Analiza minimalizacji kosztów
Analiza minimalizacji kosztów (cost-minimisation analysis, CMA)jest jedną z analiz farmakoekonomicznych. Jest ona wykorzystywana w sytuacji, gdy alternatywne programy zdrowotne mają identyczny wynik zdrowotny porównanie ich ograniczone jest tylko do analizy kosztów(na przykład porównywanie programów zastosowania różnych leków, będącymi substytutami). Warunkiem przeprowadzenia analizy minimalizacji kosztów jest istnienie dowodów, wykazujących brak różnic w wynikach zdrowotnych porównywanych programów. Osoby podejmujące decyzję w sprawie realizacji bardziej opłacalnego programu wybierają ten, którego całkowity koszt jest najniższy. Pozwala to na najlepsze wykorzystanie zasobów przeznaczonych na ten cel. Przykładem analizy minimalizacji kosztów jest porównanie operacji związanej z 3-dniową hospitalizacją z chirurgią jednego dnia. Jeśli obie interwencje dają ten sam wynik (identyczna skuteczność i taka sama liczba powikłań) różnica dotyczy jedynie kosztów. Nawet, jeśli koszty przedszpitalnych badań diagnostycznych, laboratoryjnych są nieco wyższe to przebywanie pacjenta na oddziale przez kilka godzin wiąże się z oszczędnościami (koszty hotelowe, zatrudnienie lekarza dyżurnego, personelu pomocniczego). Krajem, które w wyniku takiego działania odniosło korzyść jest Szwecja, gdzie ambulatoryjne przeprowadzenie operacji przepukliny zmniejszyło koszty terapii o 53% w porównaniu do leczenia szpitalnego.Z kolei w Wielkiej Brytanii chirurgia jednego dnia w przypadku leczenia zespołu cieśni nadgarstka jest preferowanym postępowaniem z ekonomicznego punktu widzenia.
Analiza minimalizacji kosztów ma również zastosowanie w przypadku leków o identycznej skuteczności, lecz różnym sposobie dawkowania. Zastąpienie leku konwencjonalnego na lek o kontrolowanym uwalnianiu substancji czynnej jest korzystne,gdyż prowadzi do obniżenia całkowitych kosztów leczenia ( nie ponosi się wydatków na diagnostykę).Ponadto leki te są bezpieczniejsze i wykazują mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych.
Zaletą tej analizy jest skrócenie czasu hospitalizacji pacjentów oraz zwiększenie compliance chorych, czyli stosowanie się pacjenta do zaleceń lekarskich.Wpływa to na wzrost skuteczności leczenia a w konsekwencji na jakość życia zależną od zdrowia. Udowodniono, iż stosowanie leku raz dziennie spowodowało wzrost compliance z 59% do 83 % w porównaniu z podawaniem leku 2 razy dziennie.
Analizę minimalizacji kosztów przeprowadzono wśród preparatów o kontrolowanym uwalnianiu substancji czynnej w leczeniu nadciśnienia tętniczego.Spośród 1297 chorych zarejestrowanych między 1985 a 1992 r. wybrano 673 osoby z nowo rozpoznanym lub uprzednio nieleczonym łagodnym albo umiarkowanym nadciśnieniu tętniczym.Zakwalifikowano pacjentów stosujących jeden lek hipotensyjny z jednej z wymienionej grup: diuretyki, beta-adrenolityki,centralnie działający agoniści receptorów alfa2-adrenergicznych,antagoniści wapnia, inhibitory konwertazy angiotensynowej(ACE).Średni całkowity koszt leczenia hipotensyjnego był najniższy przy stosowaniu beta- adrenolityków a najwyższy przy stosowaniu antagonistów wapnia.
