Nauka jest metodą zdobywania informacji o świecie, a jej celem jest:
znalezienie wyjaśnienia tłumaczącego zaobserwowane zależności, wyjaśnienie i uporządkowanie go w postaci uogólnień.
Weryfikacja hipotez:
a) obserwacja - musi być wystandaryzowana, (zawsze taka sama, na to samo zwr. Uwagę)
b) badanie wewnętrznej spójności logicznej
c) eksperyment
Dedukcja - od ogółu do szczegółu - p->q (jeśli prawdziwe przesłaki = zawsze prawdziwy wniosek - Mill) to szukanie odległych konsekwencji, wyciąganie wniosków na podstawie wystarczającej ilości danych. - cechy danej kategorii przypisuje suę obiektom.
Indukcja - od szczegółu do ogółu - p<-q (możliwość błędu) to wyciąganie wniosków na podstawie niepełnych danych - tak powstają teorie (Hume)
Warunki dla wyjaśnienia naukowego
Istotności - występują racjonalne podstawy do wiary w wyjaśnienie
Sprawdzalności - da się przeprowadzić testy empiryczne (ale nigdy nie ma 100% pewności)
Wiedza "jak" - proceduralna - wskazuje jak osiągnąć zamierzone cele, czyli stanowi zastaw procedur, funkcji lub czynności, pozwalających osiągnąć zamierzone rezultaty.
„Wiedza że” - deklaratywna - Dotyczy opisu stanu/sytuacji obiektów/dzialań oraz pojęć i związków między nimi, i wskazuje czego dotyczy dany problem, i co ma być celem rozwiązania, a nie jakie kroki przedsięwziąć aby uzyskać to rozwiązanie. przykladem takiej wiedzy sa modele i teorie.
Podstawy filozofii Poppera i Kuhna
Popper -
a) - uważał, że teorie mozna podzielić na naukowe i nienaukowe - w związku z czym nie można powiedziec, że któraś jest lepsza, gorsza, mądra czy głupia; wyznawał zasadę, że nauka rozwija się linearnie - czyli, że żadna nowa teoria nie bierze się ot tak, z kosmosu a wiedza polega na gromadzeniu nowych elementów
b) falsyfikacjonizm - prawdziwa teoria powinna dać się obalić - pokazuje w jakich obszarach teoria się nie sprawda. - [(p→q)٠~q]→~p ; falsyfikacji - jeżeli masz jakąś teorię i nie możesz wykazać, że jest prawdziwa, to na pewno istnieje doświadczenie które potwierdzi, że jest fałszywa)
Popper uważał, że wiedza jest wtedy naukowa, jeżeli jest GOTOWA W SWOJEJ KONSTRUKCJI (czyli teoretycznie) wykazać teorię, która ją obali (czyli, że dopuszcza falsyfikację).
KRYTERIUM FALSYFIKOWALNOŚCI - naukowe są te zdania, które mają zostać empirycznie sfalsyfikowane, obalone. Naukowa teoria musi być falsyfikowana tzn. należy wykazać warunki w których ta teoria jest nieprawdziwa a jeżeli nie jesteśmy w stanie tego stwierdzić to znaczy, że teoria jest nienaukowa. Wg Poppera wiedza naukowa to taka, która dopuszcza falsyfikacje, czyli jest niejako ze swojej konstrukcji gotowa do wskazania doświadczenia, które mogłoby teorię obalić. Ważne przy tym, że musi być to doświadczenie możliwe do realizacji w aktualnej sytuacji technicznej czy organizacyjnej. Teoria jest naukowa jeśli może zostać sfalsyfikowana przez pewne zdanie bazowe, przyjęte na podstawie wyników doświadczeń (tym teoriom które mają potencjalny falsyfikator dajemy prawo ograniczonego zaufania do bycia naukowymi. Zatem trzeba mieć potencjalny falsyfikator (I założenie logiczne) ale nie może on doświadczalnie zajść (II założenie empiryczne) gdyż wówczas teorię obala.
