny degradacji wód:

• Zatrucie- gdy wystąpi toksyczne oddziaływanie zanieczyszczeń na żyjące w wodach powierzchniowych organizmy.

• Zmiany cech fizycznych np. barwy, smaku, zapachu i temperatury (zanieczyszczenie termiczne).

• Skażenie wód- czyli zanieczyszczenie prowadzące do zniszczenia normalnej struktury układu przez substancje degradujące jakość wody w sposób gwałtowny (skażenie radioaktywne lub ropą naftową).

Czynniki i przyczyny powodujące degradację wody dzielimy na:

• Naturalne- (zagrożenia geogeniczne wód min. zasolenie, zanieczyszcze-nie związkami żelaza itp.)

• Sztuczne-(zagrożenie antropogeniczne związane z działalnością czło- wieka ). Wśród czynników antropogennych wyróżnia się odpady lotne , ciekłe, stałe oraz tzw. odpady agrokultury, odpady wodne np. ścieki chemikalizacji rolnictwa czy odpady hodowlane.

Rodzaje zanieczyszczeń wód naturalnych:

• Zanieczyszczenia chemiczne: są to różnego rodzaju substancje chemi-czne, dostające się do wód naturalnych wraz ze ściekami. Substancje wrzucane do zbiorników wodnych możemy podzielić na:

• rozpuszczalne substancje organiczne- głównie białka, węglowodany, oleje, smary, tłuszcze, składniki ropy, a także trujące substancje jak: pestycydy, cyjanki. Substancje te objawiają się spadkiem rozpuszczalnego w wodzie tlenu, a tym samym ujemnym wpływem na życie organizmów żywych.

- rozpuszczalne substancje mineralne- są to rozmaite formy związków zasadowych fosforu i azotu jako składników nawozowych. Również rozpuszczone gazy (siarkowodór, dwutlenek węgla, azot). Zawartości wszystkich związków organicznych mają własne oznaczenia:

• BZT- miara ilości substancji organicznych podatnych na biologiczny rozkład. Ilość tlenu potrzebna do rozkładu związków organicznych na drodze biologicznej (Biologiczne Zapotrzebowanie Tlenu).

• ChZT- miara ilości związków organicznych w ściekach określona jako równoważna ilość tlenu potrzebna do utlenienia związków organicznych do prostych form mineralnych(Chemiczne Zapotrzebowanie Tlenu).

• OWO- (ogólny węgiel organiczny) jest to ilość wytworzonego dwutlenku węgla podczas spalania próbki ścieków.

• Zanieczyszczenia biologiczne: pochodzą od obecności w wodzie bakterii, wirusów i robaków. Mają istotne znaczenie ze względu na ochronę zdrowia, gdyż występowanie wielu chorób u ludzi spowodowane jest spożyciem wody. Do takich chorób zalicza się przede wszystkim: cholerę, dur brzuszny. Chorobą wirusową przenoszoną przez wodę jest także zapalenie wątroby(żółtaczka) i choroba Heinego-Medina.

• Zanieczyszczenia fizyczne: są to substancje stałe, znajdujące się w wodzie w postaci mniej lub bardziej rozdrobnionych zawiesin lub też cząstek koloidowych. Mogą to być drobne cząstki obumarłych organizmów roślinnych lub zwierzęcych, rozdrobnione cząstki gleby lub substancje nierozpuszczalne, pochodzące ze środków przemysłowych. Zanieczyszczenia te można obserwować bezpośrednio, gdyż charakteryzują się następującymi parametrami:

• Temperatura- jeżeli jest podwyższona przyspiesza procesy rozkładu związków organicznych i powoduje odtlenienie ścieków co przyspiesza ich gnicie. Temperatura zależy od temperatury powietrza oraz od rodzaju najmowanej wody.

• Zapach

• Barwa

• Mętność- ( a właściwie jej nagła zmiana) jest pomocna w ocenie nagłej zmiany stopnia zanieczyszczenia ścieków. W nieoczyszczonych ściekach miejskich mętność może przyjmować wartości w zakresie 50-500mg/l.

• Zawiesina- rozróżnia się mikro i makrozawiesiny. Mikrozawiesiny tworzą związki o malutkich wymiarach widocznych wyłącznie pod mikroskopem. Do mikrozawiesin zalicza się np. bakterie i nanoplankton. Mikrozawiesiny ze względu na małe wymiary nie opadają pod wpływem siły ciężkości i dlatego też noszą nazwę zawiesin nieopadających. Makrozawiesiny widoczne są gołym okiem. Cząstki cieczy nierozpuszczalne w wodzie pozostają w niej w stanie zdyspergowanym noszą nazwę EMULSJI.

Ścieki dowożone do oczyszczalni taborem asenizacyjnym są z reguły zgniłe. Ścieki zgniłe wydzielają nieprzyjemny zapach siarkowodoru i posiadają czarno-szarą BARWĘ. Stąd wniosek, że barwa ścieków zależy od stanu ich świeżości, a także od dodatku odpadów przemysłowych, jeżeli posiadają one specyficzne zabarwienie. Barwę specyficzną określa się opisowo oraz wyznacza się dla niej tzw. próg barwy( czyli stopień rozcieńczenia woda destylowaną, przy którym barwa zanika).

• Zanieczyszczenia związkami toksycznymi( radioaktywnymi)-Pochodzą one najczęściej ze ścieków zakładów wykorzystujących izotopy radioaktywne, względnie z atmosfery po wybuchu broni nuklearnej lub awarii elektrowni atomowych. Substancje te wywołują zaburzenia w organizmach roślinnych, zwierzęcych oraz u człowieka, a przy odpowiednio wysokich dawkach śmierć.

