Choroby wieku starczego

Choroby osób w wieku podeszłym, to nie tylko choroby somatyczne, ale w dużej mierze to choroby, związane z ich psychiką. Stanowią je zespoły otępienia oraz stany depresyjne. Te zaburzenia fizyczne i psychiczne wpływają na upośledzenie funkcjonowania osób starszych.

Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego

Częstość występowania tej choroby rośnie razem z wiekiem. Dotyczy ona 20% populacji ludzi po osiemdziesiątym roku życia (zarówno mężczyzn jak i kobiet). Jednak przed osiągnięciem tego wieku częściej pojawia się u mężczyzn. Mimo to, wiek nie jest dominującym czynnikiem wpływającym na częstość występowania tej choroby. Decyduje on raczej o przebiegu choroby. Natomiast duże znaczenie ma: choroba nadciśnieniowa, cukrzyca, palenie tytoniu oraz wysoki poziom złego cholesterolu (LDL) we krwi

ba niedokrwienna serca cechuje się zróżnicowanymi objawami, jak na przykład kołatanie serca, zaburzenia rytmu pracy serca, zaburzenia snu, stany depresji i dezorientacji, zaburzenia przepływu wieńcowego, zatory tętnicze prowadzące do udaru. Trudności w rozpoznaniu mogą dostarczać stany dusznicy bolesnej (angina pectoris), które nie uwidaczniają większych zmian w badaniu EKG, a jej objawy są tłumaczone fizjologicznym procesem starzenia.

Rokowania w zawale serca i chorobie niedokrwiennej są coraz gorsze wraz z rosnącym wiekiem. Wskazują na to wyraźnie liczby. Częstość zgonów na łóżkach szpitalnych, wywołanych zawałem serca wynosi:

*w wieku poniżej 65 lat - 3%

*w wieku 66 -75 lat - 16%

*w wieku powyżej 75 - 21%.

Liczba zgonów osób, u których rok wcześniej wystąpił zawał także wzrasta, w zależności od zwiększającego się wieku:

*w wieku poniżej 65 lat - 6%

*w wieku 66 -75 lat - 16%

*w wieku powyżej 75 - 29%.

Dla osób chorych, cierpiących na chorobę niedokrwienna serca, wyznacza się cele doraźne oraz cele odległe. Doraźne obejmują: łagodzenie bólu wieńcowego, usprawnienie rytmu pracy serca, a w stanie ostrego zawału- utrzymanie pacjenta przy życiu oraz zmniejszanie skutków powikłań. Natomiast cele odległe mają poprawić jakość życia pacjenta, cierpiącego na chorobę przewlekłą. Nie są one ukierunkowane na wyleczenie.

Częstym błędem zauważanym w praktyce geriatrycznej jest zmniejszona ilość zlecanych terapii i ćwiczeń fizycznych, które mają na celu przywrócenie sprawności i samodzielności pacjenta. Błędne przekonanie, iż człowiek w podeszłym wieku, nie musi wykonywać czynności wymagających znacznego wysiłku fizycznego, znacznie ogranicza zastosowanie kinezyterapii

Zawał serca

Schorzenie to, z reguły u osób starszych, towarzyszy innym zaburzeniom. Częściej niż u grup młodszych, występują powikłania. Dlatego leczenie szpitalne trwa dłużej. Ważna jest także częsta kontrola oraz regularne badanie ciśnienia tętniczego.

Hipotonia ortostatczna

Choroba ta jest związana z nadmiernym obniżeniem ciśnienia krwi tętniczej, będącego wynikiem pionizacji postawy Prowadzi to do częstych omdleń. Hipotonia ortostatyczna jest chorobą dotyczącą głównie osób w wieku podeszłym. Dotyka ona osób starszych, zarówno zdrowych jak i chorych. Częstość jej występowania to 7% -osoby starsze zdrowe i 20-30% - osoby starsze chore. Częściej występuje u pacjentów cierpiących na zaburzenia krążenia oraz OUN i CUN- obwodowego i centralnego układu nerwowego.

Zmiana pozycji ciała z poziomej na pionowa wpływa na ubytek ok. 300-700 mililitrów krwi z górnej części ciała, na rzecz obszarów położonych niżej( szczególnie kończyn dolnych). Konsekwencją tego, jest zmniejszony powrót żylny do prawej części serca, co wpływa na zmniejszenie objętości wyrzutowej i minutowej, a przez to spadek ciśnienia krwi tętniczej. Omdlenia i zasłabnięcia występują szczególnie w nocy, gdy chory po kilkugodzinnym śnie, gwałtownie wstaje, przykładowo do toalety. Osoby chore na hipotonię ortostatyczną, obawiając się możliwości zasłabnięcia, często pozostają w domu, izolują się od społeczeństwa.