Kuhn -
a)Kuhn uważał, że owszem, nauka się rozwija - ale skokowo, czyli nieciągle (na drodze rewolucji).Kuhn jest twórcą pojęcia paradygmatu (czyli prądu czy poglądu wiodącego, który jest uznany i pełni coś w rodzaju "podstawy" dla nauczania i dalszego rozwoju wiedzy czyli - nauka rozwija się w wyniku powstawania nowych paradygmatów i obalania starych.
b)Kuhn uważał, że nawet, jeżeli jakiś paradygmat da się obalić (czyli poddaje się falsyfikacji), to czasami jest on tak silny, że nie można go obalić (chyba, że pojawi się jakiś nowy paradygmat)
Model hipotetyczno-dedukcyjny C. Hempla:
RZECZYWISTOŚĆ --> TEORIA---> HIPOTEZY ---> PRZEWIDYWANIA ---> RECZYWISTOŚĆ PRZEWIDYWALNA
Schemat poznania naukowego;
fakty > teoria > przewidywanie > fakty
Cele :
zewnętrzne - wynikają z funkcji, jakie pełni nauka w społeczeństwie, w życiu ludzi, a więc na zewnątrz, gdy jest stosowana do realizacji pewnych zadań teoretycznych lub praktycznych. (przewidywalność, wyjaśnianie,
Wewnętrzne - to cele jakie uczony stawia sobie bezpośrednio w swej pracy badawczej, cele czysto poznawcze.
Prawda, która interesuje badacza powinna charakteryzować się: ogólnością, ścisłością, wysoką informatywną zawartością, pewnością, prostotą. - to są cele wewnętrzne, podlegają one zewnętrznym.
Cechy wiedzy naukowej:
sprawdzalność - podane są obszary, kiedy teoria (?) nie działa
ścisłość języka - obowiązek podania definicji, precyzja wypowiedzi
obiektywizm - podane są takie informacje, które pozwalają na powtórzenie badania
operacjonizm - kierunek w filozofii i metodologii nauk XX w., wg którego terminy i pojęcia naukowe mają sens empiryczny jedynie wówczas, gdy można je zdefiniować przez podanie opisu operacji określających ich zastosowanie (tj. przez definicje operacyjne).
redukcjonizm [łac.], pogląd głoszący, że zjawiska i procesy złożone należy wyjaśniać przez sprowadzanie ich do zjawisk i procesów prostszych oraz do praw nimi rządzących.
Podział nauki wg metody:
1. zależność od doświadczenia
a) aprioryczne - niezależne
b) aposterioryczne - zależne (psych)
2. przedmiot poznania
a) rzeczywistość - realne
b) wytwory umysłu - formalne (np. Matem.)
3. na teorię:
a) indukcyjne
b) dedukcyjne
4. na zadania
a) teoretyczne (poznanie)
b) praktyczne (działanie)
~aksjologiczne - uzasadnienie działania (dlaczego tak?)
~prakseologiczne - jak działać aby osiągnąć cel
5. sposób formułowania twierdzeń
a)empiryczne - badają świat w oparciu o doświadczenie
b) filozoficzne
~filozoficzne - cały byt
~szczegółowe
Podział nauk empirycznych
1. rodzaj podjemowanych problemów
a) podstawowy > szukanie ogólnych praw, zależności
b) stosowany > zast. Wiedzy ogólnej do konkretnego przypadku.
2. na formułowanie twierdze
a) nonotetyczne - ogólne prawa, zależności
b)idiograficzno-typologiczne
~idiograficzne - opisowe zjawisko (?)
~typologiczne - ustalają typy.
przedmiot
a) przyrodnicze b)humanistyczne
Nauk o nauce
1. filozoficzne
a) filozofia nauki (?)
b) metodologia nauki
2. epmiryczne
13. metodologia nauk, w aspekcie pragmatycznym — nauka o metodach działalności nauk. i stosowanych w nauce procedurach badawczych; w aspekcie teoret. — nauka o elementach i strukturze systemów naukowych.
PODZIAŁ: 1.na sposób przeprowadzania badań -
a) opisowa - traktuje ona o tym, w jaki sposób typowy uczetnik procesu badawczego realizuje swoje cele. A zatem jakie srodki stosuje, aby je osiągnąć. Czyli co się robi tak naprawdę.
b) normatywna - zasady metodologiczne ktore są powszechnie uznawane, i które mówią o tym jakie dokładnie czynności realizować aby osiągnąć cel oraz jak je w spsób poprawny realizować. Czyli co powinno się robić
(nie wiem na co;/)
a) ogólna - traktująca o prawidłowościach rządzących procesem poznawczym, wspólnych dla wszystkich nauk (np. Klasyfikowanie, definiowanie)
b) szczegółowa - dot. Danej dyscypliny naukowej i zajmująca się charakterystycznymi dla tej dyscypliny naukowej procedurami poznawczymi. (np. Planowanie eksperymentów.)
14. różnice ktoś musi dopisać, bo zgubiłam swoją magicznę kserówkę;)
15. Cechy języka naukowego; czym różni się od naturalnego? - to też.
A reszta tych wszystkich punktów to już chyba jest na kalkach, więc nie ma sensu przepisywac ;) jakby ktoś coś znalazł, czego nie ma, brakuje itp to dopiszcie! :))