• Do groźnych trucizn zaliczamy między innymi:

-metale ciężkie(ołów, rtęć, cynk, chrom)

-pestycydy

-węglowodory aromatyczne(benzopiren)

-aminy aromatyczne(aminonaftalen)

-nitroaminy

-polichlorowe dwufenyle

-substancje promieniotwórcze

• Właściwości zanieczyszczeń toksycznych:

-działanie rakotwórcze

-działanie mutagenne

-działanie teragenne(zaburzenia w rozwoju embrionalnym)

-zdolność do bioakumulacji w łańcuchu pokarmowym zwierząt i roślin

-czasem mogą hamować procesy oczyszczania ścieków

• Zanieczyszczenia fizjologiczne- są to przede wszystkim substancje zmieniające zapach i smak wody. Budzą one szczególne zastrzeżenia przy występowaniu ich w wodzie pitnej oraz pobieranej przez przemysł spożywczy. Nawet małe ilości np. chlorofenolu lub siarkowodoru powodują znaczne pogorszenie jakości wody. Wiele substancji, pod wpływem których występują te zmiany ma zdolność do skażenia organizmów wodnych. Np. niewielka ilość fenolu w wodzie powoduje, że ryby w niej żyjące nie nadają się do jedzenia.

Aby jednak jeszcze dokładniej zrozumieć problem zanieczyszczeń musimy zapoznać się z definicją ścieków.

Ścieki- to wody zużyte, zniszczone w skutek działalności człowieka substancjami stałymi, płynnymi i gazowymi. Tworzą one sub-stancje płynne i ciała nierozpuszczalne w wodzie.

Rożne rodzaje ścieków zmieszanych ze sobą noszą nazwę komunalnych

CHARAKTERYSTYKA ŚCIEKÓW

• W zależności od źródeł pochodzenia dzielimy je na:

-bytowo-gospodarcze- pochodzą bezpośredniego od człowieka. Są to odpływy z umywalni, łaźni, pralni, kuchni. W ściekach tych znajdują się resztki żywności, ale także organizmy żywe(grzyby, drożdze, bakterie).

-przemysłowe- są to wszelkie ścieki zrzucane z terenów gdzie prowadzona jest działalność handlowa lub przemysłowa. Stanowią je również ścieki poprodukcyjne w zakładach przemysłowych i awaryjne przecieki głównie ropopochodnych produktów.

-miejskie

-opadowe- są to wody opadowe i powstałe w wyniku topnienia śniegu, spływające z jezdni, placów, dachów, itp.

Ścieki te możemy podzielić na trzy grupy: z terenów zurbanizowanych, z ciągów komunikacyjnych i z terenów rolniczych oraz leśnych.

-dołowe z kopalni-są to przede wszystkim wody posiadające znaczne zasoleni. Pochodzą głównie z kopalni i odkrywek eksploatacyjnych węgla kamiennego, brunatnego, rud metali.

Wody te dzielimy na: mało zasolone, miernie zasolone, silnie zasolone.

-odpady rolne- powstałe w wyniku produkcji rolnej: gnojownica(z bezpośredniego chowu zwierząt), gnojówka(w procesie przechowywa-nia obornika), soki kiszonkowe(są efektem przygotowywania i przechowywania paszy).

-odpady infiltracyjne i drenażowe(przypadkowe)- pochodzą z odwadnia-nia terenu, odprowadzone do kanalizacji lub dostające się do niej przez nieszczelność.

TRUCICIELE

Po obszernej prezentacji referatu mogę powiedzieć, że każdy jest potencjalnym trucicielem, niezależnie od tego czy prowadzi jakąś dzia-łalność, czy nie przyczynia się do powstawania zanieczyszczeń.

Największym zagrożeniem dla wód jest przemysł:

-nawozów sztucznych- węglany, fosforany, siarczany

-paliwowo-energetyczny- detergenty, ropa, substancje ropopochodne

-metalurgiczny- związki metali ciężkich

-chemiczny- kwas siarkowy, siarkawy,

-mleczarski- związki organiczne, kwas mlekowy

-tekstylny, garbarski- związki organiczne, barwniki, fenole

- elektrownie- ciepło

-górnictwo- zasolenie

-kosmetyczny- nitrobenzen

Bibliografia:

-Praca zbiorowa pod redakcją:Dylikowa A., Makowska D., Makowski J.

Olszewski T. ”Ziemia i Człowiek”. Podręcznik geografii dla szkoły średniej. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994.

-Chełmicki W. 1997r. ,,Degradacja i ochrona wód'', część I ,,Jakość''. Instytut Geografii Uniwersytetu Jagielońskiego. Kraków.

-Stobiński J. 1981r. ,,Ciekawa chemia''. Iskry. Warszawa.

-Urbanowicz K., Ruszycka-Jakubiak A., Kłopotek B. 1999r. ,,Substancje niebezpieczne w ściekach z wybranych branż przemysłu chemicznego'', Dział Wydawnictw Instytutu Ochrony Środowiska. Warszawa.

-Praca zbiorowa pod redakcją: Dymaszewski Z., Oleszkiewicz J.A,

Sozański M., 1997r. ,,Poradnik eksploratora oczyszczalni ścieków''. Wydanie: Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych,

Odział w Poznaniu.

Prażmowski Piotr

Ekonomia Gr.04

6

4

---