Choroba ta jest głównie chorobą osób starszych, ponieważ fizjologiczne zmiany, postępujące wraz z wiekiem, stwarzają odpowiednie warunki do jej rozwinięcia. Zaliczamy do nich: zmniejszenie objętości krwi, spadek ilości reniny (produkowanej przez nerki) i aldosteronu( hormonu kory nadnerczy), wyższy poziom hormonu natriuretycznego ,zmiany w układzie wegetatywnym i sercowo-naczyniowym, nadciśnienie tętnicze. Nadciśnienie tętnicze występuje u około 1/3 populacji w wieku 75 lat i wyższym. Jest to związane ze wzrostem sztywności naczyń oraz pobudzeniem układu sympatycznego (zwężenie naczyń). Częstą przyczyną tej choroby jest także działanie uboczne niektórych leków, szczególnie brokerów kanału wapniowego i leków przeciwdepresyjnych.

Osteoporoza

Osteoporoza jest to choroba nazywana "cichym złodziejem", ponieważ przez wiele lat przebiega bezobjawowo, wypłukując ze szkieletu wapń. Kości staja się coraz słabsze, kruche i łamliwe oraz tracą zdolność odbudowy. Dopiero wówczas można zauważyć objawy choroby.

Osteoporoza obejmuje zmiany ilościowe i jakościowe zachodzące w kości oraz skutki tych zmian. Definiowana jest jako układowa choroba szkieletu, którą cechuje spadek masy kości, będąca wynikiem zaburzonej jej mikrostruktury. Powoduje to zwiększoną podatność na obciążenia i złamania.

Układ kostny jest w pełni rozwinięty między 25 a 35 rokiem życia i wtedy masa kostna jest najwyższa. Na rozwinięcie się osteoporozy wpływa kilka czynników. Zaliczamy do nich: okres menopauzy( spadek stężenia estrogenów), brak ekspozycji na światło słoneczne, niedobór wapnia, niski wskaźnik BMI( body mass index).Jednak badania wykazały ,że największe znaczenie ma nieruchliwy tryb życia.

Osteoporoza wywołuje zmiany w całym kostnym szkielecie. Szczególnie dotyczą one kręgów odcinka piersiowego i lędźwiowego, szyjki kości udowej, żeber i piszczeli.

Dolegliwości związane z chorobą są zróżnicowane, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Są to objawy łagodne, jak dyskomfort odczuwany podczas siadania i wstawania oraz ostre, manifestujące się uciążliwym bólem. Ból często występuje w okolicy kręgosłupa lędźwiowego i piersiowego. Pojawia się nagle, nawet w spoczynku, lub przy codziennych wysiłkach. Zakres motoryki kręgosłupa jest znacznie ograniczony. Ból towarzyszy także takim czynnościom jak kichanie i kasłanie i jest trudny do lokalizacji.

Bardzo groźne są złamania kości udowej, bowiem często dochodzi do powikłań ogólnoustrojowych, takich jak: sercowo-naczyniowe, nerkowe oraz oddechowe. W wyniku nich zanotowano śmiertelność wynoszącą 25% pacjentów po złamaniu kości udowej w ciągu pierwszych trzech miesięcy.

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów rozwija się jako niepozapalne zmiany, tzw. athropatie. Choruje na nią ok. 50% dorosłych. Obejmuje zmiany radiologiczne i dolegliwości z nimi związane. Tworzą się zmiany chorobowe chrząstki stawowej. Traci ona swoją gładkość , pęka. Ubytki chrząstki odsłaniają powierzchnie stawowe. Tkanka kostna powierzchni stawowych grubieje tworzą się wały i narośle kostne, tzw. osteofity. W stawach o dużej ruchomości zwyrodnienia dotykają także ścięgien mięśniowych. Ścięgna zbudowane z włókien kolagenowych pękają, umożliwiając tym samym szerzenie się zmian zwyrodnieniowych na struktury przyległe jak więzadła i torebka stawowa.