Klasa leków |
Całkowite koszty leczenia jednego pacjenta średnie |
przedział
|
Beta-adrenolityki |
895 |
700-1100 |
Diuretyki |
1043 |
850-1350 |
Alfa2-mimetyki |
1165 |
1050-1300 |
Inhibitory ACE |
1243 |
950-1675 |
Alfa2-adrenolityki |
1288 |
1150-1450 |
Antagoniści wapnia |
1425 |
1225-1700 |
Tabela 1 Całkowite koszty leczenia hipotensyjnego 1 pacjenta w zależności od klasy leków przeciwnadciśnieniowych
Innym przykładem, gdzie dokonano analizy minimalizacji kosztów są preferencyjne inhibitory COX-2(cyklooksygenazy 2).Ich hamowanie pozwoliło zwiększyć działanie przeciwzapalne niesteroidowych leków przeciwzapalnych jednocześnie minimalizując skutki uboczne w przewodzie pokarmowym i nerkach.Uzyskane korzyści polegały na zmniejszeniu występowaniu działań niepożądanych,które ograniczały stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych i wymagały dodatkowych nakładów finansowych na prewencję lub leczenie.
Kolejnym przypadkiem jest analiza minimalizacji kosztów stosowania cyklosporyny po transplantacji nerek. Dodanie cyklosporyny do terapii immunosupresyjnej pozwala na dłuższe przeżycie przeszczepu i zmniejsza całkowite koszty transplantacji, dzięki skróceniu czasu hospitalizacji.Nowa postać cyklosporyny (mikroemulsja) charakteryzuje się taka samą skutecznością jak tradycyjna postać, ale osiąga wyższe maksymalne stężenie w surowicy krwi (70 % wyższe niż standardowa postać przy takim samym dawkowaniu) i jest szybciej wchłaniana(o 1 godz. 30 min.)Częstość ostrych i przewlekłych reakcji odrzucenia przeszczepu nie zmienia się w zależności od postaci stosowanej cyklosporyny. U większości biorców przeszczepu leczonych cyklosporyną występują działania niepożądane ( w tym działania nefrotoksyczne),jednak ich częstość nie jest większa u przyjmujących mikroemulsję.Analizy te przeprowadzane są z punktu widzenia szpitala, społeczeństwa lub ubezpieczyciela. Obejmują one tylko koszty bezpośrednie: koszty hospitalizacji,wizyt lekarskich,leków (z wyjątkiem cyklosporyny)i monitorowania laboratoryjnego.Natomiast nie uwzględniają one kosztów, cyklosporyny.Badania przeprowadzone w Kanadzie wykazały,że średnie całkowite koszty medyczne w grupie pacjentów leczonych cyklosporyną w postaci emulsji były ok.12% niższe niż w grupie osób,które przyjmowały cyklosporynę w postaci tradycyjnej.W wyniku stosowania mikroemulsji średnie koszty hospitalizacji zmniejszyły się o 10% a średnie koszty konsultacji lekarskich o 27%.
|
Średni koszt ($CAN) MF |
SF |
Inkrementalny koszt (%) (MF-SF) |
Hospitalizacja |
11741 |
12991 |
-10 |
Konsultacje medyczne |
1702 |
2316 |
-27 |
Testy laboratoryjne |
178 |
168 |
+6 |
RAZEM |
13621 |
15475 |
-12 |
Tabela 2Koszty 12-tygodniowego leczenia 1 biorcy nerki cyklosporyną w postaci mikroemulsji (MF) lub w postaci standardowej (SF).Badanie przeprowadzone w Kanadzie,koszty prezentowane są z punktu widzenia Ministerstwa Zdrowia .
Analiza minimalizacji kosztów jest typem analizy farmakoekonomicznej, stosowanej do oceny dwóch lub więcej alternatywnych programów, których wynik zdrowotny jest taki sam. Analizuje się jedynie koszty uzyskania danego wyniku, a mierzone efekty są zawsze jednakowe dla porównywanych alternatyw.
Metoda ta ma ograniczony zasięg stosowania z powodu rzadkiego osiągania identycznych efektów przy różnych programach.
Bibliografia:
1.E.Orlewska „Podstawy farmakoekonomiki”
2.N.Czech „Farmakoekonomika jako narzędzie zarządzania w gospodarowaniu lekami w Polsce”
3. www.zzief.am.lublin.pl