Choroba zwyrodnieniowa stawów może rozwijać się samoistnie lub wtórnie, w wyniku następstw stanów chorobowych, uszkadzających chrząstkę (na przykład: urazy, zaburzenia metaboliczne i neuropatyczne).Natomiast jej forma pierwotna częściej pojawia się u kobiet lub uosób genetycznie obarczonych tendencjami do rozwijania tej wady.

Objawami choroby zwyrodnieniowej są przede wszystkim ból i ograniczenie motoryki. Początkowo ból występuje podczas ruchu i ustaje podczas spoczynku. W stadium zaawansowanej choroby, ból może pojawić się nagle , nawet podczas spoczynku. Tkanka chrzestna nie jest unerwiona. Ból jest pochodzenia wewnątrz- i okołostawowego. W stanie ostrym zapalenie przenosi się nawet na błonę maziową. Choroba ta nie kończy się kalectwem, ale gdy dotyka stawów biodrowego lub kolanowego, może w znacznym stopniu uniemożliwić wykonywanie ruchów w tych stawach.

Zwyrodnienie w obrębie stawów biodrowych przejawia się bólem, zmniejszeniem motoryki i trudnościami w chodzie. Ból może promieniować do okolic pośladkowych, pachwinowych, nawet kolanowych. Początkowo ból pojawia się w ruchach rotacyjnych, później podczas każdego ruchu.

Choroba zwyrodnieniowa w obrębie stawu kolanowego charakteryzuje się bólem, zmniejszoną motoryką. Czasami powstają wysięki. Ból pojawia się szczególnie podczas zmiany pozycji siedzącej na stojąca oraz podczas schodzenia ze schodów. Jest on wynikiem odpowiednio niezgodności rzepkowo-udowej oraz udowo-piszczelowej.

Otępienie

Dominująca przyczyną utraty samodzielności, u większości populacji w podeszłym wieku, są zespoły otępienia. Chorzy wymagają stałej opieki i pielęgnacji, co wiąże się z nakładem dużych środków finansowych oraz stałą dyspozycyjnością ze strony rodziny, opiekunów. Do zaburzeń, powodujących stan otępienia, jest zaliczana choroba Alzheimera. Jej czas trwania to średnio siedem, osiem lat, chociaż zanotowano także nawet dwadzieścia lat.

W Polsce, liczba osób dotkniętych stanami otępienia, wynosi około 400 tysięcy, z czego 150 tysięcy to pacjenci z Altzheimerem.

Choroba Altzheimera jest postępująca i otępiająca. Jest związana z odkładaniem płytek amyloidu ,które blokują przepływ informacji w mózgowiu. Pierwsze objawy to zwykłe zapominanie. Jednak rozwój choroby doprowadza do doszczętnego zaniku pamięci. Chory nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować. Codzienne czynności przekraczają ich możliwości. Mają trudności w wypowiadaniu się, zaburzenia percepcji słuchowej i wzrokowej. Choroba zaawansowana objawia się zaburzeniami pamięci do tego stopnia, iż chorzy nie rozpoznają członków własnej rodziny , zapominają także swoją przeszłość. Nie wiedzą kim są, a otoczenie jest dla nich obce.

Reisberg wyróżnił siedem podstawowych etapów przebiegu choroby Alzheimera:

• 1 Etap: Brak obiektywnych i subiektywnych objawów zaburzenia funkcji poznawczych

• 2 Etap: Fizjologiczny dla wieku. Pojawiają się pierwsze skargi na zaburzenia funkcji poznawczych, jednak zdecydowana większość osób w wieku 65 lat i starszym, uskarża się na osłabienie pamięci

• 3 Etap: Niewielkie otępienie. Pojawiają się problemy z wykonywaniem rozbudowanych zadań społecznych i funkcji zawodowych

• 4 Etap: Zauważalne nasilenie choroby w niewielkim stopniu. Widoczne jest znaczne zaburzenie funkcji poznawczych, przejawiające się osłabieniem pamięci, koncentracji, orientacji i wykonywaniem pewnych czynności.

• 5 Etap: Zauważalne jest nasilenie choroby w średnim stopniu. Osłabienie funkcji poznawczych jest tak duże, iż niezbędne jest zapewnienie ciągłej opieki dla chorego.

• 6 Etap: Zauważalne jest nasilenie choroby w stopniu głębokim. Chory jest całkowicie uzależniony od opieki, nie jest w stanie samodzielnie wykonywać najprostszych czynności codziennych.

• 7 Etap: Choroba jest nasilona do tego stopnia, iż pacjent nie ma kontroli nad własnym ciałem